RADA
Sprzedaż samochodu powinna być udokumentowana fakturą. Kwota otrzymana z tytułu sprzedaży stanowi przychód z tytułu działalności gospodarczej. Przepisy podatkowe nie przewidują przy sprzedaży samochodu zwolnień w zakresie podatku dochodowego. Jednocześnie należy zaznaczyć, że status nabywcy samochodu nie ma wpływu na sposób udokumentowania sprzedaży. Skoro sprzedaży dokonuje podatnik VAT, a sprzedawany składnik majątku jest związany z prowadzoną działalnością opodatkowaną, to sprzedaż powinna być udokumentowana fakturą. Szczegóły - w uzasadnieniu.
UZASADNIENIE
W sytuacji opisanej w pytaniu sprzedaż samochodu będzie zwolniona z VAT. Podstawą prawną zwolnienia jest § 12 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia wykonawczego VAT. Zgodnie z tym przepisem dostawa samochodów osobowych i innych pojazdów samochodowych jest zwolniona z VAT, jeżeli są spełnione łącznie dwa warunki:
• podatnikowi przy ich nabyciu przysługiwało prawo do częściowego odliczenia podatku naliczonego, czyli 60% podatku naliczonego, nie więcej jednak niż 6000 zł, oraz
• samochody te i pojazdy są towarami używanymi zgodnie z art. 43 ust. 2 ustawy o VAT; taki status mają samochody używane przez podatnika dokonującego ich dostawy przez minimum pół roku, licząc od nabycia prawa do rozporządzania nimi jak właściciel (w praktyce najczęściej od zakupu samochodu).
W omawianym przypadku przed planowaną sprzedażą samochód używany był przez Czytelnika przez 3 lata. Z pytania wynika też, że przy nabyciu samochodu Czytelnik odliczył 60% VAT naliczonego. Oba ww. warunki zwolnienia zostały zatem spełnione. W efekcie jego sprzedaż podlega zwolnieniu z VAT.
Korekta odliczonego VAT
Zwolnienie z VAT sprzedaży samochodu powoduje konieczność dokonania korekty VAT odliczonego przy nabyciu samochodu. Obowiązek ten wynika z art. 91 ust. 7 ustawy o VAT. Zgodnie z tym przepisem, w przypadku gdy podatnik miał prawo do odliczenia VAT naliczonego i z niego skorzystał, a następnie prawo to się zmieniło, jest on zobowiązany do dokonania korekty odliczonego podatku. Gdy sprzedaż towaru, od którego podatnik odliczył VAT, jest zwolniona z tego podatku, przyjmuje się, że dalsze użytkowanie samochodu służy wyłącznie sprzedaży zwolnionej. Powoduje to utratę prawa do odliczenia VAT naliczonego w części dotyczącej pozostałego okresu korekty. Długość okresu korekty jest uzależniona od wartości początkowej składnika majątku. Okres korekty dla środków trwałych innych niż nieruchomości i prawa wieczystego użytkowania gruntów wynosi odpowiednio:
1) 12 miesięcy, licząc od końca okresu rozliczeniowego, w którym środek trwały wydano do użytkowania - jeżeli jego wartość początkowa nie przekracza 15 000 zł,
2) 5 lat, licząc od roku, w którym środek trwały został oddany do użytkowania - jeżeli jego wartość początkowa przekracza 15 000 zł.
Obowiązek korekty VAT w omawianym przypadku potwierdzają również organy podatkowe (por. interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 17 stycznia 2008 r., nr ILPP2/443-86/07-2/IM).
Obowiązek korekty obejmuje poszczególne lata pozostałe do upływu okresu korekty, a nie poszczególne miesiące. Takie stanowisko potwierdzają również organy podatkowe. Przykładowo - Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w piśmie z 26 lutego 2009 r., nr ILPP2/443-1103/08-2/AD, stwierdził:
(...) Powołane wyżej przepisy wyraźnie wskazują, że roczna korekta dotyczy jednej piątej, a w przypadku nieruchomości jednej dziesiątej kwoty podatku naliczonego przy ich nabyciu lub wytworzeniu. Natomiast gdy w okresie korekty następuje sprzedaż ww. towarów, podatnik dokonuje korekty jednorazowo w odniesieniu do całego pozostałego jej okresu. A zatem Wnioskodawca nie ma możliwości dokonania korekty w oparciu o liczbę miesięcy, lecz jednorazowo w odniesieniu do całego okresu korekty (...).
PRZYKŁAD
We wrześniu 2006 r. firma nabyła samochód osobowy za 60 000 zł netto, VAT - 13 200 zł. Przy jego nabyciu firma odliczyła 6000 zł. Załóżmy, że firma sprzedała ten samochód w październiku 2010 r. Okres korekty obejmuje lata 2006-2010. Skoro sprzedaż nastąpiła w ostatnim roku okresu korekty, przyjmuje się, że do końca okresu korekty pozostał jeszcze jeden rok. Do sprzedaży firma zastosowała zwolnienie z VAT. W rozliczeniu VAT za październik dokonała też korekty 1/5 VAT odliczonego przy nabyciu samochodu. Korekta zmniejszy zatem kwotę podatku naliczonego w rozliczeniu za październik o:
1/5 x 6000 zł = 1200 zł.
Gdyby firma sprzedała samochód w 2011 r., korekta podatku naliczonego nie byłaby konieczna.
Skutki sprzedaży samochodu w podatku dochodowym
Z pytania wynika, że zakupiony samochód, jako środek transportu wykorzystywany w prowadzonej działalności gospodarczej, o okresie użytkowania dłuższym niż 1 rok, był środkiem trwałym firmy.
Dlatego do sprzedaży tego samochodu mają zastosowanie ogólne zasady dotyczące sprzedaży środków trwałych.
Przychód z działalności. Przychód z odpłatnego zbycia wykorzystywanych na potrzeby związane z działalnością gospodarczą składników majątku, będących środkami trwałymi, jest przychodem z działalności gospodarczej (art. 14 ust. 2 pkt 1 ustawy o PIT).
Tak więc sprzedaż samochodu wykorzystywanego w działalności gospodarczej, który stanowił środek trwały, zawsze u przedsiębiorcy będzie się wiązała z powstaniem przychodu lub straty.
Ustalenie dochodu. Dochodem wynikającym ze sprzedaży samochodu jest różnica pomiędzy uzyskanym przychodem a kosztem nabycia samochodu powiększona o wartość dokonanych odpisów amortyzacyjnych. Dochód należy więc obliczyć według następującego wzoru:
Dochód = (cena sprzedaży - cena nabycia) + wartość dokonanych odpisów amortyzacyjnych
Dlatego też:
• przychodem w podatku dochodowym jest cena netto sprzedaży (w opisanym przypadku sprzedaż jest zwolniona z VAT, VAT należny nie występuje, a więc cena netto jest równa cenie brutto),
• kosztem jest niezamortyzowana część wartości początkowej danego środka, czyli różnica między wartością początkową pojazdu a sumą dokonanych odpisów amortyzacyjnych (w opisanym przypadku samochód był całkowicie zamortyzowany, a więc koszt uzyskania przychodu nie wystąpi).
W konsekwencji w przypadku opisanym przez Czytelnika dochodem do opodatkowania podatkiem dochodowym będzie cena sprzedaży samochodu.
PRZYKŁAD
Samochód wprowadzony do ewidencji środków trwałych podatnika kosztował 25 000 zł. Został on całkowicie zamortyzowany (suma odpisów amortyzacyjnych wyniosła 25 000 zł). Podatnik uzyskał ze sprzedaży samochodu kwotę 20 000 zł.
Dochód w takiej sytuacji wynosi 20 000 zł, zgodnie z obliczeniem:
(20 000 zł - 25 000 zł) + 25 000 zł = 20 000 zł.
• art. 90 i 91 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2010 r. Nr 107, poz. 679
• § 12 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia Ministra Finansów z 24 grudnia 2009 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 224, poz. 1799; ost.zm. Dz.U. z 2010 r. Nr 100, poz. 638
• art. 14 ust. 2 pkt 1, art. 23 ust. 1 pkt 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307; ost.zm. Dz.U. z 2010 r. Nr 182, poz. 1228
Rafał Styczyński
doradca dodatkowy