Krąg podmiotów, które zostały zobowiązane do zarejestrowania się do celów transakcji wewnątrzwspólnotowych (oraz posługiwania się NIP-em poprzedzonym kodem PL), zmienił się w związku z wprowadzeniem od 1 stycznia 2010 r. nowych reguł ustalania miejsca świadczenia usług. Rejestracja nowej grupy podatników jako podatników VAT UE ma na celu lepsze monitorowanie rynku wspólnotowych usług „transgranicznych”, tj. usług, w których strony transakcji pochodzą z różnych krajów UE.
VAT-R od 1 grudnia 2009 r.
Podatnicy, którzy dotychczas nie byli zarejestrowani jako podatnicy VAT UE do celów importu usług, powinni złożyć zgłoszenie rejestracyjne i uzyskać potwierdzenie o zarejestrowaniu jako podatnicy VAT UE (art. 97 ust. 3 ustawy o VAT). W związku z tym, że podatnicy VAT UE mogą posługiwać się NIP-em poprzedzonym kodem PL dopiero po uzyskaniu potwierdzenia o zarejestrowaniu, ustawodawca zadecydował o możliwości składania druków rejestracyjnych do VAT-UE już od 1 grudnia 2009 r., pomimo że obowiązek posługiwania się numerem VAT UE powstanie u nich dopiero od 1 stycznia 2010 r. Podatnicy, którzy złożą druki rejestracyjne, zostaną więc zarejestrowani do VAT UE na dzień 1 stycznia 2010 r. (art. 3 ust. 1 ustawy z 23 października 2009 r. o zmianie ustawy o VAT).
W związku z rejestracją nowi podatnicy VAT UE uzyskają z dniem 1 stycznia 2010 r. prawo (i obowiązek) posługiwania się NIP-em poprzedzonym kodem PL w transakcjach wewnątrzwspólnotowych, których przedmiotem są usługi (art. 97 ust. 10 ustawy o VAT).
Kto ma obowiązek złożyć zgłoszenie rejestracyjne
Od 1 grudnia 2009 r. zgłoszenia rejestracyjne mogą składać podatnicy, którzy od 1 stycznia 2010 r. zamierzają:
• nabywać usługi, do których stosuje się art. 28b, jeżeli usługi te stanowiłyby u nich import usług (art. 97 ust. 3 pkt 1 ustawy o VAT),
• świadczyć usługi opodatkowane u nabywcy na rzecz podatników z innych państw członkowskich (podatnicy ci zostali dodatkowo zobowiązani do składania informacji podsumowujących o świadczonych usługach zgodnie z art. 100 ust. 1 pkt 4 w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2010 r.) - art. 97 ust. 3 pkt 2 ustawy o VAT.
Podatnicy ci uzyskają NIP poprzedzony kodem PL i będą się nim mogli posługiwać w transakcjach wewnątrzwspólnotowych, których przedmiotem są usługi.
Czy podatnicy zarejestrowani już jako podatnicy VAT UE i posługujący się NIP PL muszą zatem w związku ze zmianą przepisów ponownie składać zgłoszenie rejestracyjne VAT-R?
Z art. 7 ustawy z 23 października 2009 r. zmieniającej ustawę o VAT wynika, że z obowiązku ponownej rejestracji jako podatnicy VAT UE są zwolnieni wyłącznie podatnicy, którzy byli zarejestrowani i posługiwali się NIP PL w związku z importem usług na podstawie art. 28 ust. 3, 4, 6 i 7 ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2009 r. Zgodnie z nowelizacją ustawy o VAT podatnicy ci są automatycznie uznani za podatników zarejestrowanych według nowych przepisów.
Ze względu na nieprecyzyjne przepisy są wątpliwości, czy podatnicy VAT UE zarejestrowani do WDT i WNT powinni składać zgłoszenie aktualizacyjne VAT-R. Redakcja Mk wystąpiła do Ministerstwa Finansów z pytaniem w tej sprawie. O stanowisku MF poinformujemy Czytelników na naszych łamach.
Wyłączenie obowiązku rejestracji
Z nowej treści art. 97 ust. 3 i art. 100 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2010 r. wynika, że podatnicy świadczący usługi na rzecz podatników VAT z innych państw UE mają obowiązek rejestracji jako podatnicy VAT UE (złożenia zgłoszenia rejestracyjnego) tylko wtedy, gdy usługi te są u nabywcy opodatkowane VAT. Nie mają natomiast obowiązku rejestracji, gdy świadczone przez nich usługi są u nabywcy zwolnione z VAT lub opodatkowane stawką 0% VAT.
Podatnicy świadczący usługi na rzecz podatników z innych państw członkowskich powinni więc ustalić jeszcze, czy usługi te są u nabywców usług zwolnione lub opodatkowane stawką 0%, czy opodatkowane. Będzie to wpływało bezpośrednio nie tylko na obowiązek ich rejestracji jako podatnika VAT UE, ale też na obowiązek składania przez nich od 1 stycznia 2010 r. informacji podsumowujących.
Rejestracja do VAT UE - na druku VAT-R
Według nowego druku VAT-R(9):
• podatnik VAT czynny dokonuje rejestracji, zaznaczając poz. 59 VAT-R - jeżeli zamierza dokonywać wewnątrzwspólnotowych dostaw lub nabyć towarów lub też będzie świadczył lub nabywał usługi opodatkowane na zasadzie importu usług,
• podatnik niepodlegający obowiązkowi rejestracji jako podatnik VAT czynny lub osoba prawna niebędąca podatnikiem w myśl art. 15 ustawy dokonuje rejestracji, zaznaczając poz. 60 VAT-R, jeżeli zamierza dokonywać lub dokonuje wewnątrzwspólnotowych nabyć towarów,
• podatnik niepodlegający obowiązkowi rejestracji jako podatnik VAT czynny dokonuje rejestracji, zaznaczając poz. 61 VAT-R, jeżeli będzie świadczył lub nabywał usługi opodatkowane na zasadzie importu usług.
Nowy wzór formularza zgłoszeniowego VAT-R(9) obowiązuje od 1 stycznia 2010 r. Już od 1 grudnia 2009 r. mogą się nim posługiwać podmioty, które od 1 stycznia 2010 r. będą brały udział w rejestrowanym wewnątrzwspólnotowym imporcie usług. Używanie starego formularza (VAT-R(8)) będzie nadal dopuszczalne. Prawo to nie będzie jednak przysługiwało podatnikom, którzy zamierzają świadczyć lub nabywać usługi opodatkowane na zasadzie importu usług (ci podatnicy muszą używać formularza VAT-R oznaczonego cyfrą (9). Stare formularze VAT-R(8) mogą być używane, nie dłużej jednak niż do 30 czerwca 2010 r.
• ustawa z 23 października 2009 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 195, poz. 1504
• rozporządzenie Ministra Finansów z 26 listopada 2009 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wzorów dokumentów związanych z rejestracją podatników w zakresie podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 201, poz. 1543
Ewa Sławińska
ekspert w zakresie VAT