Jak podatkowo rozliczyć wstępną opłatę leasingową?

Stosownie do treści art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.), kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23. Z powyższego przepisu wynika, że kosztami uzyskania przychodów są wszelkie koszty, a więc bezpośrednio i pośrednio związane z uzyskiwaniem przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23 powołanej ustawy. Jednakże, aby dany wydatek mógł zostać zaliczony do kosztów uzyskania przychodów, podatnik musi wykazać jego związek z prowadzoną działalnością oraz to, że poniesienie tego wydatku miało lub mogło mieć wpływ na wielkość osiągniętego przychodu, ewentualnie na zachowanie lub zabezpieczenie źródła tego przychodu.

Natomiast zgodnie z art. 23a ust. 1 pkt 1 ww. ustawy, przez umowę leasingu rozumie się umowę nazwaną w kodeksie cywilnym, a także każdą inną umowę, na mocy której jedna ze stron, zwana dalej „finansującym”, oddaje do odpłatnego używania albo używania i pobierania pożytków na warunkach określonych w ustawie drugiej stronie, zwanej dalej „korzystającym”, podlegające amortyzacji środki trwałe lub wartości niematerialne i prawne, a także grunty.

Umowa leasingu

Opłaty ustalone w umowie leasingu, ponoszone przez korzystającego w podstawowym okresie umowy z tytułu używania środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych stanowią przychód finansującego i odpowiednio w przypadku, o którym mowa w pkt 1, koszt uzyskania przychodów korzystającego, z zastrzeżeniem pkt. 2 i 3, jeżeli:

1. umowa leasingu, w przypadku gdy korzystającym nie jest osoba wymieniona w pkt 2, została zawarta na czas oznaczony, stanowiący co najmniej 40% normatywnego okresu amortyzacji, jeżeli przedmiotem umowy leasingu są podlegające odpisom amortyzacyjnym rzeczy ruchome lub wartości niematerialne i prawne, albo została zawarta na okres co najmniej 10 lat, jeżeli jej przedmiotem są podlegające odpisom amortyzacyjnym nieruchomości;
2. umowa leasingu, w przypadku gdy korzystającym jest osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej, została zawarta na czas oznaczony;
3. suma ustalonych opłat w umowie leasingu, o której mowa w pkt 1 lub 2, pomniejszona
   o należny podatek od towarów i usług, odpowiada co najmniej wartości początkowej środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych.

Zgodnie z przepisem 22 ust. 5c ww. ustawy koszty uzyskania przychodów, inne niż koszty bezpośrednio związane z przychodami, są potrącalne w dacie ich poniesienia. Jeżeli koszty te dotyczą okresu przekraczającego rok podatkowy, a nie jest możliwe określenie, jaka ich część dotyczy danego roku podatkowego, w takim przypadku stanowią koszty uzyskania przychodów proporcjonalnie do długości okresu, którego dotyczą.

Opłaty leasingowe są kosztami pośrednimi, nie można ich bowiem bezpośrednio powiązać z konkretnymi przychodami osiąganymi przez podatnika.

Zobacz: Odliczenie VAT przy leasingu auta osobowego - porada

Opłata leasingowa

Opłata wstępna (inicjalna) dotyczy nie tyle samego trwania usługi leasingu, lecz w ogóle prawa do skorzystania z niego. Opłatę wnosi leasingobiorca (korzystający) zanim jeszcze leasing zostanie uruchomiony. Z zasady to właśnie od niej zależy, czy do leasingu w ogóle dojdzie. Na taką klasyfikację opłaty wstępnej wskazał Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 28 września 2005 r., sygn. akt I ACa 248/05.

Przytoczyć w tym względzie również można wyrok z dnia 4 sierpnia 2005 r., FSK 2044/04, w którym Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że: „Dla ustalenia momentu potrącenia wydatków w ciężar kosztów uzyskania przychodów, podatnik winien rozpoznać sposób powiązania kosztów z przychodami. W przypadku kosztów pośrednich, uzasadnienie ma odnoszenie wydatków w koszty podatkowe w momencie ich poniesienia. (...) Takie bowiem koszty, chociaż niewątpliwie związane są z osiąganymi przychodami, nie pozostają w uchwytnym związku z konkretnymi przychodami. Tym samym nie jest możliwe ustalenie, w którym roku (okresie) podatkowym wystąpi przychód uzasadniający potrącenie takich kosztów. Podatnik winien zatem zaliczyć je do kosztów uzyskania przychodów w momencie ich poniesienia”.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 1 lipca 2009 r. (I SA/GD 269/09) stwierdził, że opłata wstępna w leasingu operacyjnym, nazywana również czynszem zerowym lub inicjalnym, pierwszą ratą leasingową czy też kaucją gwarancyjną ma charakter samoistny, nieprzypisany do poszczególnych rat leasingowych. Jej poniesienie jest warunkiem koniecznym do zawarcia umowy leasingu i następuje przed jej faktycznym zrealizowaniem.

Potwierdzenie powyższego stanowiska można znaleźć w jednolitym orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego, m.in. w wyrokach: z dnia 15.09.2011 r. (II FSK 451/10), z dnia 19.03.2010 r. (II FSK 1731/08), z dnia 23.03.2010 r. (II FSK 1733/08). Naczelny Sąd Administracyjny przyjmował,  że opłatę wstępną, stanowiącą wynagrodzenie finansującego za czynności przygotowawcze do wydania przedmiotu leasingu, zalicza się jednorazowo do kosztów podatkowych, w dacie jej poniesienia. Opłaty wstępnej nie można powiązać bezpośrednio z określonymi przychodami ani też uznać, że dotyczy ona całego, przekraczającego rok podatkowy, okresu, na jaki umowa leasingu została zawarta, gdyż w istocie nie odnosi się ona do samego wykonywania umowy leasingu, ale warunkuje jej zawarcie i wydanie przedmiotu leasingu.

W wyroku z dnia 15.09.2011 r. (II FSK 451/10), Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, iż „(...) skoro pierwsza rata warunkuje zakup i wydanie przedmiotu leasingu przez finansującego, jej zapłata jest w istocie warunkiem koniecznym realizacji umowy leasingu, a więc warunkuje spełnienie celu, dla którego umowa została zawarta. Opłaty takiej nie można więc przypisać ani do całego okresu, na który umowa leasingu została zawarta, ani do poszczególnych rat leasingowych”.

Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy (ITPB1/415-274a/12/PSZ) stanął na stanowisku, że sposób rozliczenia wstępnej opłaty leasingowej i opłaty administracyjnej jako kosztów podatkowych, zależy przede wszystkim od postanowień konkretnej umowy leasingu określającej charakter takiej opłaty. Jeżeli opłaty te dotyczą okresu przekraczającego rok podatkowy, a nie jest możliwe określenie, jaka ich część dotyczy danego roku podatkowego, w takim przypadku stanowią koszty uzyskania przychodów proporcjonalnie do długości okresu, którego dotyczą.

Zatem, w przypadku, gdy w umowie leasingu nie znajduje się zapis, zgodnie z którym konkretna opłata leasingowa jest opłatą na poczet usługi wykonywanej przez okres jej trwania, to należy ją uznać za koszt jednorazowo, w momencie poniesienia, co potwierdzają liczne w tym zakresie interpretacje dyrektorów izb skarbowych (IBPBI/2/423-218/12/MO, IBPBI/1/415-53/12/ESZ, IPTPB1/415-386/11-4/MD, ILPB4/423-474/11-4/MC, IPTPB1/415-250/11-2/MD, ILPB4/423-376/11-2/DS).

Zobacz serwis: Leasing