Aktem najwyższej rangi jest Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. W swoim Artykule 76 stanowi ona: „władze publiczne chronią konsumentów, użytkowników i najemców przed działaniami zagrażającymi ich zdrowiu, prywatności i bezpieczeństwu oraz przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi. Zakres tej ochrony określa ustawa.” Podobne sformułowanie znajdziemy w Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Treść wspomnianego artykułu Konstytucji wprowadzają w życie ustawy oraz wydawane na ich podstawie akty prawne niższego rzędu.
Wśród aktów prawnych mających znaczenie dla ochrony konsumentów w Polsce wymienić należy kilka ustaw. Przede wszystkim jest to kodeks cywilny. Określa on ogólne warunki zawierania umów. Warto w tym miejscu podkreślić, że umowy zawierane przez przedsiębiorców z konsumentami są tylko jednym z wielu przypadków umów funkcjonujących w obrocie gospodarczym.
Z racji szczególnego charakteru tej relacji, umowy konsumenckie zostały dokładnie sprecyzowane w innych ustawach. Wszędzie jednak tam, gdzie brak szczegółowych uregulowań, stosuje się kodeks cywilny. Kodeks cywilny zawiera ponadto szereg istotnych przepisów – na przykład definicję konsumenta czy uregulowania dotyczące klauzul w tak zwanych wzorcach umownych (umowach, których konsument nie negocjuje, a jedynie przystępuje akceptując w całości bądź w całości odrzucając).
Warto znać również ustawę o sprzedaży konsumenckiej. Zawiera ona między innymi warunki zawierania umów z konsumentami – w tym zakres informacji, jakie powinni otrzymać. Ustawa reguluje także kwestie związane z odpowiedzialnością za towar oraz z reklamacjami.
Zagadnienia związane z informowaniem konsumentów zawierają również ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym oraz ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Pierwsza obejmuje między innymi katalog takich działań przedsiębiorców, które są zakazane, ponieważ w sposób istotny zniekształcają decyzje handlowe konsumentów. Druga z wymienionych ustaw określa między innymi takie formy reklamy, które są niedozwolone.
Polecamy: Jakie konsekwencje powoduje nie przestrzeganie praw konsumenta?
Obowiązki przedsiębiorcy sprzedającego towary poza lokalem firmy (na przykład w drodze akwizycji) lub na odległość (na przykład sprzedaż wysyłkowa lub przez internet) określa ustawa o ochronie niektórych praw konsumentów oraz odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny. Regulacje dotyczące między innymi reklamowania się za pośrednictwem telefonu czy poczty e-mail zawiera ustawa o świadczeniu usług drogą elektroniczną.
Prowadząc działalność gospodarczą, zwłaszcza polegającą na sprzedaży detalicznej, z oczywistych powodów warto znać ustawę o cenach. Określa ona między innymi zasady uwidaczniania cen oraz ich obniżania w przypadku wad produktu. Powyżej wymieniliśmy najważniejsze ustawy określające obowiązki przedsiębiorcy wobec konsumenta, a także regulujące ich wzajemne relacje. Przepisy tego rodzaju znajdują się również w innych, bardziej szczegółowych aktach prawnych.
Prawo nie tylko zabezpiecza interesy ekonomiczne konsumentów. Tworzy ponadto system stojący na straży ich przestrzegania. Najważniejszym aktem prawnym regulującym kwestie związane z zabezpieczeniem ekonomicznych interesów słabszych uczestników rynku jest w Polsce ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów.
Ważne akty prawne stanowią również ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym oraz wspomniana w poprzednim rozdziale ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym. Regulują one kwestie związane z dochodzeniem przez konsumentów roszczeń przed sądami powszechnymi.
Polecamy: Dlaczego przedsiębiorca powinien przestrzegać prawa konsumenckiego?