Zgodnie z ustawą z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy cudzoziemiec może wykonywać pracę w Polsce, jeżeli posiada zezwolenie na pracę. Po okresie ograniczania swobody przepływu pracowników zniesiono ten wymóg w stosunku do wszystkich obywateli Unii Europejskiej. Od 17 stycznia mogą oni pracować w Polsce bez takiego zezwolenia. Wymóg posiadania zezwolenia jest jednak wciąż aktualny, poza określonymi w przepisach wyjątkami, w stosunku do obywateli innych państw.
Zezwolenie wydawane jest przez wojewodę właściwego ze względu na siedzibę pracodawcy. Sam proces uzyskania zezwolenia jest podzielony na dwa etapy. Po pierwsze, cudzoziemiec musi uzyskać okresowe przyrzeczenie zezwolenia na pracę, dzięki któremu będzie mógł zalegalizować swój pobyt w Polsce, przykładowo uzyskać wizę pobytową. Następnie, po zalegalizowaniu pobytu, wojewoda wydaje zezwolenie na pracę, przy czym wydaje je na czas nie dłuższy niż czas określony w dokumencie legalizującym pobyt. Na podstawie takiego zezwolenia cudzoziemiec może podjąć legalne zatrudnienie. Okres ważności przyrzeczenia lub zezwolenia może zostać przedłużony.
Zarówno przyrzeczenie, jaki i zezwolenie, są wydawane na wniosek pracodawcy, na określone stanowisko lub rodzaj wykonywanej pracy. Ustawa określa przesłanki, jakimi powinien kierować się wojewoda, wydając te dokumenty. Zgodnie z nią powinien uwzględnić sytuację na lokalnym rynku pracy oraz kryteria wydawania przyrzeczeń i zezwoleń na pracę cudzoziemców, które sam ustala po zasięgnięciu opinii marszałka województwa. Kryteria te nie mogą zawierać wymagań dyskryminujących kandydatów ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, narodowość, orientację seksualną, przekonania polityczne i wyznanie religijne ani ze względu na przynależność związkową. Są ogłaszane w wojewódzkich dziennikach urzędowych. Tryb i warunki wydawania zezwoleń oraz sytuacje, w których wydawane są bez względu na wyżej wskazane przesłanki określają rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z dnia 21 lipca 2006 r.
Wydanie przyrzeczenia zezwolenia na pracę jest bezpłatne. Jednak już za wydanie zezwolenia pracodawca musi uiścić opłatę w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę (obecnie 936 zł). Połowa opłaty jest pobierana od wniosku o przedłużenie ważności zezwolenia.
Bartłomiej Raczkowski
partner, Bartłomiej Raczkowski Kancelaria Prawa Pracy