Przychodem z działalności gospodarczej jest także otrzymane odszkodowanie za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej. Podatek dochodowy od osób fizycznych jest w Polsce powszechny. Oznacza to, że podlegają mu wszelkiego rodzaju dochody, poza wyjątkami zawartymi w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, które korzystają np. ze zwolnienia.
W ujęciu cywilnoprawnych naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
Naprawienie szkody powinno nastąpić według preferencji poszkodowanego, poprzez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź też przez zapłatę adekwatnej sumy pieniężnej. Od tej zasady istnieje jednak pewne odstępstwo , o którym warto wiedzieć, mianowicie w memencie, gdy niemożliwym jest przywrócenie stanu sprzed zaistnienia szkody lub gdyby pociągało to za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia wyrażonego w wartości pieniężnej. Odszkodowanie może być wypłacone także z tytułu zawartej umowy ubezpieczenia.
Odszkodowanie otrzymane w wyniku ugody sądowej nie musi skutkować powstaniem obowiązku podatkowego
Przykładem wspomnianych wyżej dochodów objętych zwolnieniem przedmiotowym są odszkodowania i zadośćuczynienia jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw.
Są jednak wyjątki. O ile nic nie stoi na przeszkodzie by zwolnienie zastosować, także w przypadku, gdy odszkodowanie zostanie uzyskane dopiero w drodze ugody sądowej, o tyle są rodzaje odszkodowań, do których zwolnienia nie można zastosować. Wyłączone ze zwolnienia zostały np. określone w prawie pracy odprawy i odszkodowania z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę, czy też odszkodowania przyznane na podstawie przepisów o zakazie konkurencji, ale także odszkodowania za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą. Oznacza to, że przedsiębiorca, który otrzymał odszkodowanie np. za uszkodzoną maszynę czy samochód, musi uwzględnić otrzymaną kwotę w firmowych przychodach.
Inne odszkodowania przedsiębiorcy też nie skorzystają ze zwolnienia
Ustawa przewiduje jeszcze zwolnienie innych odszkodowań lub zadośćuczynień otrzymanych na podstawie wyroku lub ugody sądowej. Zwolnienie jest ograniczone do wysokości określonej w wyroku lub ugodzie. Jednak i w tym przypadku przedsiębiorca nie może skorzystać ze zwolnienia. Odszkodowania otrzymane w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą zostały bowiem wprost wyłączone z tej możliwości.
Elżbieta Węcławik
Małgorzata Jawińska