Obecnie na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 6 ustawy o VAT oddanie gruntów w użytkowanie wieczyste jest definiowane jako dostawa towarów. Przepis ten obowiązuje wprawdzie od 1 grudnia 2008 r., jednak NSA w uchwale z 8 stycznia 2007 r. (sygn. akt I FPS 1/06) opowiedział się za traktowaniem ustanowienia prawa użytkowania wieczystego jako dostawy towarów. Do 30 kwietnia 2004 r. grunt nie był zaś towarem i jego sprzedaż bądź ustanowienie użytkowania wieczystego nie stanowiło dostawy towarów.
W przypadku użytkowania wieczystego właścicielem gruntu przez cały okres użytkowania pozostaje Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego. Wieczysty użytkownik uiszcza przez czas trwania swego prawa opłatę roczną (art. 238 Kodeksu cywilnego i art. 71 ustawy o gospodarce nieruchomościami).
Kiedy można przekształcić użytkowanie wieczyste w prawo własności
Przekształcenie użytkowania wieczystego w prawo własności może następować w dwóch trybach, czyli:
- uwłaszczenia dotychczasowego użytkownika wieczystego w drodze decyzji administracyjnej wydanej na podstawie przepisów ustawy o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości,
- umowy sprzedaży zawartej przez gminę z dotychczasowym użytkownikiem wieczystym na podstawie przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami.
Na poczet ceny nieruchomości gruntowej sprzedawanej jej użytkownikowi wieczystemu zalicza się kwotę równą wartości prawa użytkowania wieczystego tej nieruchomości, określoną według stanu na dzień sprzedaży (art. 69 ustawy o gospodarce nieruchomościami).
Ponadto z mocy ustawy o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów z dniem 1 stycznia 2019 r. prawo użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe przekształci się w prawo własności tych gruntów. Nie będzie wydawana decyzja. Przekształcenie będzie potwierdzane zaświadczeniem. Dotychczasowi użytkownicy wieczyści po przekształceniu ich prawa w prawo własności będą wnosić opłatę przekształceniową.
Czy każde przekształcenie podlega VAT
Nie budzi wątpliwości, że nie podlega VAT czynność przekształcenia prawa użytkowania wieczystego na podstawie przepisów ustawy o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności (analogicznie - na podstawie ustawy o gospodarce nieruchomościami), ustanowionego do 30 kwietnia 2004 r. Przejście prawa własności na rzecz dotychczasowego użytkownika wieczystego stanowi jedynie zmianę tytułu prawnego do nieruchomości, nie wpływa natomiast na "władztwo rzeczy" (władztwo ekonomiczne, czyli uprawnienie do rozporządzania rzeczą jak właściciel), które użytkownik wieczysty już uzyskał w momencie objęcia prawa użytkowania wieczystego.
Natomiast kontrowersje wywołuje zagadnienie opodatkowania opłaty należnej właścicielowi nieruchomości z tytułu przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności, które zostało ustanowione od 1 maja 2004 r.
Przeczytaj w INFORLEX.PL Biznes cały artykuł: Czy trzeba naliczyć VAT przy przekształceniu użytkowania wieczystego w prawo własności
W artykule omówiono również jak zdaniem organów podatkowych i sądów należy opodatkować przekształcenie.