RADA
Podatnik będzie zobowiązany do zapłaty należnego VAT, jeżeli przysługiwało mu prawo do odliczenia VAT naliczonego w całości lub w części. Sam fakt posiadania faktury zakupu nie przesądza o prawie do odliczenia z niej VAT.
UZASADNIENIE
Darowizna towarów lub usług nie jest wprost wymieniona w katalogu czynności opodatkowanych VAT. Jednak darowizna towarów (w tym przypadku pościeli) będzie opodatkowana VAT, jeżeli zostaną spełnione warunki wymienione w art. 7 ust. 2 ustawy o VAT.
Darowizna będzie podlegała opodatkowaniu VAT, jeżeli:
1) podatnik darowuje towary należące do jego przedsiębiorstwa na cele inne niż związane z prowadzonym przez niego przedsiębiorstwem,
2) przedmiotem darowizny nie są drukowane materiały reklamowe i informacyjne, prezenty o małej wartości lub próbki,
3) podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT przy zakupie darowanych towarów w całości lub w części.
Wszystkie wymienione warunki muszą być spełnione łącznie, aby darowizna towarów była opodatkowana VAT.
Należy założyć, że pierwszy z wymienionych warunków został spełniony. Mianowicie darowizna towarów należących do przedsiębiorstwa (w tym przypadku pościeli) na rzecz domu dziecka nie jest związana z prowadzonym przez podatnika przedsiębiorstwem.
Warunek drugi też można uznać za spełniony. Z pytania nie wynika co prawda, jaką wartość ma zakupiona i przekazana na rzecz domu dziecka pościel. Ze względu na ceny pościeli można jednak założyć, że przekazana pościel nie będzie się zaliczała do prezentów o małej wartości.
Jak widać, dwa warunki opodatkowania VAT przekazanej darowizny zostały spełnione. O tym więc, czy darowizna będzie opodatkowana, czy nie, zadecyduje trzeci warunek, a więc prawo podatnika do odliczenia VAT naliczonego. Jeżeli podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT przy zakupie pościeli, jej darowizna będzie opodatkowana VAT. Jeżeli podatnikowi nie przysługiwało prawo do odliczenia, darowizna pościeli nie będzie opodatkowana.
Z pytania nie wynika, czy Czytelnikowi przy zakupie pościeli przysługiwało prawo do odliczenia VAT w całości lub w części. Sam fakt posiadania faktury VAT przez spółkę nie przesądza o prawie do odliczenia VAT naliczonego z tej faktury.
Czy nieodpłatne przekazanie towarów kontrahentom podlega VAT
Podstawową przesłanką prawa do odliczenia VAT jest, aby nabyte towary i usługi wykorzystywane były do wykonywania czynności opodatkowanych tym podatkiem. Przepisy przewidują też ograniczenia w tym odliczeniu. Jednak w przedstawionej sytuacji nie mają one zastosowania. Rozstrzygające znaczenie dla oceny, czy spółce przysługiwało prawo do odliczenia VAT przy zakupie pościeli, ma status spółki oraz rodzaj prowadzonej działalności. Pytanie nie zawiera informacji na ten temat.
1. Darowizna opodatkowana VAT
Z pytania nie wynika, jaki rodzaj działalności firma prowadzi i czy jest czynnym podatnikiem VAT. A to w zasadzie ma kluczowe znaczenie dla sposobu opodatkowania (lub nie) przekazanych przez nią nieodpłatnie towarów do domu dziecka.
Jeżeli spółka posiada status czynnego podatnika VAT i dokonała zakupu pościeli na cele działalności opodatkowanej VAT, to przysługiwało jej prawo do odliczenia VAT na podstawie otrzymanej faktury. W takiej sytuacji nieodpłatne przekazanie pościeli do domu dziecka jest opodatkowane VAT tak jak dostawa towarów. Za podstawę opodatkowania spółka powinna przyjąć cenę nabycia pościeli, pomniejszoną o odliczoną kwotę VAT wykazaną w fakturze, czyli wartość netto nabycia (art. 29 ust. 10 ustawy). Darowiznę pościeli spółka powinna udokumentować fakturą wewnętrzną i wyliczyć w niej należny VAT od tego przekazania. Za dany okres rozliczeniowy spółka może wystawić jedną (zbiorczą) fakturę dokumentującą wszystkie czynności dokonane w tym okresie (art. 106 ust. 7 ustawy).
PRZYKŁAD
W lutym 2009 r. spółka zakupiła na cele prowadzonej działalności opodatkowanej (np. usługi noclegowe) 80 kompletów pościeli o łącznej wartości brutto 4270 zł (wartość netto 3500 zł plus 770 zł VAT). Z faktury zakupu odliczyła VAT w kwocie 770 zł w rozliczeniu za luty.
W lipcu spółka przekazała tę pościel do domu dziecka. 20 lipca 2009 r. wystawiła fakturę wewnętrzną, w której wykazała następujące elementy:
Przedmiot opodatkowania: darowizna dla domu dziecka.
Podstawa opodatkowania: 10 kpl. pościeli - wartość netto 3500 zł.
VAT należny: 22% - 770 zł.
Wartość brutto darowizny: 4270 zł.
Spółka ujęła fakturę wewnętrzną w rejestrze sprzedaży na potrzeby VAT w lipcu. Uwzględniła ją też w deklaracji VAT za lipiec 2009 r. W rejestrze VAT darowiznę należy wpisać analogicznie jak każdą sprzedaż opodatkowaną VAT ze stawką 22%.
Natomiast w księgach rachunkowych darowizna została zaewidencjonowana następująco:
1. Wz - rozchód towarów w związku z przekazaniem w formie darowizny (wartość ewidencyjna) 3500 zł:
- Wn konto 76-1 „Pozostałe koszty operacyjne”,
- Ma konto 33 „Towary”.
2. Faktura wewnętrzna - VAT należny 770 zł:
- Wn konto 76-1 „Pozostałe koszty operacyjne”,
- Ma konto 22-2 „Rozrachunki z urzędem skarbowym z tytułu VAT należnego”.
2. Darowizna niepodlegająca opodatkowaniu VAT
Inaczej będzie w sytuacji, gdy spółce nie przysługiwało prawo do odliczenia VAT od nabycia pościeli, którą następnie przekazała nieodpłatnie do domu dziecka. Taka sytuacja może mieć miejsce wówczas, gdy spółka spełnia jeden z poniższych warunków:
1) posiada status podatnika zwolnionego podmiotowo z VAT,
2) prowadzi wyłącznie działalność zwolnioną przedmiotowo z VAT,
3) posiada status podatnika czynnego w VAT, ale prowadzi m.in. działalność zwolnioną z VAT i nabyła pościel na cele tej działalności,
4) prowadzi działalność opodatkowaną, ale zakupiła pościel z zamiarem przekazania jej w formie darowizny na rzecz domu dziecka, a nie z zamiarem wykorzystania pościeli w działalności opodatkowanej.
PRZYKŁAD
Spółka zajmuje się produkcją mebli. Zakupiła pościel dla domu dziecka. Otrzymała fakturę VAT dokumentującą zakup. Z faktury zakupu pościeli spółka nie odliczy VAT, ponieważ zakup nie był związany z prowadzoną przez nią działalnością opodatkowaną VAT. Zakup pościeli nie miał bowiem związku z produkcją i sprzedażą mebli.
W żadnej z wymienionych w pkt 1-4 sytuacji Czytelnikowi - spółce z o.o. nie przysługuje prawo do odliczenia VAT z otrzymanej faktury dokumentującej zakup pościeli. Jeżeli którakolwiek z tych sytuacji miała miejsce, Czytelnik - spółka z o.o. nie ma obowiązku opodatkowywać darowizny przekazanej pościeli. Darowizna nie powinna być wówczas dokumentowana fakturą wewnętrzną ani wykazana w rejestrze sprzedaży VAT.
Skutki darowizny w podatku dochodowym
Darowizna jako koszt. Darowizna nie stanowi kosztów uzyskania przychodów (art. 16 ust. 1 pkt 14 updop). Wyjątkiem są:
• darowizny dokonywane między spółkami tworzącymi podatkową grupę kapitałową,
• wpłaty na rzecz Polskiej Organizacji Turystycznej,
• koszty wytworzenia lub cena nabycia produktów spożywczych, wytworzonych bądź nabytych, przekazanych na rzecz organizacji pożytku publicznego z przeznaczeniem wyłącznie na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez te organizacje.
Spółka nie ma zatem prawa zaliczenia dokonanej darowizny pościeli do kosztów uzyskania przychodów.
Odliczenie darowizny. Spółka powinna sprawdzić, czy ma prawo do odliczenia od podstawy opodatkowania tych dokonanych darowizn, które nie są kosztem uzyskania przychodu (art. 18 updop). Spółka może bowiem pomniejszyć podstawę opodatkowania poprzez odliczenie:
• darowizn przekazanych na cele określone w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, organizacjom, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 tej ustawy, lub równoważnym organizacjom w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, prowadzącym działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych,
• darowizn na cele kultu religijnego.
Wysokość wszystkich odliczanych darowizn łącznie w 2009 r. nie może przekroczyć 10% dochodu (art. 18 ust. 1a updop).
Należy wyjaśnić, że sfera zadań publicznych obejmuje m.in. zadania w zakresie pomocy społecznej, w tym pomocy rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej, oraz wyrównywania szans tych rodzin i osób (art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie). Darowizna na rzecz domu dziecka mieści się w wymienionej lub ewentualnie innych kategoriach wskazanych w art. 4 wspomnianej ustawy. Należy jednak zbadać, jaki status prawny ma wymieniony w pytaniu dom dziecka, tj. czy jest on organizacją pozarządową, o której mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
Organizacjami pozarządowymi, o których mowa w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, nie mogą być jednostki sektora finansów publicznych, w myśl przepisów o finansach publicznych. Mogą to być wyłącznie innego rodzaju osoby prawne lub jednostki nieposiadające osobowości prawnej utworzone na podstawie przepisów ustaw, w tym fundacje i stowarzyszenia, które nie działają w celu osiągnięcia zysku. Domy dziecka są w większości jednostkami sektora finansów publicznych. Nie mogą więc być uznane za organizacje pozarządowe realizujące cele pożytku publicznego. Oznacza to, że w sytuacji opisanej w pytaniu spółka nie będzie mogła odliczyć od dochodu darowizn przekazanych na rzecz państwowych i samorządowych domów dziecka (stanowią one bowiem jednostki sektora finansów publicznych). Taki stan prawny potwierdzają również organy podatkowe (por. postanowienie w sprawie interpretacji prawa podatkowego z 21 marca 2007 r., nr D-1/423-11/07, wydane przez Pierwszy Urząd Skarbowy w Lublinie; publ. www.mf.gov.pl).
Metodą wspierania takich domów dziecka z zachowaniem prawa do odliczenia darowizny od dochodu jest np. obdarowanie stowarzyszenia lub fundacji działającej na rzecz konkretnego domu dziecka.
WAŻNE!
Darowizna na dom dziecka stanowiący jednostkę sektora finansów publicznych nie podlega odliczeniu od dochodu podatnika.
Natomiast jeżeli dom dziecka jest prowadzony np. przez stowarzyszenie lub inną osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, darowizna na rzecz takiej jednostki może być odliczona od dochodu spółki. Oczywiście z założeniem, że podmiot prowadzący dom dziecka nie wykonuje działalności, o której mowa w art. 18 ust. 1a pkt 2 updop, i nie jest jednostką sektora finansów publicznych.
Udokumentowanie darowizny. Należy dodać, że aby darowizna mogła być odliczona od dochodu do opodatkowania, musi zostać właściwie udokumentowana. Wysokość darowizny innej niż pieniężna powinna być określona dokumentem, z którego wynika wartość tej darowizny (faktura VAT), oraz oświadczeniem obdarowanego o jej przyjęciu. Darowizny odliczone od podatku należy wykazać w rozliczeniu rocznym podatku, dokonanym za rok, w którym darowizna została dokonana.
• art. 5 ust. 1 pkt 1, art. 7 ust. 2, art. 29 ust. 10, art. 43 ust. 1 pkt 2 i ust. 2, art. 106 ust. 7 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 3, poz. 11
• art. 16 ust. 1 pkt 14 i art. 18 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 79, poz. 666
Mariusz Darecki
ekspert w zakresie VAT
Sławomir Biliński
ekspert w zakresie podatku dochodowego