Ustawa nowelizująca zmienia brzmienie art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 z późn. zm.). Zgodnie z jego nową treścią obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych będzie dotyczył osób fizycznych, spółek cywilnych osób fizycznych, spółek jawnych osób fizycznych oraz spółek partnerskich, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 1,2 mln euro. Nadal jednak ci podatnicy (jednostki), które limitu tego nie przekroczą, a będą chciały dobrowolnie prowadzić księgi rachunkowe, będą miały do tego prawo.
Powrót do ksiąg
Ustawa umożliwia też powrót do prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów przed końcem bieżącego roku. Przepisy art. 2 ustawy nowelizującej przewidują, że osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie, które na 1 stycznia 2008 r. były obowiązane do prowadzenia ksiąg rachunkowych, a w związku z podwyższeniem limitu przychodów nie są obowiązane do ich prowadzenia, mogą dokonać w 2008 roku zamknięcia ksiąg rachunkowych na ostatni dzień miesiąca, w którym weszła w życie ustawa nowelizująca. W takim przypadku zastosowanie mają przepisy ustawy o rachunkowości dotyczące zamykania ksiąg rachunkowych i sporządzania sprawozdania finansowego.
Kto może porzucić księgi
Istotne jest pytanie o to, kto z możliwości powrotu do prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów może skorzystać. Ustawa nowelizująca nie zawiera w tym względzie precyzyjnych wytycznych. Dlatego zgodnie z nowymi przepisami należy przyjąć, że z uprawnienia takiego skorzystają te jednostki, które uzyskały w 2007 roku przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych nie wyższe niż równowartość 1,2 mln euro przeliczonego na złote po kursie z 30 września 2007 r. Kurs ten wyniósł wówczas 3,9835 zł za euro. Oznacza to, że zamknąć księgi rachunkowe będą mogli ci podatnicy, którzy w 2007 roku uzyskali przychody nie wyższe niż 4,78 mln zł.
Z ksiąg na księgę
Osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie, które w związku z podwyższeniem limitu przychodów nie są już obowiązane do prowadzenia ksiąg rachunkowych (i które nie chcą ich prowadzić dobrowolnie), po zamknięciu ksiąg rachunkowych, poczynając od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym weszła w życie niniejsza ustawa (a zatem najprawdopodobniej od 1 września 2008 r.), są obowiązane prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów na zasadach określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 24a ust. 7 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.). Muszą zatem prowadzić księgę podatkową w oparciu o zasady wynikające z obowiązującego obecnie rozporządzenia ministra finansów z 26 lipca 2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz.U. nr 140, poz. 988).
Ustawa nowelizująca ma wejść w życie po 14 dniach od ogłoszenia jej w Dzienniku Ustaw, czyli jeszcze w sierpniu. Stąd wspomniana wcześniej data 1 września jako dzień, od którego należałoby założyć podatkową księgę przychodów i rozchodów.
Zaliczki nadal narastająco
W przypadku założenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów w miejsce prowadzonych dotychczas ksiąg rachunkowych dochód stanowiący podstawę obliczenia zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych ustala się w sposób przewidziany dla podatników prowadzących podatkową księgę przychodów i rozchodów, z uwzględnieniem dochodu wynikającego z uprzednio prowadzonych ksiąg rachunkowych. Oznacza to kontynuację naliczania zaliczek na poczet PIT w systemie narastającym (patrz przykład). To rozwiązanie szczególnie ważne dla podatników opodatkowanych według skali. Pozwala uniknąć bolesnych dopłat w rozliczeniu rocznym. A takie wystąpiłyby, gdyby zaliczki liczone były od nowa.
W przypadku zamknięcia ksiąg rachunkowych i założenia w ich miejsce podatkowej księgi przychodów i rozchodów konieczne będzie pisemne zawiadomienie naczelnika urzędu skarbowego właściwego według miejsca zamieszkania podatnika o prowadzeniu podatkowej księgi przychodów i rozchodów na 2008 rok. Zawiadomienia takiego trzeba dokonać nie później niż w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym weszła w życie ustawa nowelizująca, a zatem do 20 września. Trzeba też pamiętać, że jeżeli działalność jest prowadzona w formie spółki cywilnej osób fizycznych, spółki jawnej osób fizycznych lub spółki partnerskiej, zawiadomienie składają wszyscy wspólnicy naczelnikowi urzędu skarbowego właściwego według miejsca zamieszkania każdego z nich. Inaczej mówiąc, trzeba będzie złożyć tyle zawiadomień, ilu jest wspólników.
Wzór zawiadomienia o rezygnacji z prowadzenia ksiąg rachunkowych
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
PRZYKŁAD
Sposób obliczenia zaliczek
Podatnik opodatkowany według liniowej stawki PIT do końca sierpnia uzyskał 3 mln zł dochodu. Zapłacone zaliczki wyniosły w sumie 570 tys. zł. Na koniec sierpnia podatnik zamknął księgi rachunkowe i założył podatkową księgę przychodów i rozchodów. We wrześniu podatnik uzyskał kolejne 200 tys. zł dochodu. Nie zaczyna jednak rozliczeń PIT od nowa, ale kontynuuje je w oparciu o to co wynika z obydwu rodzajów ksiąg. W sumie dochód wyniesie zatem 3,2 mln zł, a należne do wpłaty zaliczki 608 tys. zł. Wpłata stanowiąca różnicę pomiędzy zaliczkami już wpłaconymi a należnymi od początku roku wyniesie zaś 38 tys. zł.
KRYSTYNA GÓRCZAK
ksiegowosc@infor.pl
Podstawa prawna
• Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 z późn. zm.) oraz z 10 lipca 2008 r. o zmianie ustawy o rachunkowości (Dz.U. nr 144, poz. 900).