Czym jest kapitał, a czym płatność?
Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej nakazuje znieść wszelkie ograniczenia w przepływie kapitału, co ma zapewnić daleko idąca liberalizację i otwartość wspólnego rynku. Traktat nie definiuje czym jest kapitał, jednak z innych źródeł, a zwłaszcza z bogatego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości, można wywieść przykłady kapitału. Są to między innymi:
- fizyczny eksport do innego państwa monet, banknotów i innych środków płatniczych, które nie są eksportowane w celach płatniczych, ale jako rzecz o wartości historycznej lub sentymentalnej;
- nabywanie euroobligacji nabywanych w innym państwie członkowskim;
- ustanowienie hipoteki w celu zabezpieczenia kredytu zaciągniętego w walucie innego państwa członkowskiego;
- nabywanie nieruchomości przez osobę z innego państwa członkowskiego;
- udzielanie pożyczek pomiędzy osobami z różnych państw członkowskich;
- otrzymywanie dywidendy z udziałów w spółce pochodzącej z innego państwa członkowskiego.
Pewnym jest z kolei odróżnienie kapitału od dokonywania płatności. Ze swobodą kapitału mamy do czynienia, gdy środki płatnicze wykorzystywane są w celu dokonania pewnej inwestycji, natomiast z płatnością gdy mamy na celu wyłącznie spłatę istniejącego zobowiązania.
Porozmawiaj o tym na naszym FORUM!
Swoboda przepływu pracowników - jak zmniejszyć ograniczenia?
Zakaz ograniczeń
Traktat zabrania utrzymywania i tworzenia ograniczeń w przepływie kapitału. Dotyczy to zarówno ograniczeń, które mają charakter dyskryminujący (czyli dotyczących wprost osób z innego kraju), jak również niedyskryminujący (stosowanie takich środków, które w efekcie zniechęcą obcych inwestorów do korzystania ze swobody kapitału w danym państwie, np. istnienie złotych akcji Skarbu Państwa).
Istnieją jednak sytuacje, gdy ograniczenia mogą być utrzymane. Trybunał Sprawiedliwości orzekł, że ograniczenia nie mogą mieć na celu jedynie ochrony interesu ekonomicznego, osoba dotknięta takim ograniczeniem musi mieć możliwość odwołania do sądu, a dobór środków ograniczających powinien spełniać wymogi proporcjonalności – środki mają być konieczne do osiągnięcia celu, lecz również najmniej uciążliwe i odpowiednie do zaistniałej sytuacji. Ograniczenia muszą być uzasadnione przez ważne względy interesu publicznego, jak przykładowo obronność państwa czy konieczność zachowania spójności systemu podatkowego.
Szkoda wyrządzona przez państwo
Po odwołaniu się do sądu ze skargą na niesłuszne ograniczenie, sąd ten może zadać pytanie prejudycjalne Trybunałowi Sprawiedliwości, czy przepis prawa krajowego jest zgodny z zasadą swobody przepływu kapitału i czy utrzymywane ograniczenie jest właściwe. Jeśli okaże się, że państwo bezprawnie utworzyło ograniczenie, poszkodowana osoba może domagać się odszkodowania od państwa na zasadach określonych w prawie krajowym.