Amortyzacji podlegają stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania:
- budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością,
- maszyny, urządzenia i środki transportu,
- inne przedmioty
- o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy leasingu, zwane środkami trwałymi.
Zakaz amortyzacji
Amortyzacji nie podlegają natomiast: grunty i prawa wieczystego użytkowania gruntów, budynki mieszkalne wraz ze znajdującymi się w nich dźwigami lub lokale mieszkalne, służące prowadzonej działalności gospodarczej lub wydzierżawiane albo wynajmowane na podstawie umowy (jeżeli podatnik nie podejmie decyzji o ich amortyzowaniu), dzieła sztuki i eksponaty muzealne, wartość firmy (jeżeli wartość ta powstała w inny sposób niż w drodze kupna lub przyjęcia do odpłatnego korzystania) oraz składniki majątku, które nie są używane na skutek zaprzestania działalności, w której te składniki były używane (w tym przypadku składniki te nie podlegają amortyzacji od miesiąca następującego po miesiącu, w którym zaprzestano tej działalności). Te zasady amortyzacji będą stosowane również przypadku nabycia przedsiębiorstwa, w skład którego wchodzą środki trwałe.
Zaliczenie w koszty
Z nabyciem przedsiębiorstwa wiąże się jeszcze inny aspekt rozliczeń podatkowych. Powstaje pytanie, czy towary handlowe i materiały podstawowe nabyte odpłatnie w ramach zakupu przedsiębiorstwa mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów w momencie nabycia.
Na podstawie par. 17 ust. 1 rozporządzenia ministra finansów w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów wydatek poniesiony na zakup towarów handlowych (materiałów podstawowych), wchodzących w skład nabytego przedsiębiorstwa zalicza się do kosztów uzyskania przychodów niezwłocznie po ich otrzymaniu, najpóźniej przed przekazaniem do magazynu, przerobu lub sprzedaży. Wtedy też towary handlowe należy wpisać do księgi. Natomiast wydatek na zakup składników majątkowych, wchodzących w skład nabywanego przedsiębiorstwa, niebędących środkami trwałymi (wyposażenia) zalicza się do kosztów uzyskania przychodów w momencie przyjęcia tych składników do używania.
Zgodnie bowiem z treścią przepisu art. 22d ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych podatnicy mogą nie dokonywać odpisów amortyzacyjnych od składników majątku, których wartość początkowa nie przekracza 3,5 tys. zł. Wydatki poniesione na ich nabycie stanowią wówczas koszty uzyskania przychodów w miesiącu oddania ich do używania. Nabywca przedsiębiorstwa może również dokonywać odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych wchodzących w skład nabytego przedsiębiorstwa. Kosztem uzyskania przychodów są odpisy z tytułu zużycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (odpisy amortyzacyjne) dokonywane wyłącznie zgodnie z art. 22a-22o ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (z uwzględnieniem art. 23 tej ustawy).
Wyłączenie z przychodów
Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych źródłem przychodów jest pozarolnicza działalność gospodarcza. Za przychód z tej działalności uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. Oznacza to, że odpłatne nabycie przedsiębiorstwa ze swej istoty nie powoduje powstania przychodu z pozarolniczej działalności gospodarczej z tytułu świadczenia otrzymanego w naturze bądź innego nieodpłatnego świadczenia. Odpłatne nabycie przedsiębiorstwa nie zostało również wyszczególnione jako odrębne źródło przychodu w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W świetle powyższego odpłatne nabycie przedsiębiorstwa nie powoduje powstania przychodu podatkowego (zob. postanowienie naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w Białymstoku z 6 lutego 2007 r., nr RO-XV/415/PDOF-556/12/JS/07).
Podatek od sprzedaży
Zgodnie z art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podatkowi temu nie podlegają czynności cywilnoprawne, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług lub jest z niego zwolniona, z wyjątkiem umów sprzedaży i zamiany zwolnionych z podatku od towarów i usług, których przedmiotem są nieruchomości lub ich części albo prawo użytkowania wieczystego. W związku z tym zbycie poszczególnych składników majątku będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych jedynie w takim zakresie, w jakim takie zbycie nie powoduje powstania obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług.
Czynność nie będzie podlegała podatkowi od czynności cywilnoprawnych w zakresie, w jakim przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności będzie opodatkowana podatkiem od towarów i usług lub będzie z niego zwolniona.
W pozostałym zakresie sprzedaż rzeczy i praw majątkowych będzie podlegała podatkowi od czynności cywilnoprawnych. Podstawą opodatkowania od umowy sprzedaży jest wartość rynkowa rzeczy i praw majątkowych. Stawka podatku wynosi 2 proc. dla rzeczy ruchomych i 1 proc. dla praw majątkowych. Podatek pobiera się według stawki najwyższej, jeżeli strony czynności cywilnoprawnej, w wyniku której nastąpiło przeniesienie własności, nie wyodrębniły wartości rzeczy lub praw majątkowych, co do których mają zastosowanie różne stawki - od łącznej wartości tych rzeczy lub praw. W związku z tym, jeżeli w umowie sprzedaży nie zostanie wskazana odrębnie wartość rzeczy i praw majątkowych, stawka podatku będzie wynosiła 2 proc. od sumy wartości sprzedawanych rzeczy i praw majątkowych.
CO STANOWI PRZEDSIĘBIORSTWO
Przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej, które obejmuje w szczególności:
- oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa)
- własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości
- prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych
- wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne
- koncesje, licencje i zezwolenia
- patenty i inne prawa własności przemysłowej
- majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne
- tajemnice przedsiębiorstwa
- księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej
PIOTR BRONNY
radca prawny, Kancelaria Prawnicza Maciej Panfil i Partnerzy
PODSTAWA PRAWNA
- Art. 22a ust. 1, art. 22c, art. 22d ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).
- Par. 17 rozporządzenia ministra finansów z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz.U. nr 152, poz. 1475 z późn. zm.).
- Art. 2 pkt 4 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 68, poz. 450).