Od 1 stycznia 2011 r. zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 29 lit. a ustawy o podatku od towarów i usług zwolnione z VAT są usługi kształcenia zawodowego lub przekwalifikowania zawodowego prowadzone w formach i na zasadach przewidzianych w odrębnych przepisach. W komunikacie z 22 grudnia 2010 r. Ministerstwo Finansów podkreśliło, że do zwolnionych z VAT na podstawie tego przepisu należą usługi szkolenia osób ubiegających się o wydanie prawa jazdy kategorii C (samochody ciężarowe), D (autobusy), E (pojazdy z przyczepą) oraz B (samochody osobowe). Zdaniem MF zwolnienie to opiera się na tym, że są to usługi:
1) kształcenia zawodowego,
2) prowadzone w formach i na zasadach przewidzianych w odrębnych przepisach.
Stanowisko to dotyczy również kursów szkolenia w zakresie nauki jazdy samochodami osobowymi. Zdaniem MF usługi te mieszczą się w zakresie kształcenia zawodowego, ponieważ posiadanie prawa jazdy kategorii B jest obecnie jednym z podstawowych wymogów, jakie stawia się kandydatom do pracy na różne stanowiska pracy. Przy tym szkolenie osób ubiegających się o wydanie prawa jazdy jest ściśle uregulowane w przepisach ustawy z 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (j.t. Dz.U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908 z późn.zm.) oraz w przepisach wykonawczych do tej ustawy, co oznacza, że spełniona zostaje przesłanka, iż usługi te są prowadzone w formach i na zasadach przewidzianych w odrębnych przepisach. Argumentacja przedstawiona w komunikacie Ministerstwa Finansów jest istotna nie tylko dla zastosowania zwolnienia z VAT dla kursów nauki jazdy. Argumenty te przemawiają również za tym, że:
1) wydatki poczynione na kurs prawa jazdy kategorii B dla pracowników przedsiębiorca może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów (art. 22 ust. 1 updof, art. 15 ust. 1 updop),
2) wartość ufundowanego pracownikowi kursu na prawo jazdy kategorii B może korzystać ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 90 u.p.d.o.f.
Zaliczenie do kosztów
Do tej pory organy podatkowe regularnie kwestionowały zaliczenie do kosztów podatkowych wydatków na kurs prawa jazdy kategorii B ufundowany przez firmy pracownikom. Organy twierdziły, że są to wydatki o charakterze osobistym, które nie są związane z prowadzeniem działalności gospodarczej przedsiębiorcy, ale z potrzebami prywatnymi pracowników. Uznanie przez Ministerstwo Finansów kursu na prawo jazdy kategorii B za formę szkolenia zawodowego pracowników oznacza, że wydatków na kurs nie można traktować wyłącznie jako wydatków na potrzeby osobiste pracownika. Jeżeli tylko uzyskanie prawa jazdy faktycznie służy wykonywaniu pracy przez pracownika, to wydatek na kurs nie powinien być kwestionowany jako koszt podatkowy pracodawcy. Należy jednak pamiętać, że to przedsiębiorca musi wykazać związek tego wydatku z prowadzoną działalnością gospodarczą.
PRZYKŁADY
1. Anna Nowak prowadzi działalność gospodarczą w zakresie cateringu. Jednemu z pracowników ufundowała kurs na prawo jazdy kategorii B. Po otrzymaniu prawa jazdy przez pracownika pani Nowak „przesunęła” go z kuchni do rozwozu dań do klientów. W takim przypadku organy podatkowe nie powinny kwestionować wydatku na kurs prawa jazdy dla pracownika jako kosztu uzyskania przychodów pracodawcy.
2. Spółka z o.o. prowadząca działalność handlową ufundowała sekretarce prezesa kurs prawa jazdy kategorii B. Jej praca nie jest jednak związana z wyjazdami służbowymi. Swoją pracę sekretarka wykonuje w siedzibie spółki. Zaliczenie wydatku na kurs prawa jazdy pracownika w takim przypadku będzie zapewne nadal kwestionowane przez organy podatkowe.
Zwolnienie od podatku
Inną konsekwencją uznania kursu prawa jazdy kategorii B za szkolenie zawodowe pracownika jest możliwość zastosowania zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 90 u.p.d.o.f. w przypadku ufundowania tego kursu przez pracodawcę pracownikowi. Zwolnienie to ma zastosowanie do świadczeń na rzecz pracownika przeznaczonych na podnoszenie jego kwalifikacji zawodowych. Nie można go zastosować, jeżeli uznamy, że świadczenie zostało przeznaczone na potrzeby osobiste pracownika. Jak wynika z komunikatu MF, posiadanie prawa jazdy kategorii B jest obecnie jednym z podstawowych wymogów, jakie stawia się pracownikom na różnych stanowiskach pracy. W praktyce ufundowanie takiego kursu ma często na celu podnoszenie kwalifikacji zawodowych pracownika. W tych przypadkach uzyskany przez pracownika przychód z tytułu sfinansowania kursu prawa jazdy przez pracodawcę może być zwolniony z podatku. Należy zaznaczyć, że to pracodawca (jako płatnik, który nie pobiera podatku) musi wykazać, że uzyskanie prawa jazdy kategorii B przez pracownika jest związane z podnoszeniem jego kwalifikacji zawodowych. Odnosząc to do wymienionych przykładów:
1) pracownik z przykładu nr 1, który został skierowany do rozwożenia dań w firmie cateringowej, może skorzystać ze zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 90 u.p.d.o.f.,
2) sekretarka z przykładu nr 2 nie skorzysta ze zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 90 u.p.d.o.f., ponieważ kurs ufundowany jej przez pracodawcę służy jej potrzebom prywatnym; wartość ufundowanego kursu stanowi dla niej przychód ze stosunku pracy.
Komunikat MF z 22 grudnia 2010 r. jest dla omówionych tu kwestii bardzo ważny. Do tej pory organy podatkowe, w kontekście zaliczenia do kosztów czy skorzystania ze zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 90 u.p.d.o.f., na hasło: „kurs prawa jazdy kategorii B dla pracownika” reagowały w jeden sposób - „wydatek o charakterze osobistym”. Komunikat MF pokazuje, że wydatek ten można traktować odmiennie, jako służący podnoszeniu kwalifikacji zawodowych pracowników. Przed podatnikami otwiera się więc możliwość zaliczenia wydatków na kurs prawa jazdy kategorii B dla pracownika do kosztów uzyskania przychodów i zwolnienie tego świadczenia z podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 90 u.p.d.o.f. Podatnicy nie mogę jednak zapomnieć, że organy podatkowe:
1) każdy przypadek rozstrzygają indywidualnie,
2) nie są związane treścią komunikatu MF.
Podstawa prawna:
• art. 21 ust. 1 pkt 90, art. 22 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j. t. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn.zm.),
• art. 15 ust. 1 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (j. t. Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn.zm.).
Grzegorz Ziółkowski
doradca podatkowy