Rozpoczynając działalność gospodarczą, warto zastanowić się, czy niska stawka PIT pozwoli nam rzeczywiście zapłacić najniższy możliwy podatek. Czasem dużo lepszy efekt możemy uzyskać, płacąc podatek według progresywnej skali podatkowej, bo korzystając z możliwości wspólnego opodatkowania czy ulg, które dla podatników podatku liniowego są w większości niedostępne (jak np. ulga prorodzinna), mamy szansę obniżyć swoje zobowiązanie podatkowe.
Wyższe w 2008 roku progi skali podatkowej sprawią, że również osoby osiągające już dziś niezbyt wysokie dochody z działalności gospodarczej prowadzonej w ramach samozatrudnienia muszą na nowo skalkulować opłacalność korzystania z podatku w stałej wysokości 19 proc.
Kiedy zatem podatnikowi opłaca się wybór podatku liniowego? Czy zawsze jest to forma opodatkowania korzystniejsza niż zasady ogólne? A może są sytuacje, kiedy nie warto wybierać tej formy opodatkowania? Oczywiście, że są.
Jedna stawka
Przede wszystkim musimy pamiętać, że z samej istoty opodatkowanie dochodów z działalności gospodarczej według tzw. liniowej stawki podatku dochodowego od osób fizycznych jest korzystne. Podatnik nie będzie musiał płacić podatku według wyższych stawek PIT, czyli stawki 30 i 40 proc. po przekroczeniu określonych progów dochodów. Jednak stanie się tak kosztem utraty prawa do preferencyjnych rozliczeń oraz do korzystania z większości ulg i odliczeń podatkowych. Kolejny aspekt, który może przemawiać za rezygnacją z opodatkowania podatkiem liniowym przy niedużych dochodach, wynika z braku tzw. kwoty wolnej. Jeśli roczny dochód równa się pierwszemu przedziałowi progresywnej skali podatkowej, czyli w 2008 roku 44 490 zł, to podatek według tej skali wynosi 7866 zł, podczas gdy podatek liniowy dla tego dochodu wynosiłby 8453 zł. Różnica 587 zł. O tyle więcej zapłaciłby przedsiębiorca, który wybrał stawkę liniową PIT.
Im zatem niższe dochody samo, zatrudnionego, tym stawka liniowa PIT jest dla niego mniej opłacalna. Na podstawie analiz prowadzonych w tym roku na łamach GP wiadomo, że w 2008 roku dochód do opodatkowania, po odjęciu kosztów i składek na ubezpieczenia społeczne, wyższy od 47 579 zł czyni opłacalnym wybór podatku liniowego od działalności gospodarczej (samozatrudnienia).
Wybór i rezygnacja
Osoby, które chcą skorzystać z podatku liniowego w 2008 roku, muszą o tym powiadomić na piśmie naczelnika urzędu skarbowego właściwego według miejsca ich zamieszkania - do 20 stycznia (w przyszłym roku wyjątkowo do 21 stycznia, bo 20 stycznia to niedziela).
Podatnik rozpoczynający prowadzenie działalności w trakcie roku podatkowego może złożyć oświadczenie o wyborze sposobu opodatkowania do dnia poprzedzającego dzień rozpoczęcia tej działalności, nie później jednak niż w dniu uzyskania pierwszego przychodu.
Takie oświadczenie jest ważne także w kolejnych latach. Jeżeli zatem w kolejnym roku nie zamierzamy zmieniać formy płacenia podatku, nie musimy już składać kolejnego oświadczenia. Niezłożenie w ogóle oświadczenia o wyborze formy opodatkowania ma ten skutek, że podatek musi być płacony według progresywnej skali podatkowej.
W tym samym terminie (do 21 stycznia 2008 r.) podatnik, który wybrał opodatkowanie podatkiem liniowym, może zrzec się tej formy opodatkowania, a następnie wybrać inną dostępną dla siebie formę: zasady ogólne, ryczałt ewidencjonowany czy rzadziej kartę podatkową.
Dokonany wybór formy opodatkowania wiąże do końca roku podatkowego. Oznacza to, że nie można zmienić formy, w której płacimy PIT w trakcie roku podatkowego.
Wzór oświadczenia o wyborze stawki liniowej PITKliknij aby zobaczyć ilustrację.
Dla kogo ograniczenia
Prawo do rozliczania się 19-proc. podatkiem liniowym można utracić. Nastąpi to wtedy, gdy przedsiębiorca uzyska z prowadzonej działalności gospodarczej przychody ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy. Dotyczy to działalności prowadzonej samodzielnie, jak również w formie spółki niemającej osobowości prawnej (np. spółki cywilnej, jawnej). Przychody muszą być związane z czynnościami, które przedsiębiorca wykonywał w roku poprzedzającym rok podatkowy lub wykonywał lub wykonuje w roku podatkowym. Zastrzeżenie to odnosi się tylko do przedsiębiorców zatrudnionych w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy.
Przy dużym
zróżnicowaniu dochodów małżonków podatek liniowy niepozwalający na wspólne rozliczenie może im się w ogóle nie opłacać
Utrata prawa do opodatkowania 19-proc. podatkiem liniowym wiąże się z obowiązkiem wpłacenia zaliczek obliczonych według progresywnej skali podatkowej ze stawkami 19, 30 i 40 proc. Trzeba też pamiętać, że jeżeli przedsiębiorca prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą samodzielnie i w formie spółki (spółek) niemającej osobowości prawnej, wybór opodatkowania 19-proc. podatkiem liniowym musi dotyczyć wszystkich form prowadzenia działalności.
Bez wspólnych rozliczeń
Wybór opodatkowania w formie liniowej stawki PIT jest równoznaczny z pozbawieniem prawa do rocznego rozliczenia podatku na zasadach preferencyjnych przewidzianych dla małżonków (a w pewnych przypadkach również wdowców) lub osoby samotnie wychowującej dzieci.
Nawet jeśli tylko jeden z małżonków wybierze podatek liniowy dla rozliczenia działalności gospodarczej (w tym samozatrudnienia), wykluczone będzie wspólne rozliczenie dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach ogólnych. Rozliczenie takie nie będzie możliwe nawet wtedy, gdy podatnik równocześnie uzyskiwałby dochody z działalności gospodarczej i z umowy o pracę. W takim przypadku małżonek, który wybierze podatek 19-proc. z działalności gospodarczej (samozatrudnienia) dla dokonania rocznego rozliczenia podatku dochodowego będzie musiał złożyć dwa zeznania: w jednym rozliczy się z działalności gospodarczej, a w drugim z dochodów z pracy. Podobnie uczyni drugi małżonek, chyba że nie skorzysta z 19-proc. podatku. Jeśli bowiem nadal działalność gospodarczą zechce opodatkować na dotychczasowych zasadach, w jednym zeznaniu rozliczy podatek od sumy dochodów z działalności gospodarczej i z pracy.
Jest pewne, że podatnik o niedużych dochodach, jeśli wybierze liniowy podatek i nie będzie mógł rozliczyć się wspólnie z małżonkiem, to straci na tej formie opodatkowania. Jeśli drugi małżonek ma duże dochody i przekroczy pierwszy próg skali podatkowej, to brak możliwości wspólnego rozliczenia z małżonkiem, który ma dużo mniejsze dochody (i wybrał liniowy podatek), będzie skutkował większym obciążeniem podatkowym. Mechanizm wspólnego opodatkowania małżonków, w przypadku gdy jeden z nich wpadł w progresję podatkową, a drugi nie zarabia bądź ma niskie dochody, skutkuje tym, że w większości przypadków łączny dochód nie będzie w ogóle opodatkowany według stawki 30 lub 40 proc., lecz według stawki 19 proc. i to z podwójną kwotą wolną od podatku. Oczywiście, jeśli dochód jednego z małżonków wynosi więcej niż dwukrotność drugiego progu (ponad 90 tys. zł), wówczas wspólne opodatkowanie nie doprowadzi do obniżenia stawki podatku dla dochodu tego małżonka. W każdym przypadku konieczne jest zatem dokładne skalkulowanie na konkretnych danych, który wariant opodatkowania jest najbardziej korzystny.
Wzór oświadczenia o rezygnacji ze stawki liniowej PIT
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
KRYSTYNA GÓRCZAK
gp@infor.pl