W tym przypadku szczególne znaczenie ma właśnie niespełnienie warunków uprawniających do zwolnienia od podatku. A warunki te to posiadanie przez spółkę uzyskującą dywidendę w spółce wypłacającej bezpośrednio nie mniej niż 15 proc. udziałów (w 2007 i 2008 roku) nieprzerwanie przez okres dwóch lat.
Spółka wypłacająca dywidendy jest zobowiązana pobrać 19-proc. podatek. Należy pamiętać, że w porównaniu ze stanem prawnym obowiązującym do końca 2006 roku spółka uzyskująca dywidendy nie ma prawa do odliczenia tego podatku na skutek uchylenia art. 23 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 54, poz. 654 z późn. zm.). Uchylenie tego przepisu spowodowało, że pobranie u źródła podatku przez spółkę wypłacającą w wysokości 19 proc. i brak odliczenia przez spółkę otrzymującą zwiększy opodatkowanie dywidendy do około 35 proc. Jeżeli spółka będąca takim mniejszościowym udziałowcem wypłaci dywidendę dalej, np. osobie fizycznej lub innej spółce mającej w niej udział poniżej 15 proc., to nastąpi kolejne opodatkowanie w wysokości 19 proc.
Ze względu na kumulowanie się efektu opodatkowania uchwalony został przepis przejściowy. Na jego podstawie spółki RP, które przed 1 stycznia 2008 r. uzyskały dywidendy od innych spółek RP, lecz nie nabyły prawa do zwolnienia, dokonują odliczenia podatku pobranego od tych dochodów w zakresie i na zasadach określonych w art. 23 w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2006 r. Oznacza to, że spółki mające udział niższy niż wymagany mogły jeszcze odliczać podatek pobrany przez spółkę wypłacającą w trakcie 2007 roku. Przy wypłacie dywidend po 1 stycznia 2008 r. odliczenie nie jest już możliwe. Jeżeli spółka posiadająca udział mniejszościowy kształtujący się w granicach 10-15 proc. nie zwiększyła go w związku z niekorzystnymi regulacjami podatkowymi, to w 2009 roku powinna już skorzystać ze zwolnienia z podatku z uwagi na to, że od tego roku minimalny udział bezpośredni będzie wynosił 10 proc. Jest to dolna granica udziału przewidziana w Dyrektywie 90/435/EEC dla skorzystania z jej przepisów.
HANNA LITWIŃCZUK
profesor Uniwersytetu Warszawskiego
Not. KT