Innowacyjność stanowi jeden z głównych filarów niemal każdej narodowej strategii rozwoju. Również regionalne dokumenty planistyczne definiują swoje cele i działania w tymże kierunku. Od 2008 r. każde polskie województwo posiada własną regionalną strategię innowacji. Mnożą się krajowe i rządowe programy zorientowane na stymulację procesów innowacyjnych, a instytucje wspierające rozwój innowacyjności powstają jak grzyby po deszczu. Niemal każda konferencja naukowa, sympozjum gospodarcze, czy też wystąpienie polityczne zawiera w sobie apel o rozbudowę potencjału innowatorskiego. Nie znajdziemy na to wezwanie jednak odpowiedzi bez dostarczenia przedsiębiorstwom wysokich kompetencji, bazy naukowo - badawczej, transferu technologii, fachowej wiedzy i kadr. To tylko niektóre z wyznaczników innowacyjności. Przy czym ich zapewnienie jest zdeterminowane przez czynnik najważniejszy - KAPITAŁ. To on pozwala sfinansować cały warsztat, wymagany do rozwoju innowacji.
W jaki sposób zdobyć środki na wyzwanie współczesnych czasów jakim stała się INNOWACYJNOŚĆ? Otóż rynek NewConnect, fundusze kapitału zalążkowego Seed Capital, fundusze Venture Capital, dotacje unijne, subwencje krajowe, to tylko niektóre sposoby finansowego wspierania procesów innowacyjnych w Polsce. Spośród dostępnych na rynku instrumentów każdy innowatorski przedsiębiorca może wybrać najlepsze rozwiązanie na wdrożenie swojego pomysłu.
Fundusze unijne
Fundusze Unijne dają ogromną szansę na rozwój innowacyjności w polskich przedsiębiorstwach. Od 2004 roku środki z Brukseli w połączeniu z polskim wkładem publicznym, umożliwiają współfinansowanie inwestycji w innowacyjne przedsięwzięcia, na których samodzielną realizację przedsiębiorcy bardzo często nie mogliby sobie pozwolić.
Z funduszy strukturalnych UE, które przyznano Polsce na lata 2007 - 2013, ponad 8 mld euro przeznaczone jest dla firm stawiających na innowacyjność. Dotacje na działalność badawczo - rozwojową sektora prywatnego przyznawane są głównie w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, 16 regionalnych programów operacyjnych (RPO) jak i 7 Programu Ramowego.
W tym artykule przedstawiamy najpopularniejsze wśród przedsiębiorców działania POIG.
Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka
Jednym z najbardziej popularnych działań POIG jest 1.4 i 4.1 Wsparcie wdrożeń wyników prac B+R , wdrażane przez PARP. Budżet tego instrumentu przeznaczony jest na przeprowadzenie prac badawczych i rozwojowych oraz wdrożenie ich wyników. Projekty współfinansowane z tego źródła, realizowane są w dwóch etapach: I etap obejmuje dofinansowanie części badawczej do momentu stworzenia prototypu, etap II obejmuje dofinansowanie części wdrożeniowej wyników osiągniętych w wyniku realizacji etapu I. Projekt wieńczy wprowadzenie na rynek produktów powstałych z wdrożenia wyników prac B+R.
Najbliższy nabór projektów do tego działania planowany jest na termin od 2 do 30 listopada 2009 r. w przypadku MŚP oraz od 16 listopada do 14 grudnia 2009 r. dla dużych przedsiębiorstw. Alokacja przewidziana na działanie 1.4 w tym konkursie to 280 197 750 pln. Będzie to już trzeci nabór w obecnej perspektywie finansowej.
Z dużą dozą prawdopodobieństwa można przypuszczać, że w kolejnych dwóch latach odbędzie się jeszcze kilka konkursów do tego działania. Z doświadczenia wiadomo jednak, że rundy aplikacyjne w tym instrumencie są zamykane przedterminowo, po osiągnięciu wyznaczonego przez PARP procentowego pułapu alokacji, przewidzianej na daną edycję. W aktualnym konkursie jest to 120% alokacji. Oznacza to, że Wnioskodawcy powinni być przygotowani na jak najszybsze złożenie dokumentów.
Warto w tym miejscu również zdefiniować czym są badania przemysłowe i prace rozwojowe. Przedsiębiorcy często mają problem z zaklasyfikowaniem planowanych działań do odpowiedniej kategorii. Obydwa pojęcia wynikają z ustawy z dnia 8 października 2004 r. o zasadach finansowania nauki (Dz. U. z dnia 4 listopada 2004 r.), określając:
- prace rozwojowe jako prace wykorzystujące dotychczasową wiedzę, prowadzone w celu wytworzenia nowych lub udoskonalenia istniejących materiałów, wyrobów, urządzeń, usług, procesów, systemów lub metod;
- badania przemysłowe jako planowe badania mające na celu pozyskanie nowej wiedzy, która może być przydatna do opracowania nowych albo znaczącego udoskonalenia istniejących produktów, procesów lub usług.
Podkreślić należy w tym miejscu również wymóg, iż wyniki badań przemysłowych, jakie są częścią projektu podlegającego dofinansowaniu, nie mogły mieć dotychczas przełożenia na wprowadzenie nowych produktów lub na zastosowanie ulepszeń w konkretnych towarach lub usługach.
Prace rozwojowe podlegające dofinansowaniu w ramach działania 1.4 mogą obejmować opracowanie wszelkiej dokumentacji niezbędnej do wdrożenia do produkcji wyników badań w tym:
• przygotowanie projektów i planów,
• opracowanie prototypów urządzeń,
• przeprowadzenie niezbędnych testów.
Rozróżnienie zaplanowanych do dofinansowania zadań na badania przemysłowe oraz prace rozwojowe jest niezmiernie istotne z punktu widzenia intensywności wsparcia przeznaczonego na ich współfinansowanie. W przypadku badań przemysłowych do dofinansowania kwalifikuje się 70% wydatków mikro i małego przedsiębiorstwa, 60% średniego oraz 40% dużego podmiotu. W przypadku prac rozwojowych do kosztów kwalifikowanych zaliczyć możemy odpowiednio 45%, 35% i 25% kosztów.
Na co można uzyskać dofinansowanie z działania 1.4 i 4.1?
Zakres kosztów kwalifikowanych będzie zależał od tego czy zdecydujemy się na realizację prac badawczo - rozwojowych własnymi siłami, czy też będziemy je chcieli zlecić wyspecjalizowanym podmiotom. W drugim wariancie kwestia wydaje się prosta, ponieważ dofinansowaniu może podlegać wartość faktury wystawionej nam przez zleceniobiorcę. Jednak gdy decydujemy się na przeprowadzenie badań we własnym zakresie, zaczynają się pojawiać pytania. Co do zasady, za koszt kwalifikowany możemy uznać w takim przypadku chociażby wartość wynagrodzeń dla osób bezpośrednio zaangażowanych w realizację projektu badawczego oraz osób zarządzających projektem. Inną kategorią podlegającą dofinansowaniu będzie tu:
• koszt zakupu lub używania sprzętu i aparatury badawczej,
• koszt amortyzacji budynków i pomieszczeń wykorzystywanych na potrzeby realizacji projektu,
• koszt zakupu wartości niematerialnych i prawnych w formie patentów, licencji, know - how oraz nieopatentowanej wiedzy technicznej.
W obydwu wariantach realizacyjnych, na etapie wdrażania wyników prac B+R dofinansowaniem można objąć chociażby:
• zakup gruntów i budynków,
• środków trwałych związanych z projektem,
• koszty nabycia robót i materiałów budowlanych.
Małe i średnie przedsiębiorstwa dodatkowo mogą kwalifikować koszty zakupu usług doradczych, jednakże tylko do wysokości 10%. Uwaga - dofinansowaniu podlegają tylko nowe aktywa. Uprzywilejowane są tu znów mikro, małe i średnie pomioty dla których odstąpiono od tej reguły, dopuszczając zakup używanych środków trwałych. Jednak pamiętać należy, iż przez ostatnie 7 lat nie mogły być one nabyte z wykorzystaniem środków publicznych, a ich cena nie może przekraczać wartości rynkowej.
Działanie 1.4 i 4.1 cieszy się szczególną popularnością wśród firm z branży chemicznej, farmaceutycznej oraz technicznej. W zasadzie spektrum obszarów, jakie mogą podlegać dofinansowanym pracom badawczo - rozwojowym jest bardzo szerokie - o dotacje ubiegają się tu nawet przedsiębiorcy z branży energetycznej, których prace badawczo - rozwojowe prowadzą do opracowania nowych technologii produkcji paliw ekologicznych. Również dużym zainteresowaniem instrument ten obdarzają firmy z branży IT. W ich przypadku prace nad opracowaniem aplikacji informatycznej można zakwalifikować jako działalność rozwojową, na co przedsiębiorca uzyskuje dofinansowanie z działania 1.4. Następnie przy pomocy wsparcia z komponentu 4.1 może on zaoferować gotową aplikację na rynku dla zewnętrznych nabywców. Warto w tym miejscu wspomnieć, że za powiązanie zakresu projektu z grupą tematyczną info lub techno, Wnioskodawca otrzymuje dodatkowe punkty w ocenie merytorycznej, zwiększając tym samym szanse na uzyskanie dofinansowania. Noty projektu podniesie również rozbudowa lub utworzenie w strukturach firmy działu B+R, dostajemy za to kolejne 10 punktów.
Nieco inaczej wyglądają rundy do równie popularnego, Działania 4.4 Nowe inwestycje o wysokim potencjale innowacyjnym. Tu możemy spokojnie przygotowywać dokumenty do ostatniego dnia rundy aplikacyjnej. Aktualny konkurs rozpoczął się 28 września 2009 r. i potrwa do 30 października 2009 r. Należy przy tym zwrócić uwagę, iż w działaniu tym zmieniają się względem poprzedniej rundy aplikacyjnej, kryteria dopuszczalności projektów oraz ich punktacja. Najistotniejsza zmiana dotyczy kryterium innowacyjności, którą według nowych zasad wyróżnia to, że produkt bądź usługa jaki planujemy wprowadzić nie występuje jeszcze na rynku światowym, to jest:
• na targach międzynarodowych,
• w Internecie,
• w ofercie firm będących liderami branż,
• ewentualnie produkty konkurencyjne mają co najmniej 2 słabsze parametry od nowego bądź zasadniczo zmienionego produktu czy też usługi. Za spełnienie tego kryterium w chwili obecnej można uzyskać aż 20 punktów.
Realizowane projekty mają również prowadzić w szczególności do zmniejszenia szkodliwego oddziaływania na środowisko, m.in. poprzez ograniczenie energio-, materiało- i wodochłonności procesu produkcyjnego lub świadczenia usług, prowadzących do powstania nowego lub znacząco ulepszonego produktu lub usługi.
Ponadto w ramach projektów dodatkowo premiowane będą nowe rozwiązania marketingowe lub organizacyjne prowadzące do poprawy produktywności i efektywności. Mogą to być innowacje logistyczne, w zakresie dystrybucji, systemów informacyjnych oraz zarządzania) a także zakup niezbędnych środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych dotyczących wprowadzenia istotnych zmian organizacyjnych.
O dofinansowanie w aktualnej edycji mogą ubiegać się wyłącznie mali i średni przedsiębiorcy prowadzący działalność i mający siedzibę, a w przypadku osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą - miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Suma środków przeznaczonych na dofinansowanie projektów w ramach tego konkursu wynosi 750 000 000 pln. Po rozdysponowaniu tej kwoty z całkowitej alokacji przewidzianej na działanie 4.4. pozostanie zaledwie 500 000 000 pln. Ze względu na ogromne zainteresowanie tym instrumentem, prawdopodobnie można się spodziewać realokacji środków z mniej popularnych działań. Niemniej jednak nie możemy chyba liczyć na więcej niż jeden konkurs w 2010 r., którego całkowity budżet może przypuszczalnie wynieść kolejne 750 000 000 pln.
Podejmując decyzję o składaniu wniosku do działania 4.4 POIG, jak i do każdego innego zresztą, niezwykle istotne jest wyliczenie liczby punktów jaką może uzyskać projekt. Dopiero osiągnięcie 60 punktów ze 100 możliwych do uzyskania, pozwala na wzięcie udziału w konkursie. Jednak tak naprawdę, aby mieć realne szanse na pozyskanie dotacji, punktacja powinna wynieść przynajmniej 90 punktów. Doświadczenia dwóch poprzednich konkursów pokazują, że dotacje były przyznawane od 98-miu w pierwszej rundzie i od 90-ciu punktów w drugiej. Warto zmierzyć się ze zweryfikowaniem swoich szans na powodzenie projektu ponieważ przygotowanie aplikacji wymaga dużego zaangażowania ze strony firmy i jest dość czasochłonne. Dodatkowo należy się liczyć z poniesieniem znacznych kosztów i to niezależnie czy przedsiębiorca zleci opracowanie aplikacji firmie doradczej czy też będziemy przygotowywać dokumenty we własnym zakresie.
Głównie o dotacje z tego działania starają się przedsiębiorstwa produkcyjne, chociaż również firmy usługowe z sukcesem próbują swoich szans. Z ciekawych projektów, które pozyskały dofinansowanie należy wymienić chociażby projekt „Uruchomienia studia i planu filmowego poprzez wdrożenie innowacyjnej technologii produkcji i przetwarzania obrazu filmowego”, projekt jednego ze szpitali „Wdrożenia technologii nisko - inwazyjnych zabiegów do wykonywania usług neurochirurgii z wykorzystaniem mielografii”, projekt „Uruchomienia nowoczesnego zakładu produkcji lekkich samolotów dyspozycyjnych własnej konstrukcji”, czy też projekt „Wdrożenia innowacyjnej technologii produkcji nowych wysokokalorycznych stałych paliw alternatywnych”.
Aneta Sugier