Umowa barterowa nie została unormowana przepisami ustawy o podatku od towarów i usług ani też w innych ustawach podatkowych. Nie jest również definiowana w przepisach Kodeksu cywilnego. Umowa barterowa należy do umów nienazwanych i jest bardzo zbliżona do umowy zamiany, określonej w art. 603 Kodeksu cywilnego. W praktyce unormowania dotyczące umowy zamiany znajdują odpowiednie zastosowanie do umów barterowych. Z tą jednak różnicą, że umowa zamiany obejmuje wyłącznie wymianę towaru za towar, podczas gdy umowa barterowa może obejmować również usługi.
1. Jakie transakcje rozliczamy w przypadku barteru
Umowa barterowa polega na przeniesieniu własności towaru lub na świadczeniu usług w zamian za określony ekwiwalent niemający charakteru pieniężnego, lecz określony jako świadczenie w naturze. Ekwiwalentem tym może być zarówno inny towar, jak i usługa. Z transakcją barterową będziemy mieli zatem do czynienia w przypadku wymiany towaru za towar, usługi za usługę, a także towaru za usługę lub usługi za towar.
Każda ze stron umowy w zamian za otrzymany towar lub usługę zobowiązuje się do wykonania świadczenia ekwiwalentnego w postaci przeniesienia własności innej rzeczy lub wykonania innej usługi. Pomimo braku pieniężnej zapłaty za towar bądź usługę strony umowy otrzymuje zapłatę w naturze, w postaci innego towaru lub usługi. Transakcje barterowe będą zatem uznawane za podlegające opodatkowaniu VAT odpłatne dostawy towarów lub odpłatne świadczenia usług. W konsekwencji należy je traktować identycznie jak czynności, w przypadku których wynagrodzenie wypłacane jest w formie pieniężnej. Należy podkreślić, że transakcje barterowe nie mają charakteru czynności nieodpłatnych, o których mowa w przepisach art. 7 i 8 ustawy o podatku od towarów i usług.
Nie wiążą się one wprawdzie z dokonaniem płatności w formie pieniężnej, jednak każda ze stron otrzymuje wynagrodzenie w formie innego towaru bądź usługi. Taki rodzaj wynagrodzenia spełnia natomiast definicję zawartą w art. 29a ust. 1 ustawy o VAT, określającego sposób obliczania podstawy opodatkowania.
Definicja
Podstawą opodatkowania jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej.
Otrzymanie zapłaty za towar lub usługę w formie innego towaru bądź usługi będzie zatem traktowane tak samo jak otrzymanie zapłaty w formie pieniężnej.
Ekwiwalentność umowy barterowej oznacza, że każda ze stron umowy w zamian za przeniesienie własności towaru lub wykonanie usługi otrzymuje świadczenie rzeczowe o takiej samej wartości. Obie strony umowy będą zatem wykazywały odrębne transakcje sprzedaży o takiej samej wartości. Będą występowały jednocześnie w charakterze sprzedawcy i nabywcy.
Przeczytaj w INFORLEX.PL Biznes cały artykuł: Jak opodatkować VAT transakcje barterowe
W artykule przedstawiono również jak ustalić podstawę opodatkowania transakcji barterowych oraz jak ustalić moment powstania obowiązku podatkowego.