Zgodnie z czeską ustawą Nr 455/1991 o działalności gospodarczej, jeżeli ma się ukończone 18 lat, zdolność do czynności prawnych i jest się osobą tzw. nienaganną, nie ma żadnych przeszkód aby zostać czeskim przedsiębiorcą. Zgodnie z czeską ustawą o działalności gospodarczej, za nienaganną uważa się osobę, która nie była skazana prawomocnym wyrokiem na bezwarunkową karę pobawienia wolności, na okres powyżej jednego roku, za przestępstwo popełnione umyślnie oraz za przestępstwo umyślne związane z działalnością gospodarczą. Polak swoją niekaralność potwierdza na podstawie wyciągu z rejestru karnego. Ważne jest również to, aby nie zalegać ze składkami na ubezpieczenie zdrowotne oraz społeczne. Jeżeli w przeszłości prowadziło się działalność na terytorium Czech, należy także przedstawić zaświadczenie o niezaleganiu z podatkami wobec czeskiego fiskusa.
Wpis albo koncesja
Podobnie jak w pozostałych krajach unijnych, również czeskie prawo wyróżnia kilka rodzajów działalności gospodarczej. Podstawowy podział to działalność zgłaszana, czyli taka, która powstaje na podstawie zgłoszenia i wpisu do ewidencji działalności, oraz koncesjonowana, której wykonywanie wymaga uzyskania stosownego pozwolenia.
Posiadanie koncesji dotyczy:
• usług pogrzebowych;
• ochrony majątku i mienia oraz usług detektywistycznych;
• prowadzenia biur turystycznych;
• kontroli produktów ochrony roślin;
• prowadzenia aukcji publicznych;
• transportu osobowego i towarowego;
• produkcji i dystrybucji energii elektrycznej;
• usług pirotechnicznych, prowadzenia strzelnic, nauki i kursów strzelania;
• produkcji alkoholi;
• produkcji, naprawy, wynajmu, handlu materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją oraz materiałami niebezpiecznymi.
W ramach działalności zgłaszanej wyróżniamy jej trzy rodzaje: wolne, rzemieślnicze i wiązane. Działalność wolna to taka, która wymaga spełnienia tylko warunków ogólnych. Obejmuje 80 rodzajów działalności, np.: usługi w zakresie tłumaczeń, usługi rolnictwa, ogrodnictwa, leśnictwa i łowiectwa, produkcję i naprawę, prowadzenie wydawnictw książkowych i poligraficznych, produkcję maszyn i urządzeń, usługi hydrauliczne, hurt, detal, pośrednictwo w handlu oraz usługach, produkcję materiałów budowlanych, usługi w zakresie doradztwa informatycznego i oprogramowania komputerów. Pełna lista wolnych działalności znajduje się w załączniku nr 4 do ustawy Nr 455/1991.
W przypadku działalności rzemieślniczej wymagane jest posiadanie uprawnień zawodowych. Dlatego też przy rejestracji tego rodzaju działalności należy złożyć poza ogólnie wymaganymi dokumentami (o których mowa niżej) również świadectwa lub zaświadczenia potwierdzające nasze kwalifikacje. Niezbędne w tym wypadku będą:
• świadectwo ukończenia średniej szkoły zawodowej;
• świadectwo ukończenia szkoły średniej z maturą w danym kierunku (chodzi tutaj o technikum);
• świadectwo ukończenia studium zawodowego w danym kierunku;
• świadectwo ukończenia studiów wyższych w danym kierunku;
• zaświadczenia o uznaniu kwalifikacji zawodowych przez odpowiedni organ administracji publicznej, jeżeli chcielibyśmy okazać się kwalifikacjami zdobytymi w innym kraju niż Czechy. Stosowne zaświadczenie wydaje Ministerstwo Przemysłu i Handlu Czech.
Dokumenty
Zasady uznawania kwalifikacji zawodowych w Republice Czeskiej reguluje ustawa Nr 18/2004 o uznawaniu kwalifikacji zawodowych oraz innych umiejętności obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej z późniejszymi zmianami. Osoba ubiegająca się o uznanie kwalifikacji zawodowych składa odpowiedni wniosek do właściwego urzędu państwowego lub do Ministerstwa Szkolnictwa, Młodzieży i Wychowania Fizycznego. Wymogi wniosku oraz wymagane dokumenty, które należy dołączyć do wniosku, określa § 22 ustawy o uznawaniu kwalifikacji, są nimi:
1) dokument tożsamości poświadczający obywatelstwo, ewentualnie dokument potwierdzający status prawny osoby;
2) dokument potwierdzający uzyskanie kwalifikacji zawodowej;
3) zaświadczenie o niekaralności;
4) dokument potwierdzający wniesienie stosownej opłaty.
Dokumenty wymienione w punkcie 1) należy przedłożyć w formie kopii (np. kserokopii) - urząd może jednak zażądać okazania oryginałów. Dokumenty wymienione w pozostałych punktach powinny być przedłożone w oryginale lub formie urzędowo potwierdzonej kopii. W przypadku, gdyby organ uznający kwalifikację zawodową miał wątpliwości co do wiarygodności dokumentu, może zażądać przedłożenia tłumaczenia uwierzytelnionego przez tłumacza przysięgłego. Razem z wnioskiem trzeba wnieść opłatę w wysokości 2000 CZK. Formularze wniosków dostępne są na stronie internetowej Ministerstwa Przemysłu i Handlu lub Ministerstwa Szkolnictwa, Młodzieży i Wychowania Fizycznego: http://www.msmt.cz/eu/uznavani-kvalifikaci.
Jeżeli nie posiadamy wymienionych wyżej dokumentów lub nie spełniamy jakichkolwiek innych warunków w tej i pozostałych rodzajach działalności, czeskie prawo dopuszcza możliwość ustanowienia swojego przedstawiciela, który będzie te warunki spełniał i może je udokumentować.
Wykaz branż uznanych za rzemieślnicze znajduje się w załączniku Nr 1 do wspomnianej już ustawy Nr 455/1991 o działalności gospodarczej. Figurują na nim m.in.:
• usługi fotograficzne i poligraficzne;
• usługi w zakresie pielęgnacji skóry;
• usługi murarskie, ciesielskie, dekarskie, instalacyjne, malarskie itp.;
• produkcja środków kosmetycznych;
• usługi stolarskie;
• produkcja, instalacja i naprawa maszyn i urządzeń elektrycznych;
• usługi fryzjerskie;
• naprawy i remonty samochodów i maszyn;
• kowalstwo, ślusarstwo, obróbka metali, odlewnictwo, galwanizerstwo;
W przypadku trzeciego rodzaju działalności - wiązanej - wymagane są do jej wykonywania specjalne uprawnienia zawodowe, świadectwa lub podobne dokumenty wydawane przedsiębiorcy przez uprawnioną instytucję na podstawie odrębnych przepisów. Wykaz działalności wiązanych znajduje się w załączniku nr 2 do ustawy Nr 455/1991. Wiązane działalności gospodarcze to m.in.
• produkcja papierosów i przetwórstwo tytoniu;
• prace geologiczne;
• diagnostyka w zakresie ochrony i pielęgnacji roślin, produktów roślinnych i gleby;
• pomiar zanieczyszczeń;
• produkcja i przetwórstwo paliw i smarów;
• usługi projektowe w budownictwie;
• usługi budowlane, remonty, wyburzenia;
• handel zabytkami i wartościami kultury;
• handel zwierzętami hodowlanymi;
• doradztwo księgowe, prowadzenie ksiąg rachunkowych oraz ewidencji podatkowej;
• wycena składników majątkowych;
• prowadzenie badań psychologicznych i diagnostycznych;
• usługi w zakresie kursów nauki jazdy;
• przewodnictwo wysokogórskie;
• ratownictwo górskie;
• pomiar zanieczyszczeń;
• usługi geodezyjne;
• dezynfekcja, dezynsekcja, deratyzacja;
• usługi w zakresie bezpieczeństwa i ochrony życia.
Rejestracja działalności
Rejestrujemy działalność osobiście lub listownie w urzędzie ds. działalności gospodarczej, w centralnym punkcie rejestracyjnym albo mailowo, ale wówczas niezbędny jest podpis elektroniczny.
Oprócz dokumentów (dowód osobisty lub paszport oraz wyciąg z rejestru karnego potwierdzający niekaralność) trzeba też mieć szereg innych dokumentów, bez których rejestracja jest niemożliwa. Przede wszystkim zgłaszamy się do urzędu z wypełnionym zgłoszeniem rejestracyjnym, tzw. drukiem JRF. Formularz jest dostępny w każdym centralnym punkcie rejestracyjnym lub na stronie internetowej www.mpo.cz. Formularz umożliwia jednoczesną rejestrację w urzędzie skarbowym, urzędzie ds. ubezpieczeń społecznych oraz w urzędzie pracy. Jeżeli działalność, którą mamy zamiar prowadzić, jest tego rodzaju, że to klient będzie przychodził do nas, wtedy niezbędne jest jeszcze zaświadczenie stwierdzające tytuł własności lub prawo do użytkowani lokalu, w którym ma być wykonywana działalność. Jeżeli jest sytuacja odwrotna i to my świadczymy usługę u klienta, jako siedzibę firmy możemy podać adres naszego zameldowania.
Zanim zjawimy się w urzędzie, musimy zapłacić tzw. opłatę rejestrową - 1000 CZK. Bez tego dokumentu firma nie zostanie zarejestrowana. Jeżeli przedkładamy do rejestracji dokumenty wymagające tłumaczenia, to w przypadku, gdy urząd rejestracyjny nie będzie miał wątpliwości co do poprawności tłumaczenia lub autentyczności podpisu, dokumenty nie muszą być tłumaczone przez tłumacza przysięgłego oraz uwierzytelniane. Osoby rejestrujące działalność rzemieślniczą muszą przedstawić dokumenty potwierdzające kwalifikacje dla danej branży, działalność koncesjonowaną - stosowne zezwolenie, a w przypadku działalności wiązanej specjalne uprawnienia zawodowe, świadectwa lub podobne dokumenty wydawane przedsiębiorcy przez uprawnioną instytucję na podstawie odrębnych przepisów.
Najpóźniej po 5 dniach od zgłoszenia przedsiębiorca powinien otrzymać dokument rejestrowy firmy. Jeżeli okaże się, że zgłoszenie zawiera braki, urząd, w którym rejestrujemy firmę, wzywa do ich uzupełniania. Na usunięcie nierawidłowości przyszły przedsiębiorca ma 5 dni. W przypadku działalności koncesjonowanej okres ten jest dłuższy - 30 dni.
Koszty prowadzenia firmy
Poza opłatą rejestrową stałe obciążenia finansowe stanowią: zobowiązania wobec fiskusa, ubezpieczenie zdrowotne oraz kwestie składek na ubezpieczenie społeczne.
W Czechach okresem rozliczeniowym podatku dochodowego jest rok kalendarzowy. Jeżeli podatnik rozlicza się sam, zeznanie podatkowe składa się do 31 marca następnego roku. Jeżeli przy rozliczaniu należności z fiskusem korzysta z usług profesjonalnego doradcy podatkowego, ma czas do 30 czerwca. Zeznanie podatkowe składają osoby, których przychód w danym roku podatkowym przekroczył 15 tys. CZK. Podstawowa stawka opodatkowania wynosi 15% od podstawy opodatkowania. W przypadku przedsiębiorców kwotą podstawy opodatkowania są kwoty z ewidencji księgowej. Przedsiębiorcy, których roczny obrót nie przekracza 25 mln CZK, mogą rozliczać się w formie ryczałtu. Stawki ryczałtowe w 2010 r. są następujące: 80% przychodów produkcji rolnej, leśnej i gospodarce wodnej realizowanej w formie rzemieślniczej, 60% przychodów z działalności gospodarczej za wyjątkiem produkcji rzemieślniczej, 40% przy innych rodzajach działalności na podstawie odrębnych przepisów, np. lekarze, adwokaci, architekci, zawodowi sportowcy, biegli, tłumacze.
Stawka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 13,5%. Podstawę wymiaru składki stanowi 50% różnicy pomiędzy przychodami z działalności gospodarczej a wydatkami poniesionymi na ich osiągnięcie i utrzymanie. Wysokość podstawy nie może ona być niższa od ustawowej podstawy minimalnej - w 2009 r. wynosiła 141,330 CZK. Tę składkę przedsiębiorca wpłaca do dowolnie wybranego zakładu ubezpieczenia zdrowotnego.
Zdecydowanie wyższe od zdrowotnych są składki na ubezpieczenie społeczne. Co prawda przedsiębiorcy nie są zobligowani do opłacania składki na ubezpieczenie chorobowe, ale i bez tego składnika suma składek na ubezpieczenie społeczne (emerytalne, rentowe) wynosi 29,2% podstawy ubezpieczenia (z ubezpieczeniem chorobowym wysokość składki wyniosłaby 30,6%). Podstawa wyliczenia składki wynosi w 2010 r. 25% średniorocznego wynagrodzenia.
Magdalena Skrzypek-Terlecka