Kwestie ryczałtów noclegowych dla kierowców nocujących w kabinach pojazdów od lat powodują kontrowersje. Wielu pracodawców uważało, że jeżeli kabiny samochodu są wyposażone w miejsce do spania i kierowca spędza w nim noc, ma zapewniony bezpłatny nocleg. To powodowało, że kierowcy nie przysługuje ryczałt za ten czas (§ 8 ust. 3 i § 16 ust. 4 rozporządzenia w sprawie podróży służbowych).
Jednak w tym zakresie sądy w większości przypadków zajmowały inne stanowisko. Wskazywały, że bezpłatny nocleg to nie tylko możliwość snu, ale również zapewnienie pewnej przestrzeni wypoczynku, intymności, zaplecza higieniczno-sanitarnego. W uchwale z 12 czerwca 2014 r. (II PZP 1/14, OSNP 2014/12/164) Sąd Najwyższy uznał, że:
(...) zapewnienie pracownikowi-kierowcy samochodu ciężarowego odpowiedniego miejsca do spania w kabinie tego pojazdu podczas wykonywania przewozów w transporcie międzynarodowym nie stanowi zapewnienia przez pracodawcę bezpłatnego noclegu w rozumieniu przepisów rozporządzenia w sprawie podróży służbowych.
SN wskazał, że pracodawca zapewnia pracownikowi bezpłatny nocleg (poza hotelem), jeżeli umożliwia mu nocleg w warunkach podobnych do warunków hotelowych, czyli w budynku (także w domku kempingowym) ewentualnie w odrębnej części samochodu odpowiednio przystosowanej do noclegu, ale nie na leżance wstawionej do kabiny kierowcy.
Definicja podróży służbowej kierowcy
Ustawa o czasie pracy kierowców zawiera odrębną od przepisów Kodeksu pracy definicję podróży służbowej kierowcy. Podróżą służbową kierowcy jest każde zadanie służbowe polegające na wykonywaniu, na polecenie pracodawcy (art. 2 pkt 7 ustawy o czasie pracy kierowców):
● przewozu drogowego poza miejscowość, w której znajduje się siedziba pracodawcy, na rzecz którego kierowca wykonuje swoje obowiązki, oraz poza inne miejsce prowadzenia działalności przez pracodawcę, w szczególności poza filie, przedstawicielstwa i oddział, lub
● wyjazdu poza miejscowości, o których mowa we wcześniejszym punkcie, w celu wykonania przewozu drogowego.
Jak podkreślił SN w wyroku z 20 maja 2011 r. (II UK 349/10), z przepisów art. 21a oraz art. 2 pkt 7 ustawy o czasie pracy kierowców wynika, że w przypadku tej grupy zatrudnionych obowiązuje autonomiczna względem art. 775 Kodeksu pracy definicja podróży służbowej.
Kierowcy w podróży służbowej przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z wykonywaniem tego zadania służbowego, ustalane na zasadach określonych w przepisach art. 775 § 3–5 Kodeksu pracy (art. 21a ustawy o czasie pracy kierowców). Zatem z przepisu tego wynika, że w tym przypadku zastosowanie znajduje obecnie obowiązujące rozporządzenie w sprawie podróży służbowych, tj. katalog wskazanych tam świadczeń oraz sposób ich naliczania. Odrębne pojęcie podróży służbowej odnosi się tylko do kierowców, a więc pracowników zatrudnionych na stanowisku kierowcy (wykonujących taki rodzaj pracy).
Przeczytaj w INFORLEX.PL Biznes cały artykuł: Jak zapewnić kierowcom noclegi w podróżach służbowych – skutki najnowszego wyroku TK
W artykule omówiono również problematykę zwrotu kosztów za nocleg oraz regulacje wewnętrzne dotyczące należności za podróż służbową.