RADA
W przedstawionym stanie faktycznym Czytelnik ma prawo wprowadzić do ewidencji środków trwałych samochód nabyty w 2004 r. i poddać go amortyzacji. Jeżeli Czytelnik ma fakturę zakupu samochodu z 2004 r. na kwotę 61 000 zł, to wartość początkową powinien przyjąć według tej ceny nabycia. Jeżeli nie ma takiej faktury i nie może ustalić ceny nabycia, za wartość początkową powinien przyjąć wartość rynkową samochodu z grudnia 2009 r. Szczegóły - w uzasadnieniu.
UZASADNIENIE
Amortyzacji podlegają składniki majątku będące własnością lub współwłasnością podatnika, których przewidywany okres używania na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej przekracza rok. Przy czym amortyzacji podlegają składniki nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, które są kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania (art. 22a updof). Jeżeli więc kupiony kilka lat temu samochód:
• stanowi własność podatnika,
• przewidywany okres jego używania na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej przekracza rok,
• w dniu przyjęcia do używania jest kompletny i zdatny do użytku
- podatnik może zaliczyć go do środków trwałych podlegających amortyzacji.
Dla amortyzacji nie ma znaczenia, że składnik majątku został kupiony kilka lat temu na cele prywatne. Ważne jest, że w momencie wprowadzenia do ewidencji środków trwałych składnik spełnia warunki uznania go za środek trwały, o których mowa w art. 22a updof. W przedstawionym stanie faktycznym Czytelnik ma prawo wprowadzić do ewidencji środków trwałych samochód nabyty w 2004 r. i poddać go amortyzacji. Środki trwałe wprowadza się do ewidencji najpóźniej w miesiącu przekazania ich do używania. Późniejszy termin wprowadzenia środka trwałego do ewidencji uznaje się za jego ujawnienie (art. 22d ust. 2 updof). Odpisów amortyzacyjnych od ujawnionych środków trwałych dokonuje się począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji (art. 22h ust. 1 pkt 4 updof).
Ustalenie wartości początkowej
Zgodnie z art. 22g ust. 8 updof:
Jeżeli nie można ustalić ceny nabycia środków trwałych lub ich części nabytych przez podatników przed dniem założenia ewidencji lub sporządzenia wykazu, o których mowa w art. 22n updof, wartość początkową tych środków przyjmuje się w wysokości wynikającej z wyceny dokonanej przez podatnika, z uwzględnieniem cen rynkowych środków trwałych tego samego rodzaju z grudnia roku poprzedzającego rok założenia ewidencji lub sporządzenia wykazu oraz stanu i stopnia ich zużycia.
Tylko wtedy, gdy podatnik nie może ustalić ceny nabycia środka trwałego, np. samochodu, jego wartość początkową powinien ustalić samodzielnie według wartości rynkowej na moment wskazany w wymienionym przepisie. Jeżeli jednak Czytelnik ma fakturę zakupu samochodu z 2004 r. na kwotę 61 000 zł, to wartość początkową powinien przyjąć według tej ceny nabycia. W takim przypadku wykluczone jest samodzielne ustalenie wartości początkowej samochodu, nawet gdy nie jest on już wart 61 000 zł.
Składniki inne niż środki trwałe
Jeżeli składnik majątku nie może zostać uznany za środek trwały, to nie podlega amortyzacji. Nie można również zastosować art. 22g updof do ustalenia jego wartości początkowej. Tak się dzieje przykładowo w sytuacji, gdy dany składnik ma być używany na potrzeby prowadzonej działalności nie dłużej niż rok. Czy wobec tego podatnik ma prawo zaliczyć do kosztów wydatek na składnik majątku nabyty kilka lat temu, którego obecnie chce używać na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej, ale przewidywany okres jego używania jest nie dłuższy niż rok?
Organy podatkowe twierdzą, że w tego typu przypadkach podatnik nie ma prawa zaliczyć do kosztów ani historycznej ceny nabycia, ani obecnej wartości rynkowej danego składnika. Innego zdania jest natomiast WSA w Bydgoszczy w wyroku z 28 lipca 2010 r., sygn. akt I SA/Bd 492/10:
(...) wartość samochodu zakupionego na cele osobiste, a następnie przekazanego na wyłączny użytek prowadzonej działalności gospodarczej będzie stanowiła podstawę do zaliczenia tej wartości bezpośrednio do kosztów uzyskania przychodów (a nie poprzez dokonywanie odpisów amortyzacyjnych), jeżeli przewidywany okres używania tego auta na potrzeby działalności gospodarczej będzie krótszy niż rok lub równy temu okresowi. Nie ma przy tym znaczenia, że samochód zostanie przekazany na cele działalności gospodarczej po upływie trzech lat od chwili zakupu. Nie można w tym zakresie zgodzić się z organem podatkowym, że skoro samochód został zakupiony na cele osobiste, to wartość tego samochodu, w przypadku późniejszego przekazania go na cele działalności gospodarczej, nie może stanowić kosztu uzyskania przychodu z powodu braku związku z tą działalnością w momencie zakupu pojazdu. Brak związku z tą działalnością w momencie zakupu auta nie jest kwestią istotną dla rozstrzygnięcia rozpatrywanej sprawy. Ważne jest, że taki związek będzie - bez wątpienia - istniał w momencie przekazania samochodu na cele działalności gospodarczej.
Sąd nie podziela natomiast stanowiska skarżącego, że będzie mógł zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wartość samochodu w kwocie (...) zł, tj. w cenie jego nabycia. Skoro samochód zostanie wyłączony ze środków trwałych, to podstawą do zaliczenia wartości samochodu do kosztów uzyskania przychodów będzie art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z którym kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. W świetle tego uregulowania wydatek stanowi koszt uzyskania przychodu, jeżeli służy osiągnięciu jakiegoś celu gospodarczego związanego z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą i został poniesiony w sposób racjonalny, tzn. stwarzający szansę na pozytywny wynik ekonomiczny. Do chwili przekazania auta na użytek działalności gospodarczej był on eksploatowany na cele osobiste podatnika. Tym samym samochód ten nie był wykorzystywany dla osiągnięcia przychodu w ramach prowadzonej przez skarżącego działalności gospodarczej i wartość samochodu do tego momentu nie może, na gruncie art. 22 ust. 1 wskazanej ustawy, stanowić kosztu uzyskania przychodu. Dopiero po przekazaniu pojazdu na cele działalności gospodarczej będzie on służył osiągnięciu przychodu z tej działalności i wartość rynkowa samochodu (uwzględniająca jego stan i stopień zużycia), z tej chwili, może podlegać zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów.
Z wyroku wynika prawo podatnika do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wartości rynkowej danego składnika z dnia przekazania go na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej. Należy się jednak liczyć z tym, że uwzględnienie jakiejkolwiek wartości takiego składnika w kosztach będzie kwestionowane przez organy podatkowe.
PRZYKŁAD
Jan Nowak kupił w 2004 r. samochód osobowy za kwotę 61 000 zł dla celów prywatnych. W grudniu 2010 r. rozpoczął używanie tego samochodu na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej. Wartość rynkowa samochodu wynosi w tym momencie 14 000 zł. Pan Nowak planuje jednak sprzedać samochód na wiosnę 2011 r. Z tego powodu nie wprowadził go do ewidencji środków trwałych. Zgodnie z wyrokiem WSA w Bydgoszczy ma prawo zaliczyć do kosztów w grudniu 2010 r. wartość rynkową samochodu, tj. kwotę 14 000 zł.
• art. 22, 22a i 22g ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307; ost.zm. Dz.U. z 2010 r. Nr 182, poz. 1228
Tomasz Król
konsultant podatkowy