Wśród wielu zmian należy wymienić najważniejsze:
1. zniesienie podziału na dwa rodzaje hipotek, tj. zwykłą i kaucyjną,
2. możliwość zabezpieczenia hipoteką większej ilości wierzytelności, jak również możliwość zastąpienia jedną wierzytelnością innej wierzytelnością,
3. wprowadzenie instytucji administratora hipoteki,
4. wprowadzenie instytucji opróżnionego miejsca hipotecznego,
5. inne zasady formułowania wierzytelności, które hipoteka zabezpiecza,
6. zmienione zasady dotyczące podziału hipoteki.
Oczywiście nie są to wszystkie, a jedynie najważniejsze kwestie dotyczące nowej konstrukcji hipoteki. Warto dokładnie poznać je wszystkie, gdyż jest to kwestia bardzo istotna. Hipoteka zabezpiecza istniejącą wierzytelność, np. w postaci roszczenia o zapłatę za dostarczone towary lub udzielonej innemu przedsiębiorcy pożyczki. W związku z tym należy dokładnie poznać nowe mechanizmy rządzące instytucją hipoteki, aby mieć pewność, że nie popełni się błędu, który może kosztować utratę ochrony wierzytelności.
Przeczytaj także: Jak zapłacić niski podatek od hipoteki
Zapoznając się z konstrukcją nowej hipoteki warto wyjść od samego początku, a więc od likwidacji podziału na hipotekę zwykłą i kaucyjną. Jest to podstawowa zmiana wprowadzona przez nowe przepisy. Niesie ona za sobą wiele mniejszych zmian. Do tej pory istniała zasada zgodnie z którą hipoteka zwykła zabezpieczała wierzytelność o określonej wysokości (np. kredyt w wysokości 100 tys. zł.), zaś hipoteka kaucyjna należności, które w dniu ustanowienia hipoteki nie były jeszcze sprecyzowane co do wysokości (np. odsetki od kredytu, jego ubezpieczenie, kary umowne, itp.). W związku z tym hipoteka kaucyjna była określona poprzez wskazanie jej najwyższej wysokości (np. do 200 tys. zł.).
Likwidacja podziału na dwie hipoteki powoduje, że jedną hipoteką zabezpieczone są wszystko wierzytelności mogące wyniknąć z istniejącego stosunku prawnego. W związku z tym nowa hipoteka będzie zabezpieczała wszystkie wymienione powyżej wierzytelności – zarówno sama kredyt, jak i należności uboczne. Tym samym jej wysokość będzie znacząco wyższa. Zaistnienie takiego stanu rzeczy powoduje zmiany odnoście charakteru nowej hipoteki. Można uznać, że w zależności w jaki sposób będzie określona wysokość zabezpieczonych wierzytelności, taki będzie i charakter ustanowionej hipoteki. Jeżeli więc hipoteka zostanie określona w konkretnej kwocie (100 tys. zł.) można ją uznać za podobna do dawnej hipoteki zwykłej, jeżeli zaś do najwyższej kwoty (do 250 tys. zł.) będzie posiadała cechy dotychczasowej hipoteki kaucyjnej.
Polecamy serwis Kredyty
Za takim tokiem myślenia przemawia chociażby sposób pobierania podatku od czynności cywilnoprawnych od czynności, jaką jest ustanowienie hipoteki. Brak nowelizacji tych przepisów powoduje, ze nadal istnieje podatek w wysokości 0,1 % od ustanowienia hipoteki zwykłej i 19 zł od hipoteki kaucyjnej. W związku z tym należy określić jakiego rodzaju jest nowo ustanawiana hipoteka. Zgodnie z wytycznymi ministerstwa finansów, w sytuacji ustanowienia hipoteki w określonej kwocie – 100 tys. zł., która ma charakter hipoteki zwykłej – podatek będzie pobrany w wysokości 0,1 % od tej kwoty. Jeżeli natomiast kwota hipoteki będzie niesprecyzowana, a jedynie podana jej najwyższa wartość, co przybliża ją do dawnej hipoteki kaucyjnej – wówczas podatek będzie wynosił 19 zł.
Przedsiębiorca bierze kredyt w banku w wysokości 50 tys. zł, który zabezpieczy poprzez ustanowienie hipoteki na nieruchomości. Hipoteka będzie zabezpieczała zarówno sam kredyt, jak również odsetki od niego, koszt ubezpieczenia kredytu oraz kary za nieterminowe spłaty rat. W sumie hipoteka zostanie ustanowiona do kwoty najwyższej 200 tys. zł. Od tak sformułowanej hipoteki pobrany zostanie podatek od czynności cywilnoprawnych w kwocie 19 zł.
Jak zostało wyżej powiedziane, po nowelizacji przepisów, jedna hipoteka zabezpiecza wszystkie wierzytelności mogące wyniknąć z jednego stosunku prawnego. Z jednej strony wydaje się, że jest to ułatwianie dla właściciela nieruchomości, który obciąży ją tylko jedną hipoteką. Z drugiej jednak strony, a przede wszystkim punktu widzenia wierzyciela hipotecznego, może to rodzić trudności, a nawet szkody, w postaci pominięcia określonej wierzytelności w zabezpieczeniu. Dlatego też konstrukcja nowej hipoteki wymaga od stron umowy niezwykłej precyzji przy określaniu wierzytelności zabezpieczonych hipoteką.
Jeżeli więc ustanawiana jest hipoteka, która będzie zabezpieczała kilka wierzytelności wynikających z jednej umowy, należy je wszystkie wymienić.
Przedsiębiorca A podpisuje z przedsiębiorcą B umowę o dostarczanie towarów. W celu zabezpieczenia wykonania tej umowy, tj. terminowych zapłat za otrzymany towar A ustanawia na swojej nieruchomości hipotekę. W celu maksymalnego zabezpieczenie swoich roszczeń B powinien żądać zabezpieczenia następujących roszczeń:
• spłaty należności za dostarczane terminowo towary,
• kosztów transportu, czy opłat transportowych,
• odsetek za nieterminowe płatności,
• kosztów dochodzenia swoich roszczeń.
Oczywiście strony mogą określić jeszcze inne roszczenia, które hipoteka będzie zabezpieczać. Należy przy tym pamiętać o najważniejszym, a mianowicie, że nieprecyzyjne określenie roszczeń lub pominięcie danego roszczenia powoduje niemożność jego dochodzenia z nieruchomości, na której została ustanowiona hipoteka.
Nieco łatwiejsza sytuacja ma miejsce w przypadku ustanawiania hipoteki na zabezpieczenie kredytu. W tym przypadku bowiem, to w interesie banku leży precyzyjne określenie wierzytelności, które hipoteka będzie zabezpieczała. Jeżeli bank pominie dana wierzytelność, nie będzie miał możliwości dochodzenia jej z nieruchomości.