Konieczność ewidencjonowania sprzedaży za pomocą kasy fiskalnej to jeden z najważniejszych obowiązków podatnika VAT. Zgodnie z przepisami podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani prowadzić ewidencję obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących. Zasady wprowadzania kas fiskalnych ogólnie określa ustawa o VAT. Szczegółowo różne kwestie związane z kasami fiskalnymi regulują zaś przepisy wykonawcze, m.in. rozporządzenie ministra finansów z 4 lipca 2002 r. w sprawie kryteriów i warunków technicznych, którym muszą odpowiadać kasy rejestrujące, oraz warunków stosowania tych kas przez podatników (Dz.U. nr 108, poz. 948 z późn. zm.). W tym miejscu trzeba wyjaśnić, że choć rozporządzenie zostało wydane na podstawie starej ustawy o VAT z 1993 roku, nadal zachowuje aktualność. Zgodnie z przepisem przejściowym do czasu wejścia w życie przepisów wykonawczych wydanych na podstawie nowej ustawy moc zachowają przepisy dotychczasowe wydane na podstawie starej ustawy.
Konieczna nazwa
Przypomnijmy, że zgodnie z rozporządzeniem paragon fiskalny drukowany przez kasę musi zawierać m.in. nazwę towaru lub usługi. I właśnie pojęcie nazwy, jakim podatnik posługuje się na paragonie fiskalnym, wywołuje wiele sporów między organem podatkowym a podatnikiem. Problemy dotyczą tego, jak bardzo ma być precyzyjna nazwa podana na paragonie, i nierzadko znajdują swoje rozstrzygnięcie dopiero w sądzie.
Brak legalnej definicji
Problemem jest już sama definicja pojęcia nazwa, której przepisy podatkowe nie zawierają. W jednym z orzeczeń sąd administracyjny zwrócił uwagę, że skoro przepisy prawa podatkowego nie definiują pojęcia nazwa towaru, zasadne było odwołanie się przez organy podatkowe do pojęcia nazwy towaru lub usługi zdefiniowanego w słowniku języka polskiego. Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług, jak również przepisy rozporządzenia nie zawierają bowiem definicji pojęcia nazwa towaru.
W praktyce brak definicji pociąga za sobą daleko idące konsekwencje, bo organy podatkowe kwestionują nazwę wybraną przez podatnika, domagając się bardzo precyzyjnego jej określenia, podczas gdy sądy administracyjne nie podchodzą do tej kwestii tak restrykcyjnie.
W jednej ze spraw organ podatkowy odwołał się do definicji słownikowej, ale wybrał definicję nazwy jednostkowej. Sąd zauważył, że nazwa według Słownika języka polskiego, pod red. prof. Dubisza oznacza wyraz albo połączenie wyrazowe oznaczające kogoś lub coś. W ocenie sądu skoro ustawodawca nie posługuje się w akcie prawnym pojęciem nazwy jednostkowej, to nie można uzupełniać ustawodawcy poprzez wybieranie z wielu znaczeń określenia nazwa tej, do której nie odnosi się przepis prawa. Zdaniem sądu skoro przepis prawa posługuje się określeniem nazwa towaru, to nie można uznać, że jest to tym samym co nazwa jednostkowa towaru. Pomiędzy jednym a drugim określeniem istnieją zasadnicze różnice znaczeniowe widoczne na gruncie językowym.
Dlatego utożsamianie przez organy podatkowe nazwy towaru z nazwą jednostkową towaru, w ocenie sądu, było nieuprawnione (wyrok WSA w Warszawie z 13 marca 2007 r., sygn. akt III SA/Wa 2772/06, niepublikowany).
Podobne stanowisko zajął inny skład orzekający rozstrzygający spór dotyczący paragonu fiskalnego. Również w tym przypadku sąd zwrócił uwagę, że w rozporządzeniu nie zawarto definicji pojęcia nazwa towaru. Nie zawierają jej także i inne przepisy podatkowe, w tym ustawa o VAT. Tym samym w ocenie sądu należy uznać, że taki ogólny sposób określenia jednego z koniecznych warunków poprawności informacji zawartej w treści paragonu fiskalnego uznany został przez ministra finansów za wystarczający dla potrzeb zabezpieczenia ewidencjonowania danych, konieczności zagwarantowania konsumentowi prawa do otrzymania dowodu nabycia towarów z uwidocznioną kwotą podatku oraz możliwości kontroli przez klienta czynności dotyczących prawidłowego ewidencjonowania transakcji i wystawiania dowodu potwierdzającego jego wykonanie. Nazwa jednostkowa to nazwa mająca tylko jeden desygnat; nazwa ogólna to nazwa mająca więcej niż jeden desygnat, zaś nazwa pusta to nazwa pozbawiona desygnatu.
Skoro pojęcie nazwa towaru nie zawiera jakichkolwiek dodatkowych wymogów dla jego określenia, które wskazywałyby na to, którym z kilku możliwych dla danego pojęcia znaczeń posługuje się dana regulacja, zdaniem sądu, każde z tych możliwych do przyjęcia znaczeń może mieć odpowiednie zastosowanie, jeżeli nie niweczy przy tym celu tej regulacji. W ocenie sądu próby ograniczania tego wyboru nie znajdują prawnego uzasadnienia. Dlatego tak długo, jak do użytej nazwy towaru możliwe będzie przyporządkowanie właściwej stawki podatkowej i użyta nazwa jest co do istoty zgodna z będącym przedmiotem obrotu towarem, a nadto powiązanie tej nazwy z ceną pozwala na indywidualne określenie sprzedanego towaru, to poprawności takiego działania jako zgodnego z prawem nie sposób zakwestionować (wyrok WSA w Opolu z 16 stycznia 2008 r., sygn. akt I SA/Op 360/07, niepublikowany).
Nazwa musi być dokładna
Jak widać sądy nie przyznają racji organom podatkowym, które domagają się zbyt precyzyjnych nazw towarów. Jednak nie oznacza to zupełnej dowolności. Nazwa towaru ma spełniać cele, dla jakich podatnik został zobowiązany do ewidencjonowania obrotu. W ostatnim wybranym wyroku sąd podkreślił, że paragon fiskalny ma ewidencjonować i odzwierciedlać sprzedaż towarów i usług. Sprzedawca musi na paragonie opisać każdy towar, podać jego nazwę. W ocenie składu orzekającego sprzedawca nie może poprzestać na podaniu ogólnych grup towarów, nie może też być to nazwa bardzo ogólna. Jeżeli skarżący zarejestrował przy użyciu kasy fiskalnej sprzedaż benzyny, to znaczy sprzedał taki właśnie towar. Jednocześnie sąd zwrócił uwagę, że dopiero na podstawie wyjaśnień skarżącego organy ustaliły, że pod tą nazwą sprzedawano rozcieńczalnik. Jak podkreślono w wyroku, zapis na paragonach ma opisywać sprzedaż konkretnego towaru i nie zmienia tego fakt sprzedaży rozcieńczalnika jako benzyny po niższej cenie. Sąd nie zgodził się na używanie jednej nazwy do innego towaru (benzyny) (wyrok WSA w Rzeszowie z 29 stycznia 2008 r., sygn. akt SA/Rz 389/07, niepublikowany).
CO MUSI ZAWIERAĆ PARAGON FISKALNY
Paragon fiskalny drukowany przez kasę musi zawierać:
• imię i nazwisko lub nazwę podatnika, adres punktu sprzedaży, a dla sprzedaży prowadzonej w miejscach niestałych - adres siedziby podatnika,
• numer identyfikacji podatkowej podatnika (NIP),
• numer kolejny wydruku,
• datę i czas (godzinę i minutę) sprzedaży,
• nazwę towaru lub usługi,
• cenę jednostkową towaru lub usługi,
• ilość i wartość sprzedaży,
• wartość sprzedaży i kwoty podatku według poszczególnych stawek,
• wartość sprzedaży zwolnionej z podatku,
• łączną kwotę podatku,
• łączną kwotę należności,
• kolejny numer paragonu fiskalnego
• kolejny numer kasy i oznaczenie kasjera - przy więcej niż jednym stanowisku kasowym,
• logo fiskalne, zgodnie z załącznikiem nr 2 do rozporządzenia, oraz numer unikatowy pamięci fiskalnej kasy.
Aleksandra Tarka
aleksandra.tarka@infor.pl
PODSTAWA PRAWNA
• Ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.).