Przedsiębiorcy mogą zwiększyć koszty działalności firmy, obliczane dla celów podatkowych, dokonując amortyzacji kupionego wcześniej sprzętu czy nawet mieszkania. Katalog takich pozycji może być bardzo szeroki i zależy od profilu działalności firmy. Należy w takiej sytuacji trzymać się podstawowej zasady, zgodnie z którą kosztem podatkowym mogą być tylko takie wydatki, które zostały poniesione w celu uzyskania przychodu, pod warunkiem jednak, że nie zostały one wymienione w art. 23 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (lub w art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych).
Dwie drogi, czyli amortyzacja lub bezpośrednie zaliczenie do kosztów
Kolejną istotną sprawą jest sposób rozliczenia uzależniony od rodzaju i wartości wykorzystywanych w działalności rzeczy. Gdy przedsiębiorca kupuje środek trwały z zasady musi poddać go amortyzacji. Oznacza to, że wydatek zostanie rozliczony ale w czasie, określonym zgodnie z przepisami (np. na pełną amortyzację mieszkania metodą liniową potrzeba 66 lat; czas ten można jednak skrócić nawet do 10 lat decydując się na inny rodzaj amortyzacji - stosując stawkę indywidualną). W takiej sytuacji do kosztów podatkowych zaliczana jest nie jednorazowo wartość całego zakupu, lecz sukcesywnie wyliczona jego część, tzw. odpisy amortyzacyjne.
Środek trwały to zarówno budynki, jak i maszyny, urządzenia, środki transportu, ale też inne przedmioty. Decyduje przewidywany okres używania i przeznaczenie na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej. Jeśli zakupione rzeczy firma zamierza używać dłużej niż rok, to będzie to środek trwały.
Są jednak możliwości by środek trwały jednorazowo rozliczyć w kosztach. Z tzw. jednorazowej amortyzacji mogą skorzystać przedsiębiorcy w roku podatkowym, w którym rozpoczęli prowadzenie działalności gospodarczej, oraz mali podatnicy. Również w przypadku, gdy wartość początkowa środka trwałego jest równa lub niższa niż 3 500 zł, podatnicy mogą dokonywać odpisów amortyzacyjnych jednorazowo - w miesiącu oddania do używania tego środka trwałego, albo w miesiącu następnym.
Po pierwsze mieszkanie
Przedsiębiorcy, którzy chcą ograniczyć koszty prowadzonej firmy, a profil działalności pozwala by prowadzić biuro w domu, mogą rozliczyć podatkowo wartość mieszkania. W tym celu należy wprowadzić mieszkanie do ewidencji środków trwałych. Oczywiście kosztem może być tylko amortyzacja, tej części, która jest wykorzystywana na potrzeby firmowe. W tym przypadku odpisów amortyzacyjnych dokonuje się w takiej proporcji, w jakiej pozostaje powierzchnia użytkowa wykorzystywana na potrzeby działalności do ogólnej powierzchni użytkowej całego mieszkania.
Po drugie odsetki
W przypadku zakupu mieszkania zarówno do celów osobistych, jak i prowadzenia działalności gospodarczej, istnieje możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodu odsetek od kredytu hipotecznego zaciągniętego na zakup nieruchomości w proporcji, w jakiej mieszkanie wykorzystywane jest do prowadzenia działalności gospodarczej. Odsetki naliczone do dnia wprowadzenia środka trwałego do ewidencji zwiększają jego wartość początkową i podlegają tym samym amortyzacji, a naliczone po tym dniu zalicza się bezpośrednio do kosztów uzyskania przychodów. Należy jednak pamiętać, że można rozliczyć w kosztach odsetki, które zostały zapłacone, a nie tylko naliczone.
Po trzecie - utrzymanie biura to też koszt
Prowadzenie działalności gospodarczej we własnym mieszkaniu pozwala także na zaliczenie do kosztów części wydatków związanych z utrzymaniem takiego mieszkania. Jeżeli przedsiębiorca zajmuje tylko część mieszkania na cele firmowe, wydatki związane z utrzymaniem takiej nieruchomości rozlicza się proporcjonalnie do wydzielonej pod działalność gospodarczą części. W przypadku czynszu, podstawę naliczania kosztów związanych z działalnością gospodarczą stanowi wskaźnik udziału powierzchni wykorzystywanej na cele przedsiębiorstwa w ogólnej powierzchni nieruchomości.
Przykład: W prywatnym mieszkaniu o powierzchni 100 m2 przedsiębiorca przeznaczył na działalność gospodarczą pokój o powierzchni 25m2. Pozostała część mieszkania przeznaczona jest na cele osobiste podatnika. Miesięczny czynsz za mieszkanie wynosi 500 zł. Wskaźnik udziału powierzchni wykorzystywanej na cele przedsiębiorstwa wynosi zatem:
(25m2 : 100 m2 ) x 100% = 25%
Podatnikowi przysługuje zatem prawo do zaliczenia 25% wartości uiszczonego czynszu do kosztów podatkowych, co w sumie daje kwotę 125 zł (25% x 500 zł = 125 zł).
W przypadku np. mediów (energii elektrycznej, wody, ścieków, gazu, wywozu nieczystości, itp.), bardziej wiarygodne jest zastosowanie innej podstawy podziału wydatków. Najlepszym rozwiązaniem jest założenie odrębnych liczników w celu pomiaru zużycia na potrzeby prowadzonej działalności zarówno wody, jak i energii elektrycznej. Nie jest to jednak jedyne dozwolone rozwiązanie, przedsiębiorca może na przykład sporządzić zestawienie energochłonności poszczególnych urządzeń, wykorzystywanych zarówno w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, jak i w gospodarstwie domowym, stanowiący klucz podziału kosztów.
Po czwarte - biurko, krzesło, komputer
W koszach podatkowych można rozliczyć także wykorzystywane na potrzeby firmowe meble np. krzesła, biurko, czy komputer i drukarkę. Co ważne nie muszą to być rzeczy nowo zakupione. Do środków trwałych firmy można wprowadzić także przedmioty używane, gdy tylko są kompletne i zdatne do użytku. W takiej sytuacji gdy jest dokument, z którego wynika cena nabycia, to on posłuży do ustalenia wartości początkowej, od której będą dokonywane odpisy amortyzacyjne. Gdy nie można ustalić ceny nabycia, wtedy należy ustalić wartość rynkową, która zostanie przyjęta jako wartość początkowa środka trwałego. Z tego względu, że często wartość początkowa tych środków trwałych nie będzie przekraczała 3,5 tys. zł, przedsiębiorca ma wybór - może je poddać stopniowej amortyzacji albo zaliczyć jednorazowo do kosztów. Jednorazowo może rozliczyć także te rzeczy, które choć są droższe, to jednak zamierza używać krócej niż rok.
Po piąte - telewizor, aparat fotograficzny
Jeżeli profil firmy wymaga ponadto wykorzystywania innego sprzętu, nic nie stoi na przeszkodzie by te wydatki również rozliczyć podatkowo. Fotograf amator, który kupił dobry sprzęt, a później postanowił zarabiać na swojej pasji, może wprowadzić do środków trwałych otwieranej firmy wcześniej kupiony aparat i inny sprzęt fotograficzny. Taką samą możliwość mają inne branże, gdy zachodzi potrzeba prowadzenia dokumentacji fotograficzne, np. zawierane umowy przewidują, że klient otrzyma dokumentację fotograficzną z kolejnych etapów realizacji zlecenia. Również telewizor może służyć potrzebom firmowym i wtedy także zostanie rozliczony w kosztach. Zasady rozliczenia tych wydatków są takie same jak innego sprzętu kupowanego do firmy, która jest prowadzona w mieszkaniu.
Po szóste - telefon i Internet
Choć w przypadku telefonu sprawa wydaje się oczywista - wydatki powinny być rozliczane na podstawie billingów, należy pamiętać o tym, że kwota zaliczana do kosztów podatkowych nie może obejmować abonamentu. Wynika to bezpośrednio z faktu, że abonament jest opłatą stałą, niezależną od tego, czy mieszkanie jest równocześnie siedzibą firmy, czy też nie. Wyjątkiem od tej zasady jest sytuacja, w której telefon jest zarejestrowany na firmę i służ wyłącznie jej celom. Jedynie w takim przypadku koszt abonamentu może zostać zaliczony do kosztów podatkowych i przedsiębiorca nie musi do celów podatkowych analizować billingów.
Po siódme - odkurzacz lub serwis sprzątający
Biuro w mieszkaniu, tak samo jak i prowadzone poza nim wymaga sprzątania i utrzymania w czystości. Stąd też przedsiębiorca może rozliczyć w kosztach podatkowych także wydatki np. na zakup usług sprzątania lub środków czystości, czy nawet odkurzacza. Sposób rozliczenia będzie zależał od tego, jak są one wykorzystywane. Jeżeli usługa sprzątania jest zamawiana tylko dla powierzchni firmowej, wtedy całość będzie stanowiła koszt podatkowy. W innym przypadku tak, jak w pozostałych sytuacjach trzeba pamiętać o wyliczeniu proporcji.
Katarzyna Rola-Stężycka,
Współpraca: Elżbieta Węcławik