Ważne zmiany
Zmiany, które nastąpiły w ustawie Prawo własności przemysłowej z dn. 30.06.2000 r. (dalej: „p.w.p.”) były podyktowane koniecznością dostosowania polskich przepisów do przepisów unijnych, a dokładnie do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/2436 z 16.12.2015 r., mającej na celu zbliżenie ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do znaków towarowych. W wyniku nowelizacji p.w.p. z 20.02.2019 r., która weszła w życie 16.03.2019 r., doszło m.in. do zmiany brzmienia art. 120 p.w.p., definiującego znak towarowy.
Jedną z ważniejszych zmian, jakie wprowadziła ww. dyrektywa 2015/2436, było zniesienie wymogu graficznej przedstawialności znaku towarowego. Wcześniejsze przepisy unijne oraz krajowe przewidywały konieczność graficznego przedstawienia znaku. Uważano, że tylko taka forma prezentacji znaku w rejestrach znaków – rejestrze Urzędu Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (dalej: „EUIPO”), czy w rejestrze Urzędu Patentowego RP pozwoli na ustalenie w sposób czytelny i jasny przedmiotu ochrony udzielonej właścicielowi znaku. Zniesienie wymogu graficznej przedstawialności miało na celu ułatwienie rejestracji znaków niekonwencjonalnych, postrzeganych innymi zmysłami niż wzrok, czyli znaków niewidzialnych: dźwiękowych, dotykowych, smakowych i zapachowych. Jednakże w przypadku znaków smakowych i zapachowych, pomimo rezygnacji z graficznej przedstawialności znaku, ich rejestracja nadal bywa problematyczna.
Znak towarowy
Jak powszechnie wiadomo znak towarowy może stanowić istotną wartość w majątku przedsiębiorstwa. Znak towarowy służy przede wszystkim do odróżnienia towarów pochodzących od różnych przedsiębiorców. Dzięki temu konsumenci są w stanie identyfikować towary z danym przedsiębiorcą i nie pomylą ich z podobnymi towarami pochodzącymi od innych przedsiębiorców. Funkcja odróżniająca jest podstawową funkcją znaku towarowego.
Znak towarowy ma odróżniać podobne towary pod względem ich pochodzenia. Znakiem może być zatem takie oznaczenie, które utkwi w pamięci konsumentów i pozwoli zindywidualizować dany towar co do pochodzenia od określonego przedsiębiorcy.
Nowe wytyczne od 14 lipca 2021 r.
Urząd Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej i krajowe urzędy patentowe wypracowały wspólne zasady oceny zgłaszanych oznaczeń holograficznych, multimedialnych, ruchomych i dźwiękowych. Wytyczne obowiązują od 14 lipca 2021 r.
Kolor
Za sprawą nowelizacji w miejsce wcześniej wskazywanej kompozycji kolorystycznej pojawił się kolor. To znak, który składa się wyłącznie z jednego koloru lub kombinacji kolorów. W zakresie znaków towarowych w postaci koloru istotne znaczenie mają wymogi dla ich określenia, wynikające z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Przedstawienie znaku towarowego musi mieć charakter dokładny i trwały. Reprezentacja dwóch lub więcej kolorów, określonych w sposób abstrakcyjny i bez konturów, powinna być opatrzona dokładnymi dyspozycjami dotyczącymi określonego z góry i stałego sposobu połączenia danych kolorów. Jak wskazał Trybunał Sprawiedliwości - samo tylko zestawienie dwóch lub więcej kolorów, bez nadania im formy lub konturów, lub samo tylko wymienienie dwóch lub więcej kolorów „we wszystkich możliwych do wyobrażenia formach” nie spełnia przesłanek dokładności i trwałości. Dlatego też kolor należy przedstawić przez przekazanie reprodukcji koloru lub kombinacji kolorów bez zaznaczonych konturów, która w sposób jednolity i z góry ustalony ukazuje ich systematyczny układ, wraz ze wskazaniem kolorów poprzez odniesienie do powszechnie uznawanego kodu koloru (wyrok TS z 24.06.2004 r., C-49/02, Heidelberger Bauchemie, Blau v. Gelb, EU:C:2004:384, pkt 33 i 34). Istotne jest tym samym zamieszczenie opisu wskazującego na rozmieszczenie kolorów oraz ich proporcje.
Warto wskazać, iż udzielenie prawa ochronnego na kolor lub kombinację kolorów będzie niemożliwe w kilku przypadkach, tj.:
– zgłoszonych kolorów jest zbyt wiele, co nie pozwoli odbiorcom na ich zapamiętanie;
– kolor jest wyłącznie elementem dekoracyjnym towarów lub pojawia się na prośbę konsumenta (np. kolor lakieru);
– kolor stanowi charakterystyczną cechę towarów (np. szminka);
– kolor wykazuje funkcję techniczną (np. kolor koła ratunkowego);
– kolor ma charakter zwyczajowy lub uniwersalny (np. białe kitle lekarskie);
– kolor wskazuje na szczególne właściwości towarów, takie jak smak (fioletowy – smak jagodowy).
Znaki dźwiękowe
Dzięki nowelizacji p.w.p. również znaki dźwiękowe, czyli znaki składające się wyłącznie z dźwięku lub kombinacji dźwięków mogą podlegać rejestracji w znacznie prostszy sposób. Znakami dźwiękowymi mogą być nie tylko melodie, ale również sygnały dźwiękowe, onomatopeje, okrzyki itp. znak dźwiękowy (foniczny), którym może być melodia, sygnał dźwiękowy. Warto podkreślić, iż znak ten jest postrzegany wyłącznie słuchem. Reprodukcję znaku dźwiękowego (reprezentacja znaku) należy złożyć przez przekazanie pliku audio (MP3) albo przez przedstawienie dźwięku za pomocą zapisu muzycznego. W przypadku zgłoszeń znaków dźwiękowych przedstawionych w postaci zapisu nutowego, dokonanych w formie elektronicznej – zapis muzyczny (nutowy) powinien być złożony w jednym pliku JPEG (na jednej stronie), natomiast w zgłoszeniach dokonanych w formie papierowej – w podaniu, na jednej odbitce, w rozmiarze nie mniejszym niż 8 cm x 8 cm i większym niż 10 cm x 10 cm lub na jednym arkuszu A4. Reprezentacja znaku w postaci zapisu nutowego powinna więc zawierać wszystkie elementy niezbędne do interpretacji melodii, tj. tonacja, tempo, tekst (jeżeli występuje) itd. Plik audio przyjmuje się w formacie MP3, a jego rozmiar nie może przekraczać 5 MB. Należy wybrać jedną z form przesyłania znaku, gdyż w przypadku przekazania wraz z wnioskiem o rejestrację znaku towarowego w formie zapisu muzycznego i MP4 – urząd wskaże, iż należy wybrać jedną z form przedstawienia znaku.
Znak dźwiękowy ma być postrzegany i zapamiętany przez odbiorcę za pomocą jednego aktu poznawczego. Nagranie zbyt krótkie lub zbyt długie może nie spełniać tego warunku, jednak długość nagrania nie jest określona przepisami prawa.
Hologram
Kolejnym „nowym” znakiem towarowym – możliwym do zarejestrowania jest hologram. Znak holograficzny należy przedstawić poprzez przekazanie pliku wideo lub przedstawienia graficznego lub fotograficznego zawierającego ujęcia niezbędne do właściwego ukazania całego efektu holograficznego (reprezentacja znaku). Plik wideo przyjmuje się w formacie MP4 i nie może przekraczać 50 MB. Plik wideo może być przesyłany w przypadku zgłoszeń elektronicznych oraz papierowych na odpowiednim nośniku, np. na pendrive.
Znaki smakowe i zapachowe
Warto też zwrócić uwagę na inne znaki towarowe, w tym znaki smakowe i zapachowe. Zgłoszenie tego rodzaju znaków stanowi nadal problem. Obecny stan technologii nie pozwala na przedstawienie reprezentacji znaku w sposób jasny, precyzyjny, samodzielny, łatwo dostępny oraz zrozumiały. Zgodnie z orzecznictwem unijnym nie uznaje się również przedłożenia próbek za odpowiednią reprezentację. Opis znaku nie może zastąpić reprezentacji, ponieważ opis zapachu lub smaku nie jest ani jasny, ani dokładny, ani obiektywny. Dotychczas w EUIPO (wcześniej OHIM) zarejestrowanie zapachu udało się tylko raz. Zarejestrowanym znakiem zapachowym był zapach świeżo skoszonej trawy dla piłeczek tenisowych (znak nr 000428870, zgłoszenie z 11.12.1996 r., rejestracja z 11.10.2000 r., ochrona wygasła w 2006 r.). Urząd zaakceptował wówczas najprostszą i najbardziej oczywistą formę przedstawiającą zapach świeżo skoszonej, tzn. poprzez wyrażenie: The smell of fresh cut grass.
Znak używany w obrocie
Na koniec, należy podkreślić, iż zarejestrowany znak towarowy musi być używany w obrocie, czyli nakładany na towary i usługi oferowane osobom trzecim. Znak ma bowiem przeznaczenie komercyjne. Znak zarejestrowany, który nie będzie używany, staje się znakiem martwym i utrzymywanie go mija się z celem.
Dla wszystkich znaków sposób reprezentacji, czyli przedstawienia znaku towarowego musi spełniać określone wymogi i zależy od formy dokonania zgłoszenia (forma papierowa, forma elektroniczna).
W przypadku zgłoszenia dokonanego w formie papierowej znak powinien być wskazany w podaniu. Reprodukcja takiego znaku nie może być mniejsza niż 8 cm x 8 cm i większa niż 10 cm x 10 cm. Jeżeli zamieszczenie znaku towarowego w podaniu byłoby jednak utrudnione ze względu na potrzebę zobrazowania jego szczegółów, znak taki może być przedstawiony na odrębnym arkuszu o formacie A4. Natomiast w przypadku znaków dźwiękowych, ruchomych, multimedialnych, holograficznych oraz znaków innych możliwe jest przedstawienie znaku na innych nośnikach np. CD, DVD, pendrive bez konieczności określenia znaku w podaniu.
W przypadku zgłoszenia dokonanego w formie elektronicznej znak powinien być przedstawiony w pliku o określonym formacie. Przedstawienie znaku w innym formacie będzie uznane jako brak określenia znaku towarowego. Wskazane są także maksymalne rozmiary plików, których należy przestrzegać.
dr Anna Stasiak - Apelska, radca prawny, ekspert kampanii społecznej PRAWO BEZ STRACHU
Jakub Groszkowski