Opodatkowaniu VAT podlegają nie tylko odpłatne dostawy towarów, ale również czynności nieodpłatne. Czynności nieodpłatne podlegają jednak opodatkowaniu warunkowo, tzn. wtedy, gdy spełnione są łącznie dwa warunki:
• czynności dotyczą towarów należących do przedsiębiorstwa i nieodpłatne przekazanie nastąpiło na cele inne niż związane z prowadzonym przez podatnika przedsiębiorstwem,
• podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT naliczonego od tych czynności w całości lub w części (art. 7 ust. 2 ustawy o VAT).
W pytaniu jest mowa o wycofaniu składników majątku z działalności gospodarczej. Wycofanie składnika majątku z działalności gospodarczej polega w rezultacie na jego przekazaniu na cele osobiste, prywatne podatnika. Czynność przekazania towarów na cele osobiste jest wymienionym wprost w przepisach sposobem przekazania na cele inne niż związane z prowadzonym przez podatnika przedsiębiorstwem (art. 7 ust. 2 pkt 1 ustawy). W konsekwencji wycofanie z działalności gospodarczej (przekazanie na cele osobiste) składników majątku (np. komputera), przy których nabyciu lub wytworzeniu przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego, podlega VAT. Nie ma przy tym znaczenia to, czy przekazywany składnik majątku (np. komputer) jest, czy nie jest środkiem trwałym podatnika. Nie ma również znaczenia, jaka jest przyczyna wycofania składnika majątku z działalności gospodarczej (np. zużycie komputera).
W większości przypadków niekorzystny jest również sposób ustalania podstawy opodatkowania przy nieodpłatnych dostawach towarów. Podstawę stanowi bowiem cena nabycia towarów (bez podatku), a gdy nie ma ceny nabycia - koszt wytworzenia, określone w momencie dostawy towarów (art. 29 ust. 10 ustawy). Na gruncie tego przepisu nie wchodzi w grę przyjęcie za podstawę opodatkowania wartości rynkowej przekazywanego na cele osobiste towaru. W konsekwencji podstawa opodatkowania VAT przy nieodpłatnej dostawie przedmiotowego komputera będzie zapewne znacznie wyższa niż jego wartość rynkowa.
Należy dodać, że art. 29 ust. 10 ustawy o VAT od 1 stycznia 2008 r. został przez ustawodawcę nieznacznie zmieniony. Z uzasadnienia projektu wynikało, że celem zmiany miało być zmniejszenie podstawy opodatkowania towarów, których wartość zmalała ze względu na stan i stopień zużycia. Niestety, ustawodawca nie zmienił w ustawie zapisu dotyczącego podstawy opodatkowania. Jest to więc nadal cena nabycia. Ta zaś jest stała i nie ulega zmianie z upływem czasu. Literalna treść art. 29 ust. 10 ustawy o VAT nie pozwala na przyjęcie liberalnego stanowiska i „urealnienie” podstawy opodatkowania. Brak jest również na dzień dzisiejszy interpretacji organów podatkowych, które potwierdzałyby prawo podatnika do zmniejszenia podstawy opodatkowania w takich przypadkach jak opisane w pytaniu.
W sytuacji przedstawionej w pytaniu podatnik powinien zatem ustalić podstawę opodatkowania według ceny nabycia netto i wystawić fakturę wewnętrzną VAT (art. 106 ust. 7 ustawy o VAT.
Zdecydowanie korzystniejszym sposobem pozbycia się przedmiotowego komputera będzie jego sprzedaż (w tym sprzedaż członkowi rodziny). Można bowiem do tej czynności zastosować cenę rynkową sprzedaży. Takie rozwiązanie pozwoli na naliczenie VAT od niższej (a nawet znacznie niższej) podstawy opodatkowania.
PRZYKŁAD
Podatnik nabył komputer za 2000 zł netto plus VAT 440 zł. Komputer służył wykonywaniu działalności opodatkowanej VAT. Podatnik odliczył więc w całości VAT naliczony. Po 3 latach podatnik wycofał komputer na cele osobiste. Wartość rynkowa tego komputera na dzień wycofania go z działalności gospodarczej wynosi 200 zł. Mimo to podatnik ma obowiązek wystawić fakturę wewnętrzną na kwotę 2000 zł (cena nabycia netto) i wykazać VAT należny w kwocie 440 zł. Fakturę powinien uwzględnić w deklaracji VAT składanej za miesiąc, w którym wycofał komputer z działalności gospodarczej. W przypadku gdyby podatnik sprzedał komputer, zapłaciłby VAT należny od kwoty 200 zł, czyli 44 zł.
Reasumując, wycofując sprzęt z działalności gospodarczej i przekazując go na cele osobiste, należy zapłacić VAT. Przekazanie na cele osobiste składników majątku (np. komputera) stanowi nieodpłatną dostawę towarów. Nieodpłatna dostawa podlega VAT, jeżeli przy wytworzeniu lub nabyciu towaru (np. komputera) podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT naliczonego.
Tomasz Krywan
Podstawa prawna:
art. 5 ust. 1 pkt 1, art. 7 ust. 2 oraz art. 29 ust. 10 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535 z późn.zm.).