Co to jest Whois?
Baza Whois jest zbiorem informacji o zarejestrowanych domenach. Zapisywane są one w niej automatycznie od momentu rejestracji adresu WWW. Z zebranych danych można dowiedzieć się, czy Abonentem jest osoba fizyczna czy firma, kiedy adres WWW został utworzony oraz wielu innych rzeczy. Zarządzaniem bazami Whois zajmują się operatorzy odpowiednich końcówek. W przypadku domeny .pl jest to NASK (Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa), natomiast domeny europejskiej .eu EURid (The European Registry for Internet Domains). Informacje o wybranym adresie można znaleźć na odpowiadającej danej grupie końcówek stronie WWW Whois.
Przykładowo, informacje odnośnie domen globalnych dostępne są w witrynie www.whois.com, natomiast dla domen europejskich oraz polskich stworzone zostały odpowiednio bazy www.whois.eu oraz www.whois.pl.
Zapoznaj się z serwisem E-firma
Zawartość wpisu
Informacje zawarte w bazach Whois różnią się m.in. w zależności od tego, jakiego typu domen dotyczą. Np. w Whois.pl wiadomości podzielone są na trzy grupy. W pierwszej („Domena”) widnieją dane techniczne opisujące domenę. Można się np. dowiedzieć, kiedy została utworzona, czyli zarejestrowana. Dodatkowo, widnieje tam adnotacja dotycząca ostatnio przeprowadzonej modyfikacji w obrębie adresu WWW. Data ta ulega zmianie, jeżeli Abonent dokona jednej z kilku, określonych czynności. Należy do nich przeprowadzenie cesji, czyli scedowanie praw do zarządzania adresem WWW na podmiot inny niż dotychczas. Dodatkowo, data zostaje zmieniona, jeżeli domena została przeniesiona do innego rejestratora (tzn. dokonano transferu), opłacono kolejny okres abonamentowy lub zmienione zostały DNSy.
W kolejnym punkcie znaleźć można informacje opisujące abonenta domeny. Ich dostępność (np. w odniesieniu do domen .pl) zależna jest od tego, czy abonentem jest osoba fizyczna czy firma. Jeżeli dane identyfikacyjne są jawne, można wśród nich znaleźć: imię i nazwisko lub nazwę podmiotu, dane teleadresowe, numer telefonu bądź e-mail, a także datę ostatniej modyfikacji ww informacji. Kolejna sekcja określa, kto jest rejestratorem danego adresu oraz zawiera dane pozwalające na kontakt z registratem.
Ponadto, w bazie Whois widnieją informacje nie tylko o domenach, które są aktualnie zarejestrowane. Można się także dowiedzieć, jeżeli pożądana domena „oczekuje w kolejce na rejestrację”. Oznacza to, iż ktoś zgłosił domenę do rejestracji, jednak na konto registrara nie wpłynęła jeszcze opłata za usługę. Osoba chcąca nabyć adres musi dokonać opłaty w ciągu 14 dni. Po upływie tego okresu domena poddana jest pięciodniowej kwarantannie („usunięta z kolejki”), po czym trafia ponownie do puli wolnych nazw. W przypadku niektórych domen (np. .pl) oprócz rejestracji na rok, istnieje możliwość wykupienia testu usługi (Domain Name Tasting – DNT). Stan ten trwa 14 dni, w Whois widnieje wówczas adnotacja „podczas testów”. Po tym czasie, jeżeli adres nie zostanie zarejestrowany, nadaje mu się status „po zakończeniu testów” na okres 3 dni, po czym wraca do wolnej rejestracji.
Kwarantanna wobec domeny stosowana jest jeszcze w dwóch przypadkach. Pierwszy, kiedy zakończył się jej okres abonamentowy. Adres WWW blokowany jest wtedy na okres 15 dni (w tym czasie nabyć go może jedynie poprzedni Abonent), a w bazie whois nadany zostaje mu status „po zakończeniu okresu abonamentowego”. Drugi przypadek to „po rozwiązaniu umowy”, kiedy rozwiązana została umowa na utrzymanie domeny pomiędzy Abonentem a rejestratorem. Wstrzymanie trwa w tym przypadku 5 dni. Ostatni status domeny, jaki można spotkać w bazie Whois to „trwa postępowanie wyjaśniająca”. Oznacza on, iż utrzymywanie nazwy domeny wstrzymane zostało do wyjaśnienia sprawy.
Przeczytaj także: Firmowy serwer - jak go wykorzystać
Dlaczego prowadzone są bazy Whois
W Sieci istnieją miliony witryn internetowych, których treść zależy w całości od jej twórców. Przy takiej liczbie stron WWW nie ma możliwości kontrolowania ich zawartości. One same jednak, nie zawsze tworzone są w dobrych intencjach lub też ich właściciele nie są świadomi tego, iż naruszają dobro innych podmiotów. Stronę WWW może pod danym adresem zamieścić jego Abonent lub osoba, której przekazał on dane umożliwiające administrację domeną.
Dlatego też bazy Whois zawierają dane Abonentów oraz rejestratorów. Głównym celem udostępniania informacji jest zwiększenie poszanowania prawa użytkowników w Internecie. Łatwiej w ten sposób dotrzeć do twórców stron internetowych, jeżeli np. ich zawartość łamie prawa właścicieli znaków towarowych bądź prawa autorskie.
Jednak baza Whois może zostać wykorzystana także, jeżeli ktoś jest zainteresowany zakupem danej domeny. Istnieje wtedy możliwość sprawdzenia, kto jest jej Abonentem. Nawet jeżeli dane podmiotu nie są ujawnione (np. osób fizycznych w przypadku domen .pl), użytkownik ma szansę dowiedzieć się, kto jest rejestratorem adresu WWW.
Jawność danych
Do informacji zgromadzonych i publikowanych w bazie Whois.pl odniesienie ma ustawa o ochronie danych osobowych. Dane identyfikacyjne podmiotów posiadających osobowość prawną (np. firm, fundacji czy szkół) automatycznie publikowane są w bazie whois.pl. Jednak, jeżeli adres rejestrowany jest przez osobę fizyczną, może ona w trakcie zakupu wyrazić zgodę na odtajnienie swoich danych osobowych bądź też nie.
Korzystającym z różnych wyszukiwarek Whois często nasuwa się pytanie: dlaczego w Whois.pl dane osób fizycznych nie są publikowane, w momencie, gdy w innej bazie np. Whois.com są one dostępne (szczególnie, jeżeli są to osoby polskiego pochodzenia)? Jest to spowodowane faktem, iż w przypadku zawierania umów z podmiotem zarejestrowanym poza granicami kraju, zastosowanie ma prawo lokalne.
Ustawa o ochronie danych osobowych dotyczy nie tylko osób zamieszkujących Polskę, posiadających polskie obywatelsko, ale każdej osoby fizycznej rejestrującej domenę, której operatorem jest NASK. Przepis prawny jednak nie może być odniesiony do danych identyfikacyjnych osób, które zarejestrowały np. adres WWW z rozszerzeniem globalnym. Zawarły więc umowę z podmiotem, który nie podlega danym zapisom.
Podsumowując: każda osoba (również spoza Polski) rejestrująca domenę w NASK, podlega Ustawie o ochronie danych osobowych. Jednak informacje identyfikujące Polaków rejestrujących domenę u operatora, który jest podmiotem gospodarczym innego kraju, obowiązują zapisy prawne danego państwa. Dodatkowym aspektem jest fakt, iż ICANN (główny zarządca domen na świecie) wymaga od rejestratorów, aby dane osób rejestrujących domeny globalne były jawne, pełne i zgodne z rzeczywistością.
Dlatego też, każdy podmiot lub osoba, która nabywa adres z rozszerzeniem globalnym automatycznie wyraża zgodę na odtajnienie swoich danych oraz publikację ich w bazie Whois.com (odpowiednie zapisy można znaleźć w regulaminach usług rejestratorów). Jeżeli jednak Abonent domeny chce ukryć swoje dane, może tego dokonać korzystając z usługi ukrywania danych. Zasady jej działania są proste: dane Abonenta zastąpione zostają danymi firmy świadczącej usługę ukrywania danych. Warto jednak zwrócić uwagę, iż sam Abonent domeny nie zmienia się. Jest to opcja korzystna m.in. dla firm, które z wyprzedzeniem nabywają adres WWW, długo przed startem projektu. Dzięki temu konkurencja nie jest w stanie na podstawie rejestracji domen przewidzieć planowanych działań biznesowych.