Rozwój elastycznych form zatrudnienia jest cechą rynku pracy europejskiego i światowego. Globalizacja i międzynarodowa konkurencja gospodarcza implikują dążenie pracodawców do obniżania kosztów prowadzonej działalności, w tym kosztów pracy; pracodawcy poszukują zatem nowych form produkcji i zarządzania. Zatrudnianie w tradycyjny sposób często wiąże się z koniecznością ponoszenia przez pracodawców zbyt wysokich obciążeń. Zróżnicowanie kosztów pracy powoduje natomiast zainteresowanie inwestorów rejonami, gdzie koszty te są najniższe. Metodą na powstrzymanie odpływu kapitału jest więc umożliwienie zatrudniania pracowników w bardziej elastyczny sposób. Istotną przyczyną powstawania nietypowych form zatrudnienia jest także postęp naukowo-techniczny, rozwój nowych technologii i form produkcji, wywierający wpływ na zmiany na rynku pracy. Pojawiają się nowe zawody i specjalności, zwiększa się zatrudnienie w sektorze usług. W pewnym sensie jest to wynik nieuchronności dziejowej, jak kiedyś przejście od społeczeństwa rolniczego do przemysłowego. Postęp w dziedzinie techniki ma bezpośredni wpływ na kształt stosunków zatrudnienia. Jako przykład można podać rozwój informatyki i łączności i ich wpływ na treść stosunków pracy, a zwłaszcza pojawienie się tzw. telepracy. W wielu przypadkach niezbędne jest zatrudnienie wysoko wykwalifikowanych pracowników, posiadających specjalistyczną wiedzę. Ze względu na charakter świadczonej pracy, zatrudnienie takich pracowników różni się od tradycyjnego.
Telepraca
Kilka lat temu pojawiła się w Polsce telepraca, jako stosunek pracy łączący pracodawcę z oddalonym od niego pracownikiem, z którym porozumiewanie następuje przez pocztę elektroniczną, fax i telefon. Za podstawę telepracy przyjmuje się art. 128 k.p., z którego wynika, że pracownik świadczący pracę powinien znajdować się w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy. Pracownik może więc wykonywać pracę w innym miejscu niż zakład pracy. Konieczne jest przy tym, by zostało zachowane podporządkowanie (jako niezbędna cecha stosunku pracy) - nawet w formie kontaktu za pomocą nowych środków komunikowania się na odległość.
Miejsce pracy
Wyznacza je pracodawca (art. 22 par. 1 k.p.). Ponadto istotny jest art. 207 k.p., z którego wynika, że pracodawca powinien zagwarantować bhp pracy w miejscach, w których telepraca jest świadczona. Jest to szczególnie trudne w sytuacji, gdy miejscem pracy jest dom pracownika. Telepraca w Polsce jest obecna głównie jako forma pracy dla niepełnosprawnych, z domem jako miejscem pracy. W ten sposób pracuje 1 proc. ogółu osób zatrudnionych. Obecnie mamy zatem podobną sytuację, jaka miała miejsce jeszcze kilka lat temu z agencjami pracy tymczasowej - telepraca stawia tak naprawdę dopiero pierwsze kroki i jej specyfika nie jest dobrze znana i rozumiana. Ta sytuacja niedługo ulegnie zmianie, gdyż przepisy o telepracy wejdą w życie 16 października 2007 r. Niewątpliwie wpłyną one na rozwój tej formy zatrudnienia.
E-centra telepracy
Nowość tej koncepcji organizacyjnej polega na tym, że przedsiębiorca nie musi sam, na własny koszt, organizować stanowiska dla swojego pracownika, lecz w razie potrzeby może skorzystać z kompletnie wyposażonego stanowiska pracy w siedzibie e-centrum. E-centra to miejsce, w którym pracownicy otrzymują biurko, komputer, telefon, dostęp do urządzeń kopiujących i powielających, podłączenie do szerokopasmowej sieci internetu. Mogą w nienormowanych godzinach wykonywać konkretne prace dla pracodawcy z siedzibą np. w innym mieście. E-centrum może także wyposażyć stanowisko w oprogramowanie specjalistyczne dla potrzeb konkretnej pracy. Szczegółowe zasady korzystania ze stanowisk e-pracy określa regulamin placówek. Pracownik i pracodawca mogą korzystać z adresu e-centrum w kontaktach wzajemnych oraz w kontaktach z klientami i partnerami gospodarczymi. Ponadto przedsiębiorcy zainteresowani korzystaniem z e-centrów mogą w ramach projektu korzystać z dodatkowego wsparcia w postaci szkoleń i doradztwa w zakresie organizacji pracy w elastycznych systemach zatrudnienia.
E-centra (Garwolin, Pułtusk, Radom) powstają w ramach projektu ElaStan finansowanego ze środków Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL. Pracodawca do końca trwania projektu nie ponosi kosztów biurowych i sprzętu, na którym pracuje jego pracownik. Szacuje się, że przeniesienie pracownika do e-centrum przynosi oszczędności dla pracodawcy sięgające min. 12 tys. zł rocznie.
W e-centrach na dzień dzisiejszy pracują m.in. geodeci, graficy komputerowi, osoby tworzące i aktualizujące bazy danych, administratorzy stron www, obsługa księgowa, tłumacze, ale też kolporter.
Dlaczego warto korzystać z e-centrum
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
6 KROKÓW
JAK NAWIĄZAĆ WSPÓŁPRACĘ Z E-CENTRUM
1. Zgłosić zainteresowanie ofertą wybranego e-centrum jej kierownikowi
2. Uzyskać informację o organizacyjnych, technicznych i prawnych możliwościach korzystania z wybranego e-centrum
3. Wystąpić (w razie potrzeby) o pomoc w zakresie rozpoznania potrzeb zgłaszającego (mikroaudyt) oraz szkolenia
4. Uzgodnić zakres oferty e-centrum, z której korzystać będzie zgłaszający zapotrzebowanie
5. Wskazać osobę pracownika, który będzie wykonywał zadania na rzecz pracodawcy w siedzibie e-centrum
6. Podpisać stosowne umowy z pracownikiem wykonującym pracę w siedzibie e-centrum (uregulowanie z pracownikiem stosunku elastycznego zatrudnienia zawierające wskazanie wybranego e-centrum jako miejsca wykonywania przez niego pracy)
Stanowiska pracy
E-centrum pozwala na intensywniejsze i bardziej efektywne wykorzystywanie stanowiska pracy. To samo stanowisko może być bowiem wykorzystywane przez wielu pracowników pracujących na rzecz różnych pracodawców lub przez jednego pracownika wykonującego pracę na rzecz wielu pracodawców. Pracodawca może poszerzyć terytorialny obszar działalności, bez tworzenia kosztownych przedstawicielstw, przy minimalizacji kosztów organizacji stanowisk pracy.
E-centrum jest korzystne dla pracodawców także ze względu na dyscyplinę pracy, gdyż pracownik pracuje zgodnie z harmonogramem dostępu do stanowisk pod opieką kierownika e-centrum. Także na e-centrum spoczywa dbałość o wysoką jakość i sprawność sprzętu oraz oprogramowania, jak również spełnienie wymagań bhp. Dostępne oprogramowanie umożliwia nieograniczoną łączność między pracodawcą a pracownikiem z zachowaniem całkowitej poufności informacji uniemożliwiającym dostęp do informacji osobom nieuprawnionym.
Praca w e-centrach sprzyja powstawaniu środowiska osób zatrudnionych na podobnych zasadach, w którym pracownicy mogą nawiązywać kontakty zawodowe i towarzyskie, wymieniać się wzajemnie doświadczeniami i uczyć, obserwując pracę innych. Motywuje to ich dodatkowo do pracy, wprowadza element konkurencji, pozwala na zdobywanie szerszych doświadczeń. Telepraca ma zarówno zalety, jak i wady. Praca w e-centrach znosi większość z tych wad, dlatego jest tak korzystna.
EWA DRZEWIECKA
PODSTAWA PRAWNA
l Art. 675-6716, art. 22 par. 1, art. 128 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.) w brzmieniu ustalonym ustawą z 24 sierpnia 2007 r. o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 181, poz. 1288).