Wielu polskich przedsiębiorców potrafi skutecznie wykorzystywać na terenie Unii naczelne jej zasady - swobodny przepływ osób, towarów, usług i kapitału. Pozyskiwanie kapitału od zagranicznych inwestorów, eksploatowanie rynków zbytu, czy choćby korzystanie na odprawach towarów przypływających spoza Unii Europejskiej do portów naszych zachodnich sąsiadów to tylko niektóre przykłady funkcjonowania wspólnego rynku w praktyce. Jednak nadal spore pole do popisu zostawiają kwestie obniżania kosztów, szczególnie podatkowych. Widać sens takich działań, biorąc pod uwagę, że podatek dochodowy w Polsce wynosi prawie 1/5 ceny sprzedaży, a podatek od towarów i usług (VAT) przekracza tę wartość. Nawet najlepiej zorganizowane i zarządzane przedsiębiorstwo często nie jest w stanie rywalizować z konkurentem, który tylko wskutek dobrego planowania podatkowego może pozwolić sobie na obniżenie cen o 10, 15 czy nawet 20%. Przy czym dobre planowanie podatkowe wcale nie musi być drogie czy skomplikowane, a już na pewno nie musi być nielegalne.
Zgodnie z prawem
Uciekanie od płacenia podatków nie jest planowaniem podatkowym. Nie jest nim również tzw. szukanie kosztów poprzez wystawianie fikcyjnych faktur VAT czy inne „genialne” pomysły. Nie mają one nic wspólnego z optymalizacją podatkową, a co ważniejsze - są nielegalne. Planowanie podatkowe, określane też jako optymalizacja podatkowa, polega na takim ułożeniu swoich stosunków gospodarczych i własnościowych, by wykorzystując przepisy prawa międzynarodowego (w tym dwustronnych umów o unikaniu podwójnego opodatkowania) oraz przepisy podatkowe poszczególnych państw, płacić mniejsze podatki. I czynić to zgodnie z prawem.
Cypryjski casus
Wielu polskich przedsiębiorców słyszało zapewne o spółkach cypryjskich (Cyprus Company). U wielu Cypr budzi mieszane uczucia, a to dlatego, że przez lata był krajem stosującym szkodliwą konkurencję podatkową i rajem podatkowym, takim jak Kajmany czy wyspy Bahama. Różnica pomiędzy Cyprem a resztą krajów jest jednak zasadnicza. Cypr nie jest już ani rajem podatkowym, ani krajem stosującym szkodliwą konkurencję podatkową, jest za to pełnoprawnym członkiem Unii Europejskiej, a to niesie za sobą liczne obowiązki, ale i korzyści. Tą najważniejszą jest właśnie swobodny przepływ osób, towarów, usług i kapitału, co przejawia się między innymi w braku granic celnych czy wspólnej walucie (Cypr przyjął euro w 2008 r.). Cypr od kilku już lat jest kluczowym ośrodkiem w Europie, gdzie przedsiębiorcy z różnych państw UE rejestrują swoje spółki, by obniżyć podatki, a przez to być bardziej konkurencyjnymi na rynku. Dzieje się tak, ponieważ Cypr ma najniższą w całej Unii stawkę podatku dochodowego od przedsiębiorców, tj. 10%, oraz najniższą stawkę podatku VAT (15%). Ponadto ma dobrze rozwiniętą infrastrukturę oraz usługi (w tym finansowe, księgowe, prawne), a także dobrze funkcjonujący system bankowy. Biorąc pod uwagę strategiczne położenie geograficzne, Cypr jest świetnym miejscem na prowadzenie działalności operacyjnej czy międzynarodowej wymiany handlowej.
Rodzaje spółek i ich rejestracja
Cypryjski system prawny opiera się na prawie common law, co jest pozostałością po czasach, gdy kraj ten był kolonią angielską. Spośród form prawnych prowadzenia działalności interesujące dla polskich przedsiębiorców powinny być przede wszystkim spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (z ang. limited liability company - skrót Ltd.), które są odpowiednikami naszych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością. Takie spółki mogą prowadzić wszelkiego rodzaju działalność gospodarczą, o ile tylko nie jest ona regulowana (nieliczne przypadki) i tym samym nie trzeba starać się o uzyskanie niezbędnych pozwoleń. Wybór przedmiotu działalności, którą polskie przedsiębiorstwo zamierza prowadzić, również nie przysparza kłopotów. Jest tak dlatego, że w praktyce funkcjonują umowy spółek, w których wskazywane są wszystkie możliwe działalności, jakie firma może w przyszłości podejmować. Nie istnieje w prawie cypryjskim odpowiednik naszego PKD (Polska Klasyfikacja Działalności - przyp. red.), a wskazanie, czym spółka będzie się zajmować, jest dokonywane opisowo w umowie składanej do rejestru (Registrar of Companies). Umowa spółki nie różni się bardzo od polskiej umowy spółki z o.o. i zawiera wskazanie podstawowych danych, zasad reprezentacji czy innych, do których jesteśmy przyzwyczajeni w naszych rodzimych umowach.
Do ważniejszych różnic pomiędzy polskimi spółkami z o.o. a cypryjskimi Ltd. należy m.in. wysokość kapitału minimalnego, który dla Ltd. wynosi 1 euro. Spółka (Ltd.) może posiadać również kapitały zapasowe, których tworzenie jest szczególnie uzasadnione w sytuacji, gdy jako udziałowcy chcemy zasilić Ltd. w środki pieniężne. Kapitał podstawowy opodatkowany jest 0,6-proc. podatkiem stamp duty (odpowiednik naszego podatku od czynności cywilnoprawnych), natomiast kapitały zapasowe już nie. Kolejną różnicą wobec polskich spółek z o.o. jest rejestracja Ltd. Trwa ona nie dłużej niż tydzień.
Spółka cypryjska (szczególnie tzw. trading company - wyjaśnienie poniżej) jest zazwyczaj zarejestrowana jako podatnik VAT na Cyprze, a często też i w Polsce (to obowiązek, jeśli na przykład miałaby sprzedawać towary znajdujące się już w Polsce na rzecz polskich odbiorców). Rejestracja spółki na Cyprze trwa ok. 2 dni. W Polsce zarejestrowania Ltd. jako podatnika VAT dokonuje się w Drugim Urzędzie Skarbowym Warszawa-Śródmieście, który jest właściwy dla podmiotów zagranicznych. Rejestracja jest nieco bardziej skomplikowana niż rejestracja polskiej spółki, aczkolwiek przeprowadzona prawidłowo, szczególnie na etapie dostarczenia właściwych dokumentów, nie powinna trwać dłużej niż 2 tygodnie.
Matematyka
Temu, w jakim biznesie można wykorzystać spółkę cypryjską, odpowiadają potocznie przyjęte określenia w odniesieniu do poszczególnych Ltd. I tak, najczęściej wykorzystywaną przez zagranicznych przedsiębiorców jest tzw. trading company. Jak sama nazwa wskazuje, taka spółka zajmuje się handlem, a więc obrotem towarami, przy czym chodzi tu o handel międzynarodowy, a nie odbywający się wyłącznie na rynku polskim, gdzie zlokalizowani są kupujący, sprzedający i towar.
W jaki sposób polski przedsiębiorca, który kupuje towary na przykład w Chinach i sprzedaje je w Polsce, może skorzystać na zarejestrowaniu swojej działalności na Cyprze, czyli zarejestrowaniu tamtejszej Ltd.? Wyobraźmy sobie dotychczasową sytuację, w której polski przedsiębiorca posiadający polską spółkę z o.o. dokonuje przez nią zakupu towarów w Chinach, które następnie sprzedaje z zyskiem na poziomie 10% w kraju. Polski przedsiębiorca, a dokładniej mówiąc, jego spółka z o.o. będzie musiała odprowadzić 19% podatku dochodowego od osób prawnych (tzw. CIT) od zysku. Jedynie dla przejrzystości doprecyzować należy, że nasz przykładowy 10-proc. zysk to przychód pomniejszony o koszty jego uzyskania, a więc czysty dochód. Ów czysty dochód po opodatkowaniu określany jest często jako zysk netto. Zysk netto to środki, które pozostają w polskiej spółce z o.o. po jej opodatkowaniu. Środki te są następnie wypłacane udziałowcom (właścicielom) spółki i znowu podlegają opodatkowaniu 19-proc. podatkiem dochodowym od osób fizycznych (PIT), zastrzegając, że udziałowcy (właściciele) są osobami fizycznymi, a nie kolejną spółką.
Zakładając, że polska spółka z o.o. jest w stanie wypracować zysk na poziomie 1000 jednostek, będzie ona musiała zapłacić podatek CIT w wysokości 190 jednostek. Następnie od tak opodatkowanego zysku (będącego już zyskiem netto) wypłaconego w postaci dywidendy polskiemu właścicielowi w formie, ów właściciel będzie zobowiązany zapłacić kolejne 19% podatku PIT. Po zapłaceniu przez niego podatku PIT z 1000 zarobionych jednostek pozostaje mu 656,10 jednostek, a więc łączne obciążenia podatkowe pochłonęły ponad 343 jednostki.
A teraz spróbujmy do opisanego powyżej modelu dołączyć spółkę cypryjską, czyli naszą trading company.
W zależności od charakteru i preferencji naszych odbiorców struktura z wykorzystaniem spółki cypryjskiej może wyglądać dwojako, to jest ze sprzedażą w Polsce poprzez polską spółkę z o.o. lub bezpośrednio przez cypryjską Ltd. Najczęściej wybierana jest ta druga opcja i wówczas sytuacja wygląda jak na wykresie 2.
Dla lepszego porównania przyjmujemy i tutaj, że wypracowany zysk osiągany jest na poziomie 1000 jednostek, z tym jednak zastrzeżeniem, że w większości będzie to zysk wypracowany przez spółkę cypryjską. I tak, towary nabywane przez spółkę cypryjską mogą być odsprzedawane do spółki polskiej po cenie przybliżonej do tej, za jaką następnie spółka polska będzie sprzedawać je ostatecznym nabywcom. W ten sposób prawie cały zysk będzie opodatkowany 10-proc. podatkiem dochodowym na Cyprze (oszczędzamy 9% różnicy pomiędzy naszym 19-proc. CIT). Przyjmując, że 900 z 1000 jednostek podlegałoby opodatkowaniu na Cyprze, łączne opodatkowanie wyniesie 109 (90 na Cyprze i 19 w Polsce od 100). Tak zgromadzone na Cyprze środki można wytransferować do polskiego właściciela Ltd. chociażby w formie dywidendy, która w Polsce podlegałaby opodatkowaniu jedynie 9% podatkiem (wynika to z polsko-cypryjskiej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania). Podsumowując, całościowe obciążenie podatkowe wyniosłoby 181,90 jednostek, a więc prawie o połowę mniej niż w poprzednim przykładzie.
Warto dodać, że oprócz transferowania środków ze spółki cypryjskiej do polskiego właściciela w formie opodatkowanej 9-proc. podatkiem dywidendy istnieje możliwość wytransferowania przynajmniej części tych środków bez opodatkowania w ogóle.
Fiskus uznaje
Wszelkie rozwiązania z wykorzystaniem spółek cypryjskich opierają się na przepisach prawa (międzynarodowego oraz wewnętrznego) i są potwierdzane w interpretacjach polskich organów podatkowych. Praktycznym dowodem na ich legalność jest wykorzystywanie spółek cypryjskich przez podmioty notowane na polskiej giełdzie papierów wartościowych, a tam, jak wiemy, wszystkie transakcje są skrupulatnie monitorowane i kontrolowane.
Koszty, procedura założenia oraz funkcjonowanie Ltd.
Założenie spółki cypryjskiej oraz jej późniejsze prowadzenie (administrowanie) można powierzyć jednemu z wielu funkcjonujących na rynku podmiotów zajmujących się profesjonalnie świadczeniem kompleksowych usług zarówno w zakresie zakładania spółki, jak i późniejszego jej rozliczania (prowadzenia księgowości, sporządzania sprawozdania finansowego i audytu), a także zapewnienia adresu i siedziby. Samo założenie Ltd. i późniejsze jej funkcjonowanie nie wymaga, by ten pojawiał się na Cyprze. Spółka jest zakładana na podstawie kompletu dwóch dokumentów, do których z polskiej strony będzie konieczne przedstawienie kopii paszportu przyszłego właściciela oraz opinii bankowej.
Koszt założenia spółki na Cyprze (Ltd.) razem z rachunkiem bankowym i dostępem do Internetu to kwota rzędu 1,5-2 tys. euro. Roczne koszty utrzymania (administrowania) spółki Ltd. wynoszą ok. 4-6 tys. euro i dotyczą łącznych kosztów księgowości i audytu (z przygotowaniem sprawozdań finansowych i ich złożeniem włącznie) oraz wszelkich innych dodatkowych usług niezbędnych do funkcjonowania spółki jako cypryjskiego rezydenta podatkowego.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Emil Czujko
radca prawny Kancelaria Prawna Czujko i Wspólnicy
czujko@czujko.pl