Zgodnie z definicją podatkową przez umowę leasingu określa się umowę nazwaną w kodeksie cywilnym, a także każdą inną umowę, na mocy której jedna ze stron, zwana dalej finansującym (np. firma leasingowa), oddaje do odpłatnego używania albo używania i pobierania pożytków na warunkach określonych w ustawie drugiej stronie, zwanej dalej korzystającym (klient tej instytucji), podlegające amortyzacji środki trwałe lub wartości niematerialne i prawne, a także grunty. Skutki podatkowo prawne uzależnione są od rodzaju leasingu. Najważniejsze znaczenie dla opisania skutków podatkowych ma wyróżnienie podziału leasingu na leasing operacyjny (bieżący) oraz leasing finansowy (kapitałowy).
Rozróżnienie pomiędzy leasingiem operacyjnym a leasingiem finansowym
Leasing operacyjny (bieżący) polega na czasowym przekazaniu w użytkowanie dobra inwestycyjnego. Czas ten jest z reguły krótszy niż okres normatywnego zużycia leasingowanej rzeczy. Raty leasingowe stanowią dla leasingobiorcy koszt uzyskania przychodów, a przedmiot leasingu nie podlega u niego amortyzacji. W umowie leasingu operacyjnego leasingobiorca może mieć zagwarantowane prawo zakupu przedmiotu leasingu po zakończeniu umowy, za określoną z góry wartość końcową powiększoną o podatek od towarów i usług (VAT).
Z kolei leasing finansowy (kapitałowy) polega na oddaniu rzeczy w użytkowanie, w zamian za raty leasingowe. Przedmiot leasingu jest własnością finansującego, amortyzuje go leasingobiorca, natomiast przeniesienie tytułu własności może być zagwarantowane w umowie. Firma zwiększa więc wartość swojego majątku, nie ponosząc dodatkowych kosztów po zakończeniu umowy, a zwiększona forma amortyzacji pozwala regulować jej koszty i dochody. Leasing finansowy jest więc zbliżony do kredytu lub pożyczki. Przedmiotem "pożyczki" jest tu środek trwały a nie gotówka.
Z punktu widzenia przepisów podatkowych, leasing finansowy różni się od leasingu operacyjnego tym, że to leasingobiorca dokonuje odpisów amortyzacyjnych.
Leasing operacyjny a podatki dochodowe
Leasing w prawie podatkowym został zdefiniowany jednakowo w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych (art. 17a) oraz w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych (art. 23a).
Do umów leasingu operacyjnego - zgodnie z ustawami podatkowymi - zaliczyć możemy jedynie te umowy, które łącznie spełniają następujące warunki:
- umowa została zawarta na czas oznaczony, stanowiący co najmniej 40% normatywnego okresu amortyzacji, jeżeli przedmiotem umowy leasingu są podlegające odpisom amortyzacyjnym rzeczy ruchome lub wartości niematerialne i prawne, albo została zawarta na okres co najmniej 10 lat, jeżeli jej przedmiotem są podlegające odpisom amortyzacyjnym nieruchomości;
- w przypadku gdy korzystającym jest osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej, została zawarta na czas oznaczony;
- suma ustalonych opłat w umowie leasingu, o której mowa powyżej, pomniejszona o należny podatek od towarów i usług, odpowiada co najmniej wartości początkowej środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych.
Umowa leasingu operacyjnego charakteryzuje się następującymi cechami:
- ustalone w umowie opłaty - ponoszone przez korzystającego w podstawowym okresie umowy z tytułu używania środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych - stanowią po stronie finansującego przychód, natomiast u korzystającego w całości zaliczane są do kosztów uzyskania przychodów;
- przedmiot leasingu wykazywany jest jako składnik majątku finansującego i on dokonuje odpisów amortyzacyjnych;
- umowa leasingu zawierana jest na okres krótszy niż normatywny okres amortyzacji.
Ustawowy okres amortyzacji to okres, w którym odpisy amortyzacyjne, wynikające z zastosowania stawek amortyzacyjnych (określonych w wykazie stawek amortyzacyjnych), zrównują się z wartością początkową środków trwałych.
W tej kategorii leasingu korzystający obniża podstawę opodatkowania poprzez zaliczenie do kosztów uzyskania przychodu następujące wydatki: czynsz inicjalny, rata leasingowa, opłaty manipulacyjne, prowizje, koszty użytkowania przedmiotu leasingu np.: konserwacja, energia, paliwo, ubezpieczenie, itp. Ze względu na możliwość zaliczania do kosztów uzyskania przychodu wymienionych powyżej wydatków, dla większości przedsiębiorców leasing operacyjny jest podatkowo korzystniejszy od leasingu finansowego.
Leasing finansowy a podatki dochodowe
Umowa leasingu finansowego musi spełniać następujące warunki: umowa zawarta na czas oznaczony; suma ustalonych w umowie opłat, pomniejszona o należny podatek od towarów i usług, odpowiada co najmniej wartości początkowej środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych; umowa zawiera postanowienie, że odpisów amortyzacyjnych w podstawowym okresie umowy leasingu dokonuje korzystający, a finansujący rezygnuje z dokonywania odpisów amortyzacyjnych, w przypadku gdy korzystającym jest osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej.
Umowę leasingu finansowego odróżnia od leasingu operacyjnego posiadanie następujących cech:
- do kosztów uzyskania przychodu u korzystającego oraz do przychodu u finansującego zalicza się jedynie odsetkowa część rat leasingowych;
- przedmiot leasingu wykazuje się jako składnik majątku korzystającego i u niego dokonywane są odpisy amortyzacyjne;
- umowa leasingu zawierana jest na okres zbliżony do normatywnego okresu amortyzacji przedmiotu leasingu.
W leasingu finansowym korzystający obniża podstawę opodatkowania o zaliczone do kosztów uzyskania przychodu:
- odpisy amortyzacyjne dokonywane według stawek podatkowych przewidzianych dla danego przedmiotu będącego w leasingu,
- ratę leasingową jedynie w części odsetkowej,
- koszty użytkowania przedmiotu leasingu np.: konserwacja, energia, paliwo, ubezpieczenie itp.
Ze względów podatkowych leasing finansowy może być korzystniejszy od leasingu operacyjnego dla firm opodatkowanych ryczałtem. W tej sytuacji bowiem decydującej roli nie odgrywa możliwość zaliczenia całości raty leasingowej do kosztów uzyskania przychodów, gdyż w tej formie opodatkowania wysokość kosztów nie wpływa na podstawę opodatkowania.