Jak ojciec prowadzący działalność gospodarczą powinien rozliczyć umowę zlecenia zawartą z synem

Czy może być potraktowany jako osoba współpracująca?

Z tytułu umowy zlecenia zawartej z synem będzie on podlegał ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu jak każdy inny zleceniobiorca. Należy zaznaczyć, że zawarcie umowy zlecenia z synem wyłącza objęcie go ubezpieczeniami społecznymi i zdrowotnym jako osoby współpracującej przy prowadzeniu działalności gospodarczej.

Za osobę współpracującą z prowadzącym działalność gospodarczą można uznać m.in. dziecko własne, które z osobą prowadzącą działalność pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracuje przy prowadzeniu tej działalności. Nie dotyczy to osoby spełniającej kryteria do uznania za osobę współpracującą, z którą została zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego. Tak więc jeżeli z członkiem rodziny zostanie zawarta umowa zlecenia, to nawet gdy spełnione są warunki określone dla osoby współpracującej, nadal podlega on ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu jako zleceniobiorca. Nie ma przy tym znaczenia fakt prowadzenia wspólnego gospodarstwa domowego.

Ponieważ w pytaniu nie został określony wiek studenta, rozważmy dwie możliwości:

l student nie ukończył 26 lat,

l student ma powyżej 26 lat.

Student, który nie ukończył 26 lat

Jeśli syn Czytelnika jest studentem, który nie ukończył 26 lat, nie zgłasza się go do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego ani jako osoby współpracującej, ani jako zleceniobiorcy. Zleceniobiorcy będący uczniami gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych, szkół ponadpodstawowych lub studentami, do ukończenia 26 lat - nie podlegają bowiem obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu.

W takiej sytuacji zatrudnienie na podstawie umowy zlecenia zawartej z synem - studentem nie rodzi dla Czytelnika obowiązku ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. Aby obliczyć kwotę do wypłaty, należy jedynie ustalić wysokość zaliczki na podatek dochodowy.

Załóżmy, że zatrudniliśmy syna - studenta na zlecenie, który nie ukończył jeszcze 26 lat, z wynagrodzeniem brutto 3000 zł. Jak będzie przedstawiało się rozliczenie jego wynagrodzenia?

1. Ustalamy koszty uzyskania przychodu. Wynoszą one 20% przychodu:

  3000 zł × 20% = 600 zł.

2. Obliczamy podstawę opodatkowania. W tym celu od wynagrodzenia brutto odejmujemy wcześniej wyliczony koszt uzyskania przychodów:

  3000 zł - 600 zł = 2400 zł.

3. Liczymy zaliczkę na podatek dochodowy. Stanowi ją 19% przychodu pomniejszonego o koszty uzyskania przychodów:

  2400 zł × 19% = 456 zł.

4. Ustalamy wynagrodzenie netto do wypłaty. W tym celu wynagrodzenie brutto pomniejszamy o zaliczkę podatkową:

  3000 zł - 456 zł = 2544 zł.

Student powyżej 26. roku życia

Gdy umowa zlecenia została zawarta z synem - studentem, który ukończył już 26 lat, będzie on podlegał z tego tytułu ubezpieczeniom tak jak każdy inny zleceniobiorca, tj. obowiązkowo:

l ubezpieczeniom społecznym (emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu - jeżeli zlecenie wykonuje w siedzibie lub miejscu prowadzenia działalności zleceniodawcy),

l ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Może też przystąpić dobrowolnie do ubezpieczenia chorobowego.

W takim przypadku rozliczenie jego wynagrodzenia będzie przedstawiało się odmiennie.

Aby obliczyć kwotę do wypłaty, należy ustalić obok kwoty zaliczki na podatek dochodowy również wysokość składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.

Załóżmy, że zawarliśmy umowę zlecenia z synem-studentem, który ukończył 26 lat. Jego wynagrodzenie z tego tytułu również wynosi 3000 zł brutto. Jak zatem będzie przedstawiało się rozliczenie jego wynagrodzenia, jeśli nie zgłosił się on do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego?

1. Ustalamy wysokości składek na ubezpieczenia społeczne:

lskładka emerytalna:

3000 zł × 9,76% = 292,80 zł,

lskładka rentowa:

3000 zł × 6,5% = 195 zł,

lłączna kwota składek na ubezpieczenia społeczne:

292,80 zł + 195 zł = 487,80 zł.

2. Obliczamy wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Podstawą wyliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne jest przychód z tytułu umowy zlecenia pomniejszony o kwotę składek na ubezpieczenie społeczne:

3000 zł - 487,80 zł = 2512,20 zł,

lskładka na ubezpieczenie zdrowotne:

  2512,20 zł × 9% = 226,10 zł,

lskładka na ubezpieczenie zdrowotne odliczana od podatku (7,75%):

  2512,20 zł × 7,75% = 194,70 zł.

3. Ustalamy koszty uzyskania przychodu. W tym celu przychód z tytułu umowy zlecenia pomniejszamy o finansowane przez zleceniobiorcę składki społeczne:

3000 zł - 487,80 zł = 2512,20 zł,

a następnie od tak ustalonej kwoty liczymy 20%:

2512,20 × 20% = 502,44 zł.

4. Ustalamy dochód pracownika. Od przychodu z tytułu zlecenia odejmujemy składki na ubezpieczenia społeczne oraz koszty uzyskania przychodu:

  3000 zł - 487,80 zł - 502,44 zł = 2009,76 zł,

  po zaokrągleniu do pełnego złotego - 2010 zł.

5. Obliczamy zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych. Ustalamy kwotę stanowiącą 19% dochodu:

  2010 zł × 19% = 381,90 zł,

  a następnie pomniejszamy ją o składkę zdrowotną 7,75%:

  381,90 zł - 194,70 zł = 187,20 zł;

  po zaokrągleniu ostateczna kwota zaliczki na podatek dochodowy będzie więc wynosić 187,00 zł.

6. Ustalamy wynagrodzenie netto do wypłaty. W tym celu wynagrodzenie brutto pomniejszamy o składki na ubezpieczenia społeczne, zaliczkę podatkową oraz składkę na ubezpieczenie zdrowotne (9%):

  3000 zł - 487,80 zł - 187 zł - 226,10 zł = 2099,10 zł.

Należy podkreślić, że w opisanej sytuacji osoba prowadząca działalność gospodarczą ma obowiązek jako płatnik naliczyć od zlecenia wykonywanego przez syna składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe oraz ewentualnie wypadkowe, jeżeli praca jest wykonywana w siedzibie zleceniodawcy.

Umowę zlecenia studenta powyżej 26. roku życia należy wykazać w miesięcznym raporcie ZUS RCA jak każdej innej osoby zatrudnionej na zlecenie, z kodem tytułu ubezpieczenia 04 11 xx lub 04 12 xx (jeśli zlecenie wykonywane jest poza siedzibą zleceniodawcy).

l art. 6 ust. 1 pkt 4 i 5 oraz ust. 4, art. 8 ust. 11 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych - j.t. Dz.U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 21, poz. 125

l art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. e) ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych - Dz.U. Nr 210, poz. 2135; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 64, poz. 433

l art. 26-27 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U z 2000 r. Nr 14, poz. 176; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 35, poz. 219

Dorota Twardo

specjalista ds. kadr i płac

Audyt Doradztwo Finanse Lidmar