Wartość początkową należy wpisać do ewidencji środków trwałych. W przypadku odpłatnego nabycia środka trwałego wartością początkową jest cena nabycia, powiększona o wszystkie koszty związane z zakupem (bez podatku VAT, chyba że odliczenie podatnikowi nie przysługuje). Do kosztów tego typu zalicza się między innymi: zapłatę za transport samochodu z salonu do siedziby firmy, koszty montażu (w przypadku maszyny) czy koszty opłat notarialnych i prowizji (przy zakupie nieruchomości). Jeśli podatnik nabywa składnik zagraniczny, do ceny nabycia doliczyć musi jeszcze cło i podatek akcyzowy.
Lokal ze spadku
W przypadku otrzymania środka trwałego w drodze spadku czy darowizny, wartością początkową jest jego wartość rynkowa z dnia, w którym nastąpiło nieodpłatne nabycie. Można ją porównywać do ceny sprzedaży rynkowego odpowiednika środka trwałego - takiego samego lub bardzo zbliżonego. Wartość będzie niższa, jeśli narzuca to umowa przekazania.
Jeśli podatnik otrzyma środek w drodze likwidacji osoby prawnej, ustala jego wartość samodzielnie, ale tylko do wysokości jego wartości rynkowej.
Własnoręcznie wykonana maszyna
Gdy podatnik ustala wartość przedmiotu, który sam wytworzył na poczet prowadzonej działalności, za wartość początkową przyjmuje koszt wytworzenia (składa się na niego m.in. wartość zakupionych materiałów czy wynagrodzenie pracowników, którzy przyczynili się do jego wytworzenia). Przedsiębiorca musi jednak pominąć wyceniony przez siebie koszt pracy własnej, jaką w wytworzenie włożył, czy też koszty ogólnego zarządu (np. materiałów biurowych).
Składniki wniesione aportem
Aportu środków trwałych mogą dokonywać spółki osobowe. W takiej sytuacji prawidłowe określenie wartości tych środków polega na określeniu tej wartości jako sumy wydatków poniesionych na nabycie lub wytworzenie przedmiotu wkładu, ale tylko tych, które nie były zaliczone wcześniej do kosztów podatkowych w jakiejkolwiek formie. Tak dzieje się w przypadku środka trwałego, od którego wcześniej nie były dokonywane odpisy amortyzacyjne. Jeśli podlegał on już amortyzacji, wartością początkową będzie ta, od której amortyzacja była dokonywana.
Wartość początkowa w górę i w dół
Należy pamiętać, że wartość początkowa może ulec zmianie w trakcie trwania amortyzacji. Ustalona jako cena nabycia, koszt wytworzenia lub wartość rynkowa wartość ta wzrośnie, jeśli podatnik dany środek przebuduje, rozbuduje, przekonstruuje, zaadoptuje lub zmodernizuje. Będzie to miało miejsce, gdy wartość wszystkich zmian przeprowadzonych na środku trwałym (lub jednostkowa cena nabycia jego części składowych) w danym roku podatkowym przekroczy 3 500 złotych.
Z kolei zmniejszenie wartości początkowej następuje po trwałym odłączeniu od przedmiotu jego części składowej, przy czym zmniejszenie ma miejsce w miesiącu kolejnym po tym, w którym nastąpiło odłączenie. Od zaewidencjonowanej wcześniej wartości należy odjąć różnicę między ceną odłączonej części a przypadającą na nią sumą odpisów amortyzacyjnych z okresu, w którym środek był cały.
Katarzyna Miazek,
Katarzyna Więsik