rada
Niestety, w przedstawionej sytuacji nie ma możliwości odliczenia VAT w całości. Jeżeli nabywane towary i usługi służą sprzedaży mieszanej, to podatek naliczony należy odliczać w trakcie roku, konsekwentnie według tych samych zasad, tj. na podstawie ustalonego wskaźnika proporcji. Dopiero po zakończeniu roku możliwa będzie jego korekta o realny wskaźnik proporcji z bieżącego roku.
uzasadnienie
Jeżeli firma prowadzi tzw. sprzedaż mieszaną, czyli zarówno działalność dającą jej prawo do odliczenia VAT naliczonego, jak i działalność niedającą jej tego prawa - to do odliczania VAT od nabywanych towarów i usług mają zastosowanie zasady określone w art. 90 i 91 ustawy o VAT. Prawo do odliczenia VAT przysługuje tylko w takim zakresie, w jakim nabywane towary i usługi są związane z czynnościami uprawniającymi do tego odliczenia. Dotyczy to sprzedaży opodatkowanej VAT oraz dostawy towarów i świadczenia usług poza terytorium kraju, jeżeli kwoty te mogłyby być odliczone, gdyby czynności te były wykonane w kraju.
W przedmiotowej sprawie firma zobowiązana jest do odrębnego określania kwot podatku naliczonego związanych z obydwoma rodzajami sprzedaży, w celu przyporządkowania dokonywanych zakupów do poszczególnych rodzajów działalności. Powinna zatem prowadzić rejestr, w którym będzie ewidencjonować zakupy związane z działalnością uprawniającą do odliczenia VAT i nieuprawniającą do tego odliczenia - ale tylko w zakresie tych zakupów, które jest w stanie bezpośrednio przyporządkować do każdej ze sprzedaży. W tej części firma może odliczać VAT na zasadach ogólnych, czyli na podstawie prowadzonej ewidencji zakupów związanych z działalnością opodatkowaną.
W pozostałej części, w stosunku do której nie jest możliwe bezpośrednie wyodrębnienie całości lub części kwot podatku naliczonego związanego ze sprzedażą uprawniającą do odliczenia VAT, ustawodawca nakazuje odliczać VAT według wskaźnika sprzedaży. Polega to na założeniu, że odliczenie VAT przysługuje w proporcji odpowiadającej udziałowi sprzedaży opodatkowanej w sprzedaży ogółem, dokonanej przez podatnika w ciągu całego roku podatkowego. Zasada proporcjonalnego odliczenia VAT polega na tym, że w trakcie roku odlicza się VAT na podstawie proporcji wstępnej, tj. wyliczonego współczynnika proporcji sprzedaży za rok ubiegły. Odliczenie VAT na jego podstawie jest również odliczeniem wstępnym. Natomiast po zakończonym roku podatkowym dokonuje się korekty tego odliczenia w oparciu o rzeczywistą proporcję sprzedaży ustaloną na podstawie obrotu z tego roku podatkowego, w którym dokonywano odliczenia.
Przepisy nie przewidują odstępstwa od tej zasady. Oznacza to, że firma powinna konsekwentnie odliczać VAT w trakcie roku według wskaźnika proporcji od ponoszonych wydatków, których nie może bezpośrednio przyporządkować wyłącznie do czynności opodatkowanych. Nie ma przy tym znaczenia, czy w danym okresie rozliczeniowym wystąpi wyłącznie sprzedaż opodatkowana czy wyłącznie zwolniona. Ostateczna korekta tego odliczenia nastąpi dopiero po zakończeniu roku podatkowego. Fakt, że w danym miesiącu nie wystąpiła sprzedaż opodatkowana, nie uprawnia firmy do odliczenia VAT w całości od ponoszonych wydatków, które co do zasady, służą sprzedaży mieszanej. Proporcję odliczenia VAT należy stosować jednakowo w każdym okresie rozliczeniowym.
PRZYKŁAD
Firma prowadzi działalność mieszaną. Na jej cele użytkuje dwa samochody oraz budynek, w którym znajduje się jej siedziba. Koszty eksploatacji i remontów samochodów i budynku rozlicza według wskaźnika proporcji za 2008 r. ustalonego na poziomie 82%. W czerwcu firma wykazała wyłącznie sprzedaż opodatkowaną. Nabyła natomiast towary i usługi do celów obu rodzajów sprzedaży (które wykorzysta m.in. w następnych okresach rozliczeniowych) oraz poniosła koszty eksploatacji (faktury za usługi telekomunikacyjne, dostawę energii, dostawę wody i odprowadzenie ścieków oraz za remont samochodu itp.), w ogólnej kwocie 35 000 zł. W deklaracji za czerwiec powinna wykazać kwotę do odliczenia w wysokości: 35 000 zł x 82% = = 28 700 zł.
• art. 90 ust. 1-6, art. 91 ust. 1-3 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 3, poz. 11
Anna Potocka
ekspert w zakresie VAT