Prowadzenie własnej działalności wiąże się z licznymi obowiązkami rejestracyjnymi i deklaracyjnymi.
Decydując się na rezygnację z etatu i samozatrudnienie w ramach własnej działalności gospodarczej, należy zdawać sobie sprawę ze wszystkich konsekwencji tej decyzji. Na przedsiębiorcy ciąży dużo więcej obowiązków niż na osobie zatrudnionej na etacie.
Po pierwsze...
W celu założenia własnej działalności gospodarczej należy uzyskać w gminie wpis do Ewidencji Działalności Gospodarczej.
W treści zgłoszenia należy podać następujące dane:
• oznaczenie przedsiębiorcy oraz jego numer ewidencyjny PESEL, o ile taki posiada,
• oznaczenie miejsca zamieszkania i adresu przedsiębiorcy, a jeżeli stale wykonuje działalność poza miejscem zamieszkania - również wskazanie tego miejsca i adresu zakładu głównego, oddziału lub innego miejsca wykonywania działalności gospodarczej,
• określenie przedmiotu wykonywanej działalności gospodarczej zgodnie z Polską Klasyfikacją Działalności (PKD),
• wskazanie daty rozpoczęcia działalności gospodarczej.
Opłata za wpis do rejestru działalności gospodarczej w większości gmin w Polsce wynosi 100 zł.
Po drugie REGON
Kolejnym krokiem jest uzyskanie REGON-u, czyli urzędowego numeru podmiotu gospodarczego. W krajowym rejestrze urzędowym podmiotów gospodarki narodowej za osobę fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą uznaje się osobę, której działalność jest wpisana do ewidencji działalności gospodarczej i inną osobę prowadzącą działalność na własny rachunek w celu osiągnięcia zysku oraz osobę prowadzącą indywidualne gospodarstwo rolne. Aby uzyskać wpis do rejestru, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą składają wniosek na formularzu RG-1 w urzędzie statystycznym działającym w województwie, na którego terenie osoba fizyczna ma miejsce zamieszkania.
Do wniosku należy dołączyć:
• kserokopię zaświadczenia o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej,
• dowód osobisty.
Wniosek nie wymaga opłaty.
Po trzecie NIP
Osoba fizyczna prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą dla swej działalności nie potrzebuje dodatkowego numeru NIP (obowiązek taki istnieje przy spółkach). Nie oznacza to jednak, że nie ma żadnych formalności do załatwienia w tym zakresie. Stąd też, jeżeli osoba fizyczna ma już swój numer NIP, zakładając własną działalność, powinna złożyć w urzędzie skarbowym wypełniony formularz aktualizacyjny - NIP-1.
Po czwarte ZUS
Osoba rozpoczynająca działalność gospodarczą podlega obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu, zdrowotnemu, może też opłacać dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. Do ZUS (Inspektorat właściwy ze względu na, miejsce zamieszkania przedsiębiorcy) należy się zgłosić w ciągu 7 dni od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej.
Dokumenty potrzebne do zgłoszenia:
• dowód osobisty,
• zaświadczenie potwierdzające wpis do ewidencji (numer oraz organ prowadzący rejestr przedsiębiorców),
• numer NIP (kserokopię, oryginał dokumentu do wglądu),
• numer REGON (kserokopię, oryginał dokumentu do wglądu),
• numer rachunku bankowego.
Przedsiębiorca wpłaca składki na ubezpieczenia społeczne i składa dokumenty rozliczeniowe do 10. dnia następnego miesiąca, po kolejnym miesiącu działalności.
WAŻNE!
Konieczność opłacania składek powstaje od dnia faktycznego rozpoczęcia wykonywania działalności.
Zgłoszenia siebie jako płatnika składek dokonuje się na formularzu ZUS ZFA (zgłoszenie/zmiana danych płatnika składek osoby fizycznej). Do dokumentu tego trzeba dołączyć kopię decyzji urzędu skarbowego o nadaniu NIP i kopię zaświadczenia urzędu statystycznego o nadaniu aktualnego numeru REGON.
Osoba, która sama prowadzi firmę i nie zatrudnia żądnych osób, nie ma obowiązku przekazywania do ZUS dokumentów w formie elektronicznej, może je przesyłać w formie papierowej na odpowiednich formularzach.
Rozliczanie wpłacanych do ZUS składek (pod warunkiem że dana osoba nikogo nie zatrudnia) odbywa się na dokumencie ZUS DRA - deklaracja rozliczeniowa. Jeśli osoba prowadząca działalność płaci składki wyłącznie za siebie i nic się nie zmienia w stosunku do danych wykazanych w ostatnio złożonej deklaracji, nie musi składać co miesiąc ZUS DRA. Osoba taka musi więc opłacać tylko składki za kolejne miesiące w obowiązującej wysokości. W dokumencie polecenia przelewu/wpłaty gotówkowej, w polu 10 (nr deklaracji) należy wpisać 01, a w polu 11 (deklaracja) miesiąc i rok, którego wpłata dotyczy.
Co do zasady, przedsiębiorcy opłacają składki od zadeklarowanej kwoty, która nie może wynieść mniej niż 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale.
Jeżeli jednak przedsiębiorca rozpoczął prowadzenie działalności 25 sierpnia 2005 r. lub później (pod warunkiem że w ciągu ostatnich 5 lat nie prowadził działalności gospodarczej), podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wynosi 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia, przez pierwsze 2 lata od daty rozpoczęcia wykonywania działalności (nie trzeba również opłacać składki na Fundusz Pracy). Z ulgi w opłacaniu składek nie mogą skorzystać osoby, które, prowadząc firmę, wykonywałyby działalność dla byłego pracodawcy, na rzecz którego w roku założenia firmy (lub poprzednim) wykonywały czynności wchodzące w zakres aktualnie prowadzonej działalności na podstawie stosunku pracy albo spółdzielczego stosunku pracy.
Obowiązek opłacania składek do ZUS nie zależy od uzyskiwania dochodów z działalności.
W końcu podatki
Prowadzenie działalności gospodarczej nie łączy się niestety ze zwolnieniem z zapłaty podatku dochodowego, jednak podatnik taki może skorzystać ze zryczałtowanych form opodatkowania: karty podatkowej lub ryczałtu.
W przeciwieństwie do pracownika osoby prowadzące działalność, płacące podatek dochodowy na zasadach ogólnych mają mozliwość wyboru sposobu ustalania podatku. Podatek można płacić na podstawie skali tabeli podatkowej lub w stałej wysokości 19%. Chcąc skorzystać z podatku liniowego, należy złożyć właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego do 20 stycznia roku podatkowego pisemne oświadczenie o wyborze tego sposobu opodatkowania. Jeśli jednak podatnik rozpoczyna prowadzenie działalności w trakcie roku podatkowego, to termin ten upływa w dniu poprzedzającym rozpoczęcie działalności, nie później jednak niż w dniu uzyskania pierwszego przychodu.
... i wreszcie VAT
Rozpoczęcie prowadzenia działalności gospodarczej oznacza z reguły dołączenie do grona „vatowców”. Należy pamiętać, że podatnicy wykonujący czynności podlegające przepisom ustawy o VAT są obowiązani przed dokonaniem pierwszej czynności podlegającej opodatkowaniu złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego zgłoszenie rejestracyjne. Składa się je na formularzu VAT-R.
Bartłomiej Sikora
doradca podatkowy