W języku potocznym „rewitalizacja” oznacza odbudowę zniszczonych budynków lub dzielnic miasta. W szerszym znaczeniu jest to koordynowany przez lokalną administrację zespół działań, których celem jest korzystne przekształcenie wyodrębnionego obszaru gminy będącego w stanie kryzysu.
Założenia Ustawy
Ustawa nadaje radom gminy uprawnienie do wyznaczenia, w drodze uchwały, obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji w celu koordynowania i tworzenia warunków do prowadzenia rewitalizacji. Dla tak wyznaczonego obszaru rada gminy przyjmuje gminny program rewitalizacji („GPR”), czyli adresowany do wójta gminy dokument opisujący założenia i skutki planowanych działań. GPR określa m.in. czy na obszarze rewitalizacji powstanie, aby zapewnić sprawną realizację przedsięwzięć rewitalizacyjnych na okres nie dłuższy niż 10 lat, Specjalna Strefa Rewitalizacji („SSR”). SSR ustanawia, także uchwałą, rada gminy. Zarówno uchwała o wyznaczeniu obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji, jak i uchwała o ustanowieniu SSR stanowią akty prawa miejscowego, które jako źródła prawa powszechnie obowiązującego, kreują obowiązki po stronie obywateli.
Prawo pierwokupu
W uchwale wyznaczającej obszar rewitalizacji rada gminy może ustanowić na rzecz gminy prawo pierwokupu wszystkich nieruchomości położonych w tym obszarze. W SSR prawo pierwokupu przysługuje gminie z mocy prawa. Wiąże się to z koniecznością zawarcia, jeszcze przed umową sprzedaży nieruchomości, umowy pod warunkiem niewykonania prawa pierwokupu przez gminę i zgłoszenia jej gminie. Sprzedaż może nastąpić dopiero, jeżeli wójt/burmistrz/prezydent prawa pierwokupu nie wykona. Nabycie nieruchomości z pominięciem tego prawa prowadzi do nieważności umowy sprzedaży.
Polecamy: Jak stosować split payment (PDF)
Zakaz wydawania „WZ”
W uchwale o wyznaczeniu obszaru rewitalizacji i SSR rada gminy może ustanowić w przypadku braku planu miejscowego, zakaz wydawania decyzji o warunkach zabudowy („WZ”) dla określonych zmian sposobu zagospodarowania terenu, obiektu budowlanego lub jego części. Dotyczy to sytuacji, w których brak takiego zakazu może prowadzić do niekorzystnych zmian w zagospodarowaniu obszaru rewitalizacji, zmian w zagospodarowaniu SSR niezgodnych z GPR, czy utrudniających jego realizację.
Ustanowione prawo pierwokupu i zakaz wydawania WZ tracą moc, jeśli w terminie dwóch lat od dnia wejścia w życie uchwały o wyznaczeniu obszaru rewitalizacji nie weszła w życie uchwała o ustanowieniu na obszarze rewitalizacji SSR.
Miejscowy plan rewitalizacji
W GPR wskazuje się też, czy dla obszaru rewitalizacji konieczne jest uchwalenie miejscowego planu rewitalizacji - szczególnej formy miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Poza elementami typowymi dla MPZP, w miejscowym planie rewitalizacji można określić m.in. zakazy i ograniczenia dotyczące działalności handlowej lub usługowej, czy maksymalną powierzchnię sprzedaży obiektów handlowych.
W razie ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości na skutek ustanowienia zakazów i ograniczeń dotyczących działalności handlowej lub usługowej, na żądanie poszkodowanego starosta ustala decyzją wysokość wypłacanego przez gminę odszkodowania.
Podatek od nieruchomości
Na mocy Ustawy wprowadzono nową stawkę podatku od nieruchomości. Wynosi ona maksymalnie 3 zł od 1 m2 powierzchni dla nieruchomości niezabudowanych objętych obszarem rewitalizacji i położonych na terenach, dla których MPZP przewiduje przeznaczenie pod zabudowę mieszkaniową, usługową albo zabudowę o przeznaczeniu mieszanym obejmującym wyłącznie te rodzaje zabudowy. Stawka ta może obowiązywać, jeśli od dnia wejścia w życie tego planu upłynęły 4 lata, a w tym czasie budowy nie zakończono.
Zobacz serwis: Sektor publiczny
Opłata adiacencka
Zasadą jest, że w przypadku wzrostu wartości nieruchomości spowodowanego budową urządzeń infrastruktury technicznej z udziałem określonych środków finansowych, wójt/burmistrz/prezydent miasta może ustalić decyzją opłatę adiacencką. Wysokość stawki procentowej takiej opłaty ustala rada gminy w drodze uchwały.
W odniesieniu do nieruchomości położonych na obszarze SSR opłata adiacencka może stanowić nie więcej niż 75% różnicy między wartością nieruchomości przed wybudowaniem urządzeń, a wartością, nieruchomości po ich wybudowaniu. Jest to stawka wyższa niż stawka dla pozostałych nieruchomości, która może stanowić nie więcej niż 50% wzrostu wartości nieruchomości.
Podsumowanie
Osoby planujące inwestycję niewątpliwie powinny poszerzyć badanie nieruchomości o kwestię objęcia jej obszarem rewitalizacji lub SSR oraz o plany danej gminy w tym zakresie. Obecnie obszary rewitalizacji istnieją m.in. w Łodzi, Płocku, Bytomiu, Gdańsku, Poznaniu.
Autor: Katarzyna Białek, aplikant adwokacki w kancelarii GSW Legal Grabarek, Szalc i Wspólnicy sp. k.