Podwyższenie kapitału zakładowego w spółkach kapitałowych jest czynnością, która wiąże się z koniecznością poniesienia przez spółkę wielu wydatków, np. opłaty notarialnej, opłaty wynikającej z wpisania zmiany wysokości kapitału do Krajowego Rejestru Sądowego czy też podatku od czynności cywilnoprawnych. Z punktu widzenia firm istotna jest zatem możliwość kwalifikowania tych wydatków jako koszty uzyskania przychodów.
Przychód podatkowy
Organy podatkowe z reguły nie pozwalają zaliczać wydatków związanych z podwyższeniem kapitału zakładowego do kosztów uzyskania przychodów. Jak wyjaśnia Piotr Chmieliński, doradca podatkowy w kancelarii podatkowej Ożóg i Wspólnicy, takie stanowisko wynika z faktu, iż podwyższenie kapitału zakładowego wiąże się z pozyskaniem przez spółkę dodatkowych środków, które to środki nie są uznawane za przychód podatkowy w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Przykładowo naczelnik Urzędu Skarbowego w Opolu w piśmie z 14 maja 2007 r. stwierdził, że poniesione wydatki mają bezpośredni związek z czynnością polegającą na podwyższeniu kapitału, która nie powoduje powstania przychodu po stronie spółki. Skoro zatem przychód otrzymany na utworzenie lub powiększenie kapitału zakładowego nie zalicza się do przychodów, to nie ma możliwości zaliczenia wydatków poniesionych w związku z powiększeniem kapitału zakładowego do kosztów uzyskania przychodów (sygn. PD/423-15/AK/07). Podobnie wypowiedział się dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w piśmie z 31 października 2007 r. (IBPB3/423-40/07/JD/KAN-247/08/07) oraz dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w piśmie z 7 stycznia 2008 r. (IP-PB3-423-295/07-2/JG). Zdaniem ekspertów podatkowych kancelarii podatkowej Ożóg i Wspólnicy tak radykalne stanowiska urzędów skarbowych nie są uzasadnione.
Definicja kosztów
Marek Kolibski, doradca podatkowy, przypomina, że zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.
WAŻNA LICZBA
0,5 proc. wynosi stawka podatku od czynności cywilnoprawnych od podwyższenia kapitału zakładowego, który to podatek podatnicy powinni mieć prawo uwzględnienia w kosztach uzyskania przychodów
- Z uwagi na fakt, iż wydatki związane z podwyższeniem kapitału zakładowego nie zostały wymienione w art. 16 ust. 1, warunkiem uznania ich za koszty uzyskania przychodów jest wykazanie, że poniesione zostały w celu uzyskania przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów - mówi Marek Kolibski.
Ekspert podkreśla, że zgodnie z dominującym poglądem zarówno wśród organów podatkowych, jak i w orzecznictwie sądów administracyjnych kosztem uzyskania przychodu są wszystkie wydatki mające na celu osiągnięcie przychodów oraz zachowanie albo zabezpieczenie źródła przychodów tak, aby przynosiło ono przychody także w przyszłości. Zdaniem Marka Kolibskiego w konsekwencji kosztami uzyskania przychodów mogą być zarówno koszty bezpośrednio związane z konkretnym przychodem, jak również koszty pośrednie, związane z prowadzeniem danego przedsiębiorstwa jako bytu prawnego funkcjonującego w obrocie gospodarczym.
- Tym samym nie powinno ulegać wątpliwości, że wydatki związane z podwyższeniem kapitału zakładowego są typowymi kosztami pośrednimi związanymi z prowadzoną działalnością i należy uznawać je za koszty uzyskania przychodów - twierdzi Marek Kolibski.
Korzystne interpretacje
Piotr Chmieliński zwraca uwagę, że powyższe stanowisko znajduje potwierdzenie zarówno w orzecznictwie sądów administracyjnych, jak i organów podatkowych. Przykładowo można tutaj przywołać wyroki NSA z 22 lutego 2006 r. (sygn. II FSK 191/05) oraz z 7 marca 2006 r., w których NSA stwierdził, że koszty organizacji osoby prawnej, czyli koszty poniesione przy zakładaniu spółki, tj. opłata notarialna, opłata skarbowa, adwokacka (radcowska), stanowią koszt bytu prawnego spółki i stanowią koszt uzyskania przychodów, o którym mowa w art. 15 ust. 1 ustawy o CIT. Gdyby bowiem spółka nie powstała, nie byłoby przychodu (sygn. I FSK 121/05). Analogiczne korzystne dla podatników stanowisko zajęła także część organów podatkowych. Naczelnik łódzkiego urzędu skarbowego w interpretacji z 28 listopada 2006 r. stwierdził, że podwyższenie kapitału zakładowego może się istotnie przyczynić do zwiększenia przychodów uzyskiwanych przez podatnika. W związku z tym wydatki ponoszone w celu podwyższenia kapitału spółki, mimo iż nie można przyporządkować ich wprost do określonego przychodu, stanowią koszty związane z działalnością gospodarczą oraz dotyczą zwiększenia źródeł przychodów, co umożliwia ich zaliczenie do kosztów (sygn. ŁUS-II-423/159/06/JB). Podobnie stanowisko zajął m.in. naczelnik Urzędu Skarbowego Kraków-Śródmieście w piśmie z 11 października 2006 r. (sygn. PB1/423-10/06/GB).
Konieczny związek
Skąd zatem tak niekorzystne stanowiska innych organów podatkowych? Jak wyjaśnia Marek Kolibski, u podstaw tego poglądu leżą między innymi tezy wyroku NSA z 1 marca 2000 r. (sygn. I SA/Wr 2285/98), w którym sąd stwierdził, że brak jest związku poniesionych wydatków z przychodami podatnika. Ponadto jeżeli 12 ust. 4 pkt 4 ustawy o CIT nie uznaje za przychód wartości podwyższających kapitał zakładowy spółki, to wydatki związane z taką czynnością nie mogą być uznane za koszt uzyskania przychodów w świetle art. 7 ust. 3 pkt 3 ustawy o CIT.
- Należy wskazać, że uznanie wydatków związanych z podwyższeniem kapitału zakładowego jako ponoszonych wyłącznie dla podwyższenia kapitału zakładowego jest uproszczeniem opartym na błędnym założeniu - uważa Marek Kolibski.
Jak wyjaśnia ekspert, podwyższenie kapitału zakładowego nie jest bowiem celem ponoszenia tych wydatków, a jedynie środkiem do osiągnięcia celu gospodarczego, tj. zwiększenia przychodów, jak również zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów.
- Podwyższenie kapitału zakładowego jest formą inwestycji przekładającej się na atrakcyjność rynkową przedsiębiorcy i dokonywane jest w celu zwiększenia przyszłych przychodów, a nie jedynie dla uzyskania doraźnego dofinansowania pieniężnego bądź aportu - argumentuje nasz rozmówca.
W ocenie Piotra Chmielińskiego niezrozumiały wydaje się również argument NSA, iż przeszkodą dla uznania wydatków związanych z podwyższeniem kapitału za koszty uzyskania przychodów jest art. 12 ust. 4 pkt 4 w zw. z art. 7 ust. 3 pkt 3.
- Jak bowiem wytłumaczyć, że zgodnie z ustawą o CIT do przychodów nie zalicza się także otrzymanych lub zwróconych kredytów, a mimo to nikt nie sprzeciwia się zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów prowizji bankowych od takich kredytów - pyta ekspert. Zdaniem Piotra Chmielińskiego, przekładając wykładnię sądu odnośnie do podwyższenia kapitału na grunt przepisu o pożyczkach, takim prowizjom również powinno odmówić się miana kosztu uzyskania przychodu, a przecież nikt tego nie robi.
- Wskazany przykład bardzo wyraźnie obrazuje, jak trudne do zaakceptowania są wyniki wykładni dokonanej przez NSA. Wydaje się zatem, że argumenty przytoczone przez sąd nie powinny stanowić przesłanek do odmowy prawa zaliczenia wydatków związanych z podwyższeniem kapitału do kosztów uzyskania przychodów - mówi Piotr Chmieliński.
Ekspert podkreśla jednocześnie, że niestety interpretacje podatkowe wydawane ostatnio przez dyrektorów izby skarbowych są niekorzystne dla podatników.
- Należy zatem mieć nadzieję, że sądy administracyjne będą przyznawały rację podatnikom i organy podatkowe zmienią swoje stanowisko w tym zakresie - podsumowuje ekspert.
MAGDALENA MAJKOWSKA
magdalena.majkowska@infor.pl
PODSTAWA PRAWNA
• Art. 12 ust. 4 pkt 4 i art. 15 ust. 1 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 54, poz. 654 z późn. zm.).