rada
Jeżeli Czytelnik zakończy prowadzenie działalności gospodarczej (w tym przypadku w zakładzie stolarskim, jest zobowiązany do sporządzenia spisu z natury i opodatkowania towarów, które pozostały na dzień likwidacji, w tym frezarki. Jeżeli jednak zakończy on działalność (w zakładzie stolarskim), ale jednocześnie będzie wykonywał inną działalność opodatkowaną VAT, np. na podstawie umowy najmu odda frezarkę w odpłatne używanie, to wówczas nie straci statusu podatnika VAT. Tym samym nie będzie zobowiązany do sporządzenia spisu z natury oraz zapłaty podatku należnego.
uzasadnienie
Należy rozpatrzyć 2 przypadki.
1. Podatnik nie kontynuuje działalności
Środek trwały, przy którego nabyciu nabywca odliczył VAT, musi być wykazany w remanencie. Wynika to z zasad sporządzania remanentu likwidacyjnego, które zostały omówione w rozdziale 4 ustawy o VAT, regulującym reguły opodatkowania przy likwidacji działalności spółki i zaprzestaniu działalności przez osobę fizyczną.
Czy frezarkę należy ująć w spisie z natury i opodatkować VAT?
Osoba fizyczna, która zaprzestała wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu (likwiduje działalność gospodarczą), jest zobowiązana do sporządzenia remanentu likwidacyjnego i zapłacenia VAT od towarów ujętych w tym spisie.
Opodatkowaniu podlegają towary własnej produkcji i towary, które po nabyciu nie były przedmiotem dostawy towarów, w przypadku:
• rozwiązania spółki cywilnej lub handlowej niemającej osobowości prawnej,
• zaprzestania przez podatnika VAT będącego osobą fizyczną wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu, obowiązanego do zgłoszenia zaprzestania działalności naczelnikowi urzędu skarbowego.
Obowiązek opodatkowania towarów objętych spisem z natury dotyczy wyłącznie tych składników majątku, w stosunku do których przy ich nabyciu lub wytworzeniu podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego.
Maszyna jest towarem, który po nabyciu nie został sprzedany, a który na dzień zakończenia działalności stanowi składnik majątku podatnika. Jeżeli frezarka pozostaje na stanie majątkowym w dniu likwidacji działalności gospodarczej, a przy jej nabyciu podatnik odliczył VAT naliczony, to powinien on objąć ją spisem z natury i opodatkować VAT.
WAŻNE!
Jeśli maszyna w dniu likwidacji stanowi majątek firmy, a podatnik odliczył VAT przy jej zakupie - powinien objąć ją spisem z natury i opodatkować VAT.
W jaki sposób wycenić maszynę w remanencie likwidacyjnym
1 stycznia 2008 r. weszła w życie nowelizacja art. 29 ust. 10 ustawy o VAT. Obecnie podstawą opodatkowania jest cena nabycia towarów (bez podatku). Jeśli nie ma ceny nabycia, podstawą opodatkowania jest koszt wytworzenia określony w momencie dostawy tych towarów. Ustalona w ten sposób wartość stanowi podstawę opodatkowania towarów objętych spisem z natury w związku z likwidacją działalności. Stosowanie wskazanego przepisu w praktyce budzi jednak wątpliwości. Nie jest do końca oczywiste, czy mowa w nim o podstawie opodatkowania rozumianej jako historyczna cena nabycia netto, czy też rynkowa cena nabycia netto określona w momencie dokonywania czynności podlegającej opodatkowaniu VAT. Ponieważ prawidłowe określenie podstawy opodatkowania decyduje o wysokości podatku należnego, dlatego w dalszym ciągu najbezpieczniejszym rozwiązaniem dla podatnika jest wystąpienie do urzędu skarbowego o wydanie w tej sprawie indywidualnej interpretacji prawa podatkowego.
Przykład
Podatnik 30 czerwca 2008 r. zlikwidował działalność gospodarczą. Spisem z natury sporządzonym na potrzeby VAT objął frezarkę. Cena nabycia netto maszyny wynosiła 18 000 zł (plus 3960 zł VAT). Obecnie wartość rynkowa netto frezarki wynosi 5000 zł (plus 1100 zł VAT). Biorąc pod uwagę historyczną cenę nabycia netto, podatnik powinien wykazać w remanencie likwidacyjnym podatek należny w kwocie 3960 zł. Określając rynkową cenę nabycia netto na dzień sporządzenia spisu, podatnik powinien wykazać podatek należny w kwocie 1100 zł.
Zastosowanie historycznej ceny nabycia netto oznacza konieczność „oddania” pełnej kwoty VAT naliczonego od nabycia środka trwałego, który był wykorzystywany w prowadzonej działalności gospodarczej, co jest bardzo niekorzystne dla podatnika. Po kilku latach używania frezarki jej wartość rynkowa m.in. ze względu na stopień zużycia jest bowiem znacznie niższa, a podatek należny trzeba byłoby odprowadzić od wartości, jaką ta maszyna miała w momencie nabycia. W związku z tym za poprawne z punktu widzenia ogólnych zasad opodatkowania VAT należałoby uznać rozwiązanie polegające na ustalaniu podstawy opodatkowania według rynkowej ceny nabycia netto z dnia dokonania czynności opodatkowanej, tj. z dnia sporządzenia spisu z natury. Aby jednak to rozwiązanie bezpiecznie zastosować, należy najpierw wystąpić o wydanie interpretacji podatkowej w celu potwierdzenia tej możliwości.
Do kiedy trzeba zapłacić VAT od remanentu
Obowiązek podatkowy powstaje w dniu, w którym spis z natury powinien zostać sporządzony, nie później jednak niż 14 dnia, licząc od dnia zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu.
Spis z natury powinien być sporządzony w ciągu 14 dni od dnia zaprzestania działalności. Jeżeli w tym terminie podatnik sporządzi spis, obowiązek podatkowy powstanie w dniu sporządzenia spisu z natury.
Przykład
Podatnik zakończył działalność 30 września. Spis z natury sporządził na ten dzień. Obowiązek podatkowy powstał 30 września, w związku z czym podatek należny od remanentu likwidacyjnego powinien zostać wykazany w deklaracji VAT za wrzesień i zapłacony do 25 października.
Przykład
Podatnik zakończył działalność 30 września. Spis z natury sporządził 6 października. Obowiązek podatkowy powstał 6 października (nie upłynął termin 14 dni od dnia zakończenia działalności). Podatek należny od remanentu likwidacyjnego podatnik wykaże w deklaracji VAT za październik i odprowadzi go do 25 listopada.
Jeżeli natomiast podatnik sporządzi spis po upływie 14 dni od dnia zakończenia działalności, obowiązek podatkowy powstanie 14 dnia od dnia zakończenia działalności.
Przykład
Podatnik zakończył działalność 30 września. Spis z natury sporządził 17 listopada. Obowiązek podatkowy powstał 14 października, tj. 14 dnia od zakończenia działalności. Podatek należny od remanentu likwidacyjnego podatnik powinien wykazać w deklaracji VAT za październik i zapłacić do 25 listopada.
Do obowiązków podatnika należy również zawiadomienie naczelnika urzędu skarbowego o dokonanym spisie, ustalonej wartości i kwocie podatku należnego. Na wywiązanie się z tego obowiązku ma on 7 dni, licząc od dnia zakończenia spisu.
Warto również zauważyć, że przepis dotyczący rozliczenia VAT w związku z likwidacją działalności normuje zasadę opodatkowania towarów niebędących przedmiotem dostawy na dzień zaprzestania wykonywania działalności gospodarczej. Nie nakłada natomiast obowiązku skorygowania podatku naliczonego odliczonego przy ich nabyciu. Oznacza to, że podatnik w dniu, w którym powstał obowiązek rozliczenia VAT na podstawie remanentu likwidacyjnego, dokonuje samoobliczenia podatku należnego od towarów objętych spisem, który wykaże w bieżącej deklaracji VAT i zapłaci w terminie do 25 dnia następnego miesiąca. Nie ma on natomiast obowiązku korygowania VAT naliczonego od towarów objętych spisem, co powodowałoby konieczność korygowania deklaracji VAT, w których to nabycie zostało rozliczone, i zapłaty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę.
2. Podatnik kontynuuje działalność gospodarczą
Nie w każdym przypadku likwidacja działalności przez osobę fizyczną powoduje obowiązek sporządzenia spisu z natury i zapłaty należnego z tego tytułu VAT. Jeżeli bowiem podatnik prowadzi kilka rodzajów działalności opodatkowanej VAT, kontynuacja chociażby w niewielkim zakresie jednej z nich wyłącza obowiązek opodatkowania towarów, na zasadach wskazanych w art. 14 ustawy o VAT.
Przykład
Podatnik VAT prowadzi działalność produkcyjną. Do firmy zakupił maszynę, w związku z którą odliczył podatek naliczony. Obecnie zamierza zlikwidować działalność produkcyjną, a maszynę wynająć. Pomimo zaprzestania wykonywania działalności gospodarczej w zakresie produkcji podatnik będzie dalej wykonywał działalność opodatkowaną (działalność gospodarczą w rozumieniu art. 15 ustawy o VAT), tj. będzie podatnikiem VAT z tytułu świadczonych usług wynajmu maszyny. Nie będzie zatem zobowiązany do opodatkowania towarów pozostałych po likwidacji działalności produkcyjnej.
WAŻNE!
Kontynuacja chociażby w niewielkim zakresie jednego z rodzajów działalności gospodarczej wyłącza obowiązek opodatkowania towarów, na zasadach wskazanych w art. 14 ustawy o VAT, tj. objęcia ich spisem z natury.
Stanowisko to podzielają organy podatkowe, m.in. Urząd Skarbowy w Sochaczewie w postanowieniu z 17 maja 2006 r. nr U.S.28.I/443-3/06. Na pytanie zadane przez podatnika w zakresie obowiązku sporządzenia remanentu likwidacyjnego w przypadku zmiany działalności z handlowej na usługową organ odpowiedział, że: „(...) skoro podatnik zamierza nadal prowadzić działalność gospodarczą na własne imię, zmieniając wyłącznie jej rodzaj, nie zgłasza jej zaprzestania i wobec tego nie sporządza remanentu likwidacyjnego. Nie nastąpi bowiem w świetle przepisów ustawy o podatku od towarów i usług likwidacja firmy. Podatnik, który figuruje w ewidencji podatników czynnych podatku VAT tutejszego organu podatkowego, będzie kontynuował działalność gospodarczą pod tym samym numerem NIP, a zatem w tym przypadku nie będą miały zastosowania przepisy art. 14 ww. ustawy”.
Podobne stanowisko wyraziły: Urząd Skarbowy w Płocku w piśmie z 8 grudnia 2005 r. nr 1419/UPO-443-135/05/EN/5 oraz Urząd Skarbowy w Krośnie w piśmie z 4 kwietnia 2006 r. nr US.PP. 443/21/1/06.
W nawiązaniu do sytuacji przedstawionej w pytaniu, jeżeli podatnik jako osoba fizyczna zakończy prowadzenie działalności w zakładzie stolarskim, jest zobowiązany do sporządzenia spisu z natury i opodatkowania towarów, które pozostały na dzień likwidacji, w tym frezarki. Jeżeli jednak zakończy on działalność w zakładzie stolarskim, ale jednocześnie będzie wykonywał inną działalność opodatkowaną VAT, np. na podstawie umowy najmu odda frezarkę w odpłatne używanie, to wówczas nie straci statusu podatnika VAT i tym samym nie będzie zobowiązany do sporządzenia spisu z natury i zapłaty podatku należnego.
• art. 14, art. 15, art. 29 ust. 10 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost. zm. Dz.U. z 2008 r. Nr 130, poz. 826
Aneta Szwęch
konsultant podatkowy