RADA
Osoba ta podlega systemowi zabezpieczenia społecznego w Niemczech. Ewentualny obowiązek ubezpieczenia z tytułu umowy zlecenia podlega ocenie zgodnie z niemieckimi przepisami. Za tę osobę nie należy odprowadzać żadnych składek do polskiego systemu. Będzie ona miała prawo do świadczeń zdrowotnych z tytułu ubezpieczenia w Niemczech.
UZASADNIENIE
Osoba zatrudniona w jednym Państwie Członkowskim Unii Europejskiej podlega ubezpieczeniom wyłącznie w państwie zamieszkania. Wynika to z postanowień prawa unijnego dotyczących koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Obywatel Państwa Członkowskiego UE zatrudniony w Państwie Członkowskim UE podlega ubezpieczeniom w tym państwie bez względu na swoje miejsce zamieszkania i państwo pochodzenia oraz bez względu na to, w którym Państwie Członkowskim znajduje się siedziba podmiotu, który go zatrudnia.
Powyższa zasada ma zastosowanie do osób podejmujących szeroko rozumianą działalność zarobkową, zarówno najemną (która obejmuje zatrudnienie, umowy cywilnoprawne itd.), jak i do osób wykonujących działalność na własny rachunek.
Istnieją jednak wyjątki od tej zasady. Jednym z nich jest przypadek, w którym osoba podejmuje najemną pracę zarobkową (np. zatrudnienie, zlecenie) w więcej niż jednym Państwie Członkowskim UE. Jeżeli osoba ta ma miejsce zamieszkania w jednym z państw, w którym pracuje, to podlega systemowi zabezpieczenia społecznego państwa zamieszkania. Jej obowiązek ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego podlega więc ocenie z punktu widzenia przepisów prawa państwa zamieszkania. Oznacza to, że przepisy obowiązujące w państwie zamieszkania decydują o tym, czy za tę osobę należy odprowadzać składki ubezpieczeniowe, jaki jest zakres ubezpieczeń obejmujących tę osobę i jaka obowiązuje wysokość składek. Rozstrzyga się przy tym nie tylko kwestie ubezpieczeń z tytułu działalności wykonywanej w tym państwie, ale również działalności wykonywanej w innym Państwie Członkowskim UE (w którym ta osoba nie podlega ubezpieczeniom).
Jeśli zgodnie z prawem państwa zamieszkania określony rodzaj działalności podejmowanej za granicą rodzi obowiązek ubezpieczeniowy, wówczas osoba podejmująca taką działalność (zatrudnienie na podstawie umowy o pracę, na umowę zlecenia itp.) podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń w państwie zamieszkania również z tytułu tej działalności, nawet jeśli siedziba pracodawcy lub zleceniodawcy mieści się poza terytorium państwa zamieszkania. Gdyby natomiast okazało się, że rodzaj wykonywanej pracy za granicą nie jest objęty obowiązkiem ubezpieczeń w państwie zamieszkania, to z tytułu tej pracy osoby takiej nie trzeba zgłaszać do ubezpieczeń ani opłacać za nią składek.
Osoba, z którą ma Pan podpisać umowę zlecenia, mieszka w Niemczech na stałe i jest tam zatrudniona. Z tytułu tego zatrudnienia składki są opłacane do niemieckiego systemu zabezpieczeń społecznych. Osoba ta podlega zatem ustawodawstwu niemieckiemu, więc jej prawa i obowiązki w zakresie zabezpieczenia społecznego, zdrowotnego, systemu świadczeń rodzinnych czy świadczeń dla bezrobotnych są oceniane na podstawie niemieckich przepisów.
W przypadku podpisania z taką osobą umowy zlecenia przez polską firmę, ewentualny obowiązek ubezpieczeniowy zleceniobiorcy z tytułu tej umowy podlega ocenie na podstawie prawa niemieckiego. Jeżeli w odniesieniu do takiej umowy niemieckie przepisy ubezpieczeniowe przewidują konieczność zgłoszenia do ubezpieczeń i odprowadzania składek do systemu niemieckiego, polska firma zlecająca pracę takiej osobie może być zobowiązana, jako płatnik, do odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne w Niemczech.
W celu uzyskania informacji, czy z tytułu danej umowy powstanie obowiązek ubezpieczeń społecznych w Niemczech, należy zwrócić się do właściwej niemieckiej instytucji ubezpieczeniowej, w której są za tę osobę opłacane składki. Jeśli instytucja ta stwierdzi, że dana osoba podlega ubezpieczeniom w Niemczech, wystawi zaświadczenie E-101 DE i przekaże jego kopię do ZUS. Zaświadczenie to potwierdza, że zainteresowany podlega wyłącznie niemieckiemu ustawodawstwu w zakresie ubezpieczeń społecznych i nie podlega ubezpieczeniom społecznym w Polsce. Stanowi ono podstawę do zwolnienia z obowiązku opłacania składek ubezpieczeniowych w Polsce od umowy zlecenia.
Uprawnienia do świadczeń zdrowotnych tego zleceniobiorcy, jako osoby podlegającej ustawodawstwu niemieckiemu, wynikają z niemieckich przepisów. Jeśli osoba ta zachoruje przebywając na terytorium Polski, koszt świadczeń zdrowotnych udzielonych przez placówki służby zdrowia w Polsce zrefunduje właściwa niemiecka kasa chorych.
W omawianych okolicznościach z tytułu umowy zlecenia nie będzie obowiązku odprowadzania składek do systemu polskiego (ZUS), zarówno w odniesieniu do składek na ubezpieczenia społeczne, na ubezpieczenie zdrowotne, jak i składek na fundusze pozaubezpieczeniowe (w tym na Fundusz Pracy).
l art. 2 ust. 1, art. 14 ust. 2 lit. b) i) rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 z 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie (DzU UE L 71.149.2),
l art. 12a ust. 2 rozporządzenia Rady (EWG) nr 574/72 z 21 marca 1973 r. w sprawie wykonania rozporządzenia (EWG) nr 1408/71 w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek oraz do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie (DzU UE L 72.74.1).
Andrzej Lewandowski
specjalista w zakresie ubezpieczeń społecznych