Pojęcia te, zasadniczo równoznaczne, obejmują jurysdykcje spełniające kilka kryteriów. Są nimi m.in. brak opodatkowania dochodu osób prawnych i osób fizycznych (względnie bardzo niskie opodatkowanie dochodu, szczególnie pochodzącego ze źródeł położonych poza danym terytorium), brak opodatkowania, względnie bardzo niskie (zazwyczaj zryczałtowane) opodatkowanie kapitału oraz brak opodatkowania transakcyjnego dokonywanych czynności prawnych, typu udzielenie lub zaciągnięcie pożyczki, sprzedaż udziałów lub akcji itp., czyli odpowiednika polskiego podatku od czynności cywilnoprawnych. Dodatkowym elementem jest też zazwyczaj brak opodatkowania u źródła dokonywanych na rzecz nierezydentów wypłat dywidend, odsetek i należności licencyjnych.
Ponadto jurysdykcje te cechuje stabilność polityczna i gospodarcza, ustawowa tajemnica bankowa i tajemnica dotycząca dokonywanych operacji finansowych, brak ograniczeń przepływów kapitałowych, w tym - brak ograniczeń dewizowych, a także łatwość zakładania i likwidacji spółek kapitałowych, szczególnie z wykorzystaniem instytucji powiernictwa, co umożliwia zachowanie pełnej zewnętrznej anonimowości właścicieli takich spółek.
Wbrew tradycyjnemu rozumieniu - termin oaza podatkowa nie zawsze odnosi się do danego terytorium w pełnym zakresie i nie oznacza zupełnego zwolnienia od opodatkowania. Istnieją jurysdykcje, które utrzymują specjalny, bardzo atrakcyjny system podatkowy wyłącznie dla nierezydentów lub dochodów uzyskanych poza danym terytorium, jednocześnie nie obejmując nim rezydentów lub dochodów uzyskanych na danym terytorium. Przykładem takiej regulacji był - nieobowiązujący już wobec nowo zakładanych podmiotów - system tzw. offshore companies na Cyprze, oferujący opodatkowanie dochodu otrzymywanego poza Cyprem na poziomie zaledwie 4,25 proc., przy jednoczesnym wyższym opodatkowaniu dochodów uzyskiwanych na Cyprze.
W ten sposób tworzą się dualistyczne systemy podatkowe, istniejące równolegle na danym terytorium - przykładem mogą być tzw. specjalne strefy ekonomiczne, istniejące np. na portugalskiej Maderze, ale i - paradoksalnie - również w Polsce. Innym rodzajem oaz podatkowych są jurysdykcje, które stosują jednolite opodatkowanie, lecz jest ono znacznie niższe niż w państwach wysoko rozwiniętych gospodarczo, skąd zazwyczaj pochodzi kapitał tradycyjnie szukający oszczędności podatkowych w skali globalnej i jednocześnie cechujący się wysoką mobilnością.
dr JANUSZ FISZER
partner White & Case, docent UW
Not. EM