Conficker?
O co to całe zamieszanie? Jeżeli masz wrażenie, że ostatnio bardzo często słyszałeś tę nazwę, masz rację. Od marca do kwietnia doniesienia o niebezpiecznym nowym robaku komputerowym zdominowały magazyny branżowe, gazety, a nawet programy telewizyjne. Conficker zainfekował wcześniej miliony komputerów PC i miał się uaktywnić jednocześnie na wszystkich zarażonych maszynach. Co dokładnie miało się wydarzyć, nie wiedzieli nawet eksperci. Ostatecznie nie wydarzyło się nic, chociaż - co mogło być powodem wstrzymania masowej aktywacji - aktywność tego szkodnika i jego twórców znajdowała się pod ścisłą obserwacją.
Świat komputerowy wrócił na zwykłe tory, a Conficker zniknął z mediów, a tym samym ze świadomości użytkowników. Mylą się jednak ci, którzy uważają, że crimeware to tylko wielki szum medialny. Analitycy zagrożeń z Conficker Working Group nadal odnotowują ogromną odwiedzalność podejrzanych domen (http://www.confickerworkinggroup.org/wiki/pmwiki.php/ANY/InfectionTracking), które mogą być wykorzystywane przez robaka w celu ładowania destrukcyjnych programów. Trudno oszacować dokładną liczbę komputerów PC, które nadal są zainfekowane tym szkodnikiem. Na całym świecie najprawdopodobniej są ich miliony. Miliony systemów, które mogą załadować i uruchomić dowolnego szkodnika z Internetu, nie wzbudzając naszych podejrzeń.
Poznaj swojego wroga
Sam Conficker charakteryzuje się stosunkowo nieszkodliwym działaniem. Jego celem jest w głównej mierze przygotowanie gruntu pod dalsze ataki szkodliwego oprogramowania. To właśnie one stanowią rzeczywisty problem: gdy komputer PC zostanie zainfekowany, robak (przynajmniej w swoich nowszych wersjach) uniemożliwi dostęp do ponad 100 portali bezpieczeństwa i antywirusowych, jak również do witryny Microsoft.com. Zablokowane zostaną również takie usługi systemu Windows jak aktualizacja, Centrum Zabezpieczeń czy Windows Defender. Jednak ta niezbyt przyjemna cenzura daje Ci możliwość szybkiego ustalenia, czy Twój komputer należy do ogromnej rzeszy zainfekowanych.
W celu szybkiego sprawdzenia, czy padłeś ofiarą Confickera możesz także odwiedzić stronę http://www.confickerworkinggroup.org/wiki/pmwiki.php/Main/HomePage. Jeżeli przeglądarka nie wyświetli wszystkich logotypów dostawców rozwiązań bezpieczeństwa, oznacza to, że Twój komputer został zainfekowany.
Kolejny test pozwalający jednoznacznie stwierdzić, czy komputer został zainfekowany, znajduje się na stronie http://four.cs.uni-bonn.de/fileadmin/user_upload/werner/cfdetector/.
Tym, co stanowi rzeczywiste niebezpieczeństwo, jest potencjał Confickera. Robak ten próbuje ładować kolejne szkodniki. Ich rodzaj zależy od twórców tego robaka. W międzyczasie użytkownicy mogli pobrać lub kupić crimeware pod postacią skanerów wirusów lub narzędzi do usuwania robaków.
Cyberprzestępcy mogą wykorzystywać zainfekowane maszyny do różnych celów: zbudować z nich ogromną, zdalnie kontrolowaną sieć zombie służącą do przeprowadzania ataków na strony internetowe, wysyłać miliardy wiadomości spamowych lub zebrać miliony haseł i danych dotyczących kont - możliwości wydają się niewyczerpane.
Odrobaczanie systemu Windows
Conficker, znany również jako Downup, Downandup oraz Kido, po raz pierwszy pojawił się pod koniec listopada 2008 roku. Jego działanie - podobnie jak wielu innych robaków - opierało się na wykorzystaniu luki w zabezpieczeniach systemu Microsoft Windows, która dotyczyła prawie wszystkich wersji tego systemu operacyjnego: Windows 2000, Windows XP, Windows Vista, Windows Server 2003, Windows Server 2008 a nawet Windows 7 Beta.
Jednak w tym przypadku Microsoft nie ponosi całej winy: w momencie pojawienia się Confickera łata na wykorzystywaną przez szkodnika lukę była już dostępna. Pojawienie się tego robaka ze zrozumiałych przyczyn było nie w smak firmie Microsoft, która zaoferowała 250 000 dolarów nagrody za informację mogące pomóc w aresztowaniu winnego. Jak dotąd, nikt nie odebrał nagrody.
Od momentu pojawienia się, 21 listopada 2008 roku, robak ten jest nieustannie rozwijany. Obecnie zidentyfikowaliśmy i skategoryzowaliśmy pięć głównych wariantów Confickera. Zostały oznaczone literami od A do E. Najnowsza wersja została zidentyfikowana 8 kwietnia. Poza tym istnieją setki modyfikacji.
Każdy wariant wykorzystuje do rozprzestrzeniania się tę samą lukę. Niektóre posuwają się jednak dalej. Na przykład dwa pierwsze warianty, A i B, instalują na komputerze ofiary niewielki serwer sieciowy. Conficker.B potrafi również rozprzestrzeniać się poprzez współdzielenie plików oraz nośniki wymienne, takie jak pamięć USB. Robak kopiuje się na nośnik wymienny lub inne przenośne urządzenia do przechowywania danych i aktywuje się za pomocą funkcji AutoRun/AutoPlay, która w większości systemów Windows jest domyślnie włączona.
Nie ma zatem nic dziwnego w tym, że wkrótce po pojawieniu się tego szkodnika w dość krótkim czasie zainfekowana została spora liczba systemów. Nawet Brytyjskie Ministerstwo Obrony musiało przyznać, że Conficker zaatakował okręty wojenne, podwodne oraz samo ministerstwo. W Sheffield zainfekowanych zostało 800 komputerów PC w wielu szpitalach. Szkodnik nie oszczędził ani Niemieckiej Armii, ani Brytyjskiej Izby Gmin.
Czas działać
Pomimo tego, co zostało napisane, nie należy się martwić, ponieważ "odrobaczenie" komputera nie jest wcale takie trudne.
- Po pierwsze, załataj we wszystkich komputerach z systemem Windows wykorzystywaną przez szkodnika lukę. Łatka dostępna jest na poniższej stronie: http://www.microsoft.com/poland/technet/security/bulletin/MS08-067.mspx.
- Upewnij się, że wszystkie komputery posiadają włączone i aktualne rozwiązanie antywirusowe.
- Rozsądnym środkiem zapobiegawczym jest również wyłączenie funkcji AutoRun/AutoPlay, szczególnie gdy nie potrzebujesz jej w swojej codziennej pracy.
Przydatne wskazówki oferuje również Microsoft na stronie http://support.microsoft.com/kb/953252 oraz http://support.microsoft.com/kb/967715.
Na razie jest dobrze. Jednak jak zdobyć pewność, że w Twojej sieci nie ma komputerów zainfekowanych Confickerem? Odpowiedź jest prosta: skorzystaj z wyspecjalizowanych narzędzi od dostawców rozwiązań bezpieczeństwa. Są one darmowe, a ich uzyskanie nie wymaga zakupu oprogramowania od takiego dostawcy. Narzędzie firmy Kaspersky Lab można znaleźć na następującej stronie: http://data2.kaspersky.com:8080/special/KK_v3.4.6.zip.
Również Microsoft oferuje takie narzędzia: "Malicious Software Removal Tool" (MSRT) można pobrać na stronie http://www.microsoft.com/downloads/details.aspx?familyid=AD724AE0-E72D-4F54-9AB3-75B8EB148356&displaylang=pl.
Na koniec kilka porad, w jaki sposób można przechytrzyć wirusa, aby nie dostał się do naszego systemu. Niewielki program może przygotować komputer w taki sposób, aby "prawdziwy" wirus sądził, że system został już zainfekowany, i omijał go. Program nosi nazwę "Nonficker" i jest dostępny na stronie http://iv.cs.uni-bonn.de/uploads/media/nonficker_01.zip.
Jeżeli zainfekowany system blokuje dostęp do ważnej strony, takiej jak www.kaspersky.pl, pomocne będzie pewne proste polecenie. Otwórz wiersz poleceń MS-DOS (Start -> Uruchom...) i wpisz następujące polecenie: NET STOP DNSCACHE. Dostęp do zablokowanych stron internetowych zostanie przywrócony i będzie można pobrać narzędzia potrzebne do elektronicznego "odrobaczania".