Własny biznes nie zawsze przyniesie spodziewane krociowe zyski. Każdy podchodzący zdroworozsądkowo do biznesu przedsiębiorca liczy się z tym, że firma – ze względu na wiele, często niezależnych od niej czynników – może popaść w tarapaty finansowe. Ale już nie każdy zdaje sobie sprawę, że problemy firmowego budżetu są często jednoznaczne z poważnymi kłopotami w budżecie domowym. Tymczasem powinni o tym pomyśleć zawczasu, jeszcze zanim przedsiębiorstwo popadnie w długi i stanie na skraju bankructwa. W przeciwnym razie zobowiązania firmy będzie spłacać ich najbliższa rodzina.
Jednoosobowa działalność gospodarcza jest popularna między innymi ze względu na fakt, że własny samochód, część mieszkania i większość związanych z nimi oraz codziennym życiem wydatków można zaliczać do kosztów podatkowych firmy, obniżając w ten sposób jej zobowiązania wobec fiskusa. Dzieje się tak, ponieważ majątek firmowy jest jednocześnie majątkiem osobistym. Niestety, działa to także w drugą, już mniej korzystną dla przedsiębiorcy stronę. Jeśli firma popadnie w długi, za jej zobowiązania – niezależnie od tego, czy jest to kredyt, zaległy podatek czy płatności wobec kontrahentów – odpowiada także nie mający formalnie nic wspólnego z przedsiębiorstwem małżonek, a w efekcie i dzieci.
Całym własnym majątkiem przedsiębiorcy odpowiadają również przy innych formach działalności: spółce jawnej, partnerskiej i cywilnej. Nieco inaczej wygląda sytuacja w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością – prywatny majątek można „ruszyć” tylko wtedy, gdy przedsiębiorca zasiada w zarządzie takiej spółki. Podobne zasady obowiązują również w spółce akcyjnej, natomiast spółka komandytowa chroni rodzinne dobra w sytuacji, gdy przedsiębiorca nie jest komplementariuszem tejże spółki.
Jak w takim razie uchronić rodzinę przed długami firmy w pozostałych przypadkach? Skutecznym rozwiązaniem jest rozdzielność majątkowa pomiędzy małżonkami. Ten specyficzny typ umowy można zawrzeć w każdym czasie, także wtedy, gdy firma już działa, ale najlepiej zrobić to jeszcze przed oficjalnym rozpoczęciem działalności gospodarczej. O istnieniu takiej umowy powinno się poinformować zarówno ewentualnych wspólników, jak i kontrahentów.
Polecamy serwis Spółki
Jaka jest odpowiedzialność przedsiębiorcy w zależności od rodzaju prowadzonej działalności:
- Jednoosobowa działalność gospodarcza.
Przedsiębiorca odpowiada całym swoim majątkiem, a więc także majątkiem należącym do jego rodziny: żony i dzieci.
Wspólnicy spółki cywilnej za zobowiązania spółki ponoszą solidarną odpowiedzialność, która rozciąga się również na ich majątek osobisty.
- Spółka jawna.
Odpowiedzialność przedsiębiorcy jest podobna, jak w przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej, ale każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki solidarnie. Oznacza to, że jeśli dług ściągnięto z majątku jednego wspólnika, może on dochodzić przed sądem zwrotu tej części, która przypada na pozostałych wspólników.
- Spółka partnerska.
Mogą ją założyć osoby pełniące zawód zaufania publicznego (np. radca prawny, lekarz, pielęgniarka, adwokat). Wspólnicy takiej spółki za zobowiązania związane z jej finansowaniem odpowiadają solidarnie (na takich zasadach, jak w przypadku spółki jawnej), ale z tytułu wykonywanej przez siebie działalności gospodarczej odpowiadają indywidualnie (np. odszkodowanie za nieprawidłową poradę prawną zostanie wypłacone z majątku osobistego radcy prawnego).
- Spółka komandytowa (osobowa).
Komplementariusz spółki komandytowej odpowiada za jej zobowiązania całym swoim majątkiem. Komandytariusz – tylko do wysokości wniesionej sumy komandytowej (kapitału), którą może być dowolna kwota, np. kilkaset złotych.
Za zobowiązania spółki odpowiada spółka do wysokości wniesionego do niej majątku (gdy wspólnicy sp. z o.o. wnieśli do niej np. 50 tys. zł, spółka odpowiada tylko do wysokości tej kwoty). Za zobowiązania spółki odpowiada także zarząd, a w przypadku tzw. spółki z o.o. w organizacji (nie w pełni zarejestrowanej) – zarząd lub założyciele spółki (gdy zarząd nie został jeszcze ustanowiony).
Odpowiedzialność, jak przy spółce z ograniczoną odpowiedzialnością.
Agata Szymborska-Sutton, Magdalena Flis, Tax Care