Obniżenie wymiaru czasu pracy uprawnionym do urlopu wychowawczego
Nowelizacja Kodeksu pracy z 6 grudnia 2008 r. wprowadziła obowiązujący od 1 stycznia 2009 r. art. 186(8), który umożliwia rodzicom wychowywanie dzieci z równoczesnym zachowaniem pracy, jednakże w niepełnym wymiarze godzinowym.
Na podstawie art. 186(8) k.p. wniosek o obniżenie etatu (nie niższego niż połowa wymiaru czasu pracy) może złożyć pracownik, który jest uprawniony do urlopu wychowawczego. W przypadku złożenia takiego wniosku pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać z pracownikiem umowy o pracę, jednakże dotyczy to tylko okresu od dnia złożenia wniosku do czasu powrotu do nieobniżonego wymiaru, ale nie dłużej niż przez 12 miesięcy. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika.
Z prawa do obniżenia wymiaru czasu pracy mogą korzystać jedynie pracownicy uprawnieni do urlopu wychowawczego, czyli:
• zatrudnieni na podstawie stosunku pracy,
• o przynajmniej sześciomiesięcznym stażu pracy,
• sprawujący opiekę nad dzieckiem do lat czterech.
Powyższa ochrona nie działa natomiast w takim zakresie przy zwolnieniach grupowych. Te bowiem przeprowadza się na podstawie przepisów szczególnych w trybie ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.
Podobnie, z nowelizacji Kodeksu pracy nie skorzysta pracownik firmy będącej w likwidacji lub upadłości oraz zwalniany na podstawie dyscyplinarki.
Zwolnienia grupowe
Ustawa o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracodawców w art. 5 precyzyjnie wskazuje osoby, którym nie może zostać wręczone definitywne wypowiedzenie w trybie grupowym.
Pracodawca może jedynie zastosować wypowiedzenie dotychczasowych warunków pracy i płacy (tzw. wypowiedzenie zmieniające). Ustawa w powyższym wyliczeniu nie wymienia jednak osób przebywających na urlopach wychowawczych ani takich, którym przysługuje prawo do takiego urlopu i korzystają z obniżonego o połowę etatu.
Oznacza to więc, iż nie są one chronione przed redukcją w trybie masowym.
Przepisy ustawy są również stosowane w przypadku zwolnień indywidualnych (a nie grupowych), gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 20 pracowników. Krąg osób chronionych przed zwolnieniem objęty jest art. 5. W takim wypadku musi być jednak spełniony dodatkowy warunek – nie może sprzeciwić się takiemu zwolnieniu związek zawodowy w ciągu 14 dni od otrzymania zawiadomienia o zamierzonym wypowiedzeniu. Tylko jeśli organizacja sprzeciwi się w ustawowym terminie, to pracownik z połową etatu uprawniony do urlopu wychowawczego zachowa swą posadę.
Upadłość pracodawcy i zwolnienie dyscyplinarne
Nowelizacja art. 186(8) Kodeksu pracy zmieniła równocześnie art. 7 ustawy o zwolnieniach grupowych. Oznacza to, że przy ogłoszeniu upadłości i likwidacji pracodawcy firma może rozstać się również z pracownikiem, który, będąc uprawnionym do urlopu wychowawczego, złożył wniosek o obniżenie wymiaru etatu. Takiej osobie można również wręczyć dyscyplinarkę, pod warunkiem, iż zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia.
- ustawa o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw z dnia 6 grudnia 2008 r. (Dz. U. Nr 237, poz. 1654)
- ustawa z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. Nr 90, poz. 844 ze zm.)
Monika Kępczyńska
Prawnik, aplikantka radcowska Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie