RADA
Na osobach fizycznych likwidujących samodzielną działalność gospodarczą oraz rozwiązywanych spółkach cywilnych ciąży obowiązek opodatkowania towarów pozostałych po prowadzonej działalności. Zasady realizacji tego obowiązku omawiamy w uzasadnieniu.
UZASADNIENIE
Likwidacja jednoosobowej działalności gospodarczej oznacza zaprzestanie przez osobę fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu. Z kolei likwidacja spółki cywilnej wiąże się z jej rozwiązaniem. Zdarzenia te (zaprzestanie wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu przez osobę fizyczną, rozwiązanie spółki cywilnej) powodują najczęściej konieczność opodatkowania VAT wszystkich pozostałych po prowadzonej działalności gospodarczej towarów (art. 14 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług), a więc opodatkowania tzw. remanentu. Najczęściej, lecz nie zawsze.
Do opodatkowania nie dojdzie, jeśli:
l likwidujący działalność gospodarczą podatnik korzystał ze zwolnienia podmiotowego (art. 14 ust. 2 ustawy),
l likwidujący działalność podatnik nie ma towarów, w stosunku do których przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego (art. 14 ust. 4 ustawy),
l na dzień likwidacji działalności (zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu przez osobę fizyczną, rozwiązania spółki cywilnej) podatnik nie ma żadnych towarów (np. dlatego, że przed tym dniem zostały one wniesione w formie aportu do innego podmiotu).
WAŻNE!
Do opodatkowania remanentu w związku z likwidacja działalności nie dochodzi, jeśli podatnik korzystał ze zwolnienia podmiotowego z VAT.
Należy podkreślić, że w ramach remanentu opodatkowaniu podlegają wszystkie towary pozostałe po prowadzonej działalności gospodarczej, a więc zarówno towary handlowe, jak i materiały, wyposażenie czy środki trwałe należące do podatnika.
Potwierdził to Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 5 maja 2000 r. (sygn. akt I SA/Ka 1719/98, niepubl.) stwierdzając, że „intencją ustawodawcy było więc opodatkowanie towarów znajdujących się w tzw. remanencie likwidacyjnym. Przepis ten pozwala bowiem na opodatkowanie towarów, w stosunku do których przysługiwało wymienionym w nim podmiotom prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony. Przy czym wynikające z niego opodatkowanie nie ogranicza się tylko do towarów handlowych (środków obrotowych), lecz dotyczy również wszelkich innych towarów, jeżeli w związku z ich zakupem przysługiwało prawo odliczenia podatku naliczonego od podatku należnego”.
Jest to zatem odmienna sytuacja niż na gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych, gdzie środki trwałe nie są uwzględniane w dochodzie będącym podstawą do obliczenia podatku likwidacyjnego.
Obowiązki podatników kończących prowadzenie działalności gospodarczej, wynikające z przepisów art. 14 ustawy, są następujące:
l w terminie 14 dni od dnia rozwiązania spółki lub zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu należy sporządzić spis z natury na dzień rozwiązania spółki lub zaprzestania wykonywania tych czynności (art. 14 ust. 5 pkt 1 ustawy),
l w terminie 7 dni od zakończenia spisu należy zawiadomić naczelnika urzędu skarbowego o dokonanym spisie z natury oraz o ustalonej wartości towarów i kwocie podatku należnego (art. 14 ust. 5 pkt 2 ustawy),
l w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu (kwartale), w którym powstał obowiązek podatkowy (zgodnie z art. 14 ust. 6 ustawy, obowiązek ten powstaje w dniu, w którym powinien być sporządzony spis z natury, nie później jednak niż 14 dnia od dnia rozwiązania spółki lub zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu), należy złożyć w urzędzie skarbowym deklarację dotyczącą dokonanego spisu z natury,
l w tym samym terminie, bez wezwania, należy wpłacić należny podatek (przy czym należy podkreślić prawo do bezpośredniego zwrotu różnicy podatku, o którym mowa w art. 14 ust. 9 ustawy).
Należy też zwrócić uwagę na art. 14 ust. 7 ustawy. Stanowi on, że dostawa towarów dokonywana przez byłych wspólników rozwiązanych spółek cywilnych i osobowych, których przedmiotem są towary objęte spisem z natury, podlega zwolnieniu z podatku przez okres 12 miesięcy (licząc od dnia powstania obowiązku podatkowego), pod warunkiem rozliczenia podatku od towarów objętych spisem z natury. Ze zwolnienia tego korzysta, przykładowo, sprzedaż towarów przejętych przez wspólnika rozwiązanej spółki cywilnej w ramach jego samodzielnej działalności gospodarczej.
W przeciwieństwie do stanu prawnego obowiązującego przed 1 maja 2004 r., zwolnieniem powyższym nie jest objęta sprzedaż towarów objętych remanentem dokonanym przez osoby fizyczne.
- art. 14 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 143, poz. 1029
Tomasz Krywan
konsultant podatkowy