Obie strony zainteresowane są korzyściami, niemniej jednaj jak w przypadku pozbywającego się majątku – jest to z reguły wysokość jednorazowego podatku do zapłaty, natomiast inwestor koncentruje się dodatkowo na zyskach/oszczędnościach, jakie chciałby uzyskać w dłuższej perspektywie czasu.
Najpopularniejszymi sposobami przejęcia majątku jest albo jego bezpośredni zakup (tzw. „asset deal”) albo zakup udziałów spółki (tzw. „share deal”). Obie transakcje istotnie różnią się od siebie.
Jeżeli chodzi o zakup przedsiębiorstwa, niewątpliwą korzyścią jest możliwość odcięcia się od odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe zbywcy. Nabywca ma również możliwość zaktualizowania wartości początkowej środków trwałych, wyboru i podwyższenia ich stawek amortyzacyjnych oraz wygenerowania wartości firmy - podlegającej amortyzacji podatkowej.
Sformalizowane nabycie przedsiębiorstwa to jednak brak możliwości wykorzystania strat podmiotu przejmowanego i konieczność zapłaty podatku dochodowego przez zbywcę oraz podatku od czynności cywilnoprawnych - przez nabywcę (jeżeli nie wystąpi opodatkowanie VAT). Niemniej, tak jak istnieją sposoby na zoptymalizowanie wyżej wskazanych obciążeń podatkowych, tak nie da się ominąć formalności związanych z przejęciem samego przedsiębiorstwa.
W zależności od wielkości prowadzonej działalności, zdarza się, że konieczność uzyskania licznych zgód - na przejście praw z decyzji administracyjnych i umów cywilnoprawnych – może skutecznie zniechęcić inwestora do wyboru tego rodzaju transakcji.
Alternatywą staje się wtedy zakupu udziałów, który wymaga dochowania zdecydowanie mniejszej ilości formalności i teoretycznie mniejszego zaangażowania czasowego. Dodatkowo, w przeciwieństwie do wcześniej omawianego rodzaju przejęcia, inwestor ma możliwość wykorzystania strat podatkowych istniejących w nabytej spółce.
Polecamy: Jak prawidłowo wskazać koszty uzyskania przychodu w spółce cywilnej?
Jednak i w tym przypadku wystąpi – co do zasady – obowiązek zapłaty podatku dochodowego po stronie zbywcy oraz podatku od czynności cywilnoprawnych po stronie nabywcy, które to obowiązki można ograniczyć/wyłączyć przy zastosowaniu odpowiednich struktur (w szczególności – międzynarodowych). Niemniej nabywca udziałów nie może ograniczyć odpowiedzialności za zaległości podatkowe przejętej spółki, dotyczące okresu poprzedzającego transakcję. Dlatego też podmiot decydujący się na zakup udziałów, niezależnie od priorytetów (czasu, bezpieczeństwa podatkowego, obciążeń podatkowych), z reguły poprzedza podjęcie decyzji, przeprowadzeniem szczegółowego due diligence podatkowego spółki.
Polecamy: Kalkulator odsetek od zaległości podatkowych
Due diligence pozwala zidentyfikować błędne rozliczenia podatkowe, do których najczęściej należą m.in.: błędne rozpoznawanie w czasie przychodów i kosztów wynikających z działalności operacyjnej dla celów podatku CIT, błędne podatkowe traktowanie kosztów finansowych (zwłaszcza w przypadku inwestycji) oraz różnic kursowych z tym związanych, czy też brak rynkowego uzasadnienia dla warunków transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi oraz brak wymaganej dokumentacji podatkowej w tym zakresie.
Rolą doradcy podatkowego przy procesie przejęcia jest więc przede wszystkim identyfikacja ryzyk związanych z wykrytymi błędami w rozliczeniach podatkowych oraz obowiązków podatkowych towarzyszących poszczególnym rodzajom transakcji, a następnie wskazanie ewentualnego sposobu ich ograniczenia.
Niemniej równie ważnym zadaniem doradcy jest wskazanie możliwych do podjęcia po przejęciu działań, które pozwolą pośrednio/bezpośrednio zmniejszyć bieżące obciążenia podatkowe poprzez np. zwrot nadpłaconych - przez przejętą spółkę - podatków lub je ograniczyć. To ostatnie zadanie wymaga wcześniejszego efektywnego planowania podatkowego, pozwalającego na potransakcyjną konsumpcję zidentyfikowanych korzyści.
Honorata Green
Partner w firmie doradczej KPMG
Agnieszka Stanisławska
Doradca Podatkowy w firmie doradczej KPMG