W praktyce, przedsiębiorcy padają niekiedy ofiarą działań swoich rynkowych konkurentów, którzy uciekają się do rozgłaszania nieprawdziwych informacji na temat jakości ich produktów, usług czy sposobu funkcjonowania. Zdarza się także, że przedsiębiorcy wprowadzają w błąd otoczenie rynkowe, przedstawiając nierzetelne wiadomości o sobie samym (np. fałszywe informacje odnośnie posiadanych kwalifikacji).
Zgodnie z art. 14 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (tekst jednolity: Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503, z późn. zm., dalej „ustawa”), rozpowszechnianie nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd wiadomości o swoim lub innym przedsiębiorcy albo przedsiębiorstwie, w celu przysporzenia korzyści lub wyrządzenia szkody stanowi czyn nieuczciwej konkurencji. Wiadomości takie mogą dotyczyć w szczególności osób kierujących przedsiębiorstwem, wytwarzanych towarów lub świadczonych usług, stosowanych cen bądź sytuacji gospodarczej lub prawnej. Rozpowszechnianiem nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd wiadomości jest również posługiwanie się nieprzysługującymi lub nieścisłymi tytułami, stopniami albo innymi informacjami o kwalifikacjach pracowników, nieprawdziwymi atestami, nierzetelnymi wynikami badań, nierzetelnymi informacjami o wyróżnieniach lub oznaczeniach produktów lub usług.
W praktyce, największe emocje budzą spory dotyczące rozpowszechniania przez konkurenta nieprawdziwych informacji na temat innego przedsiębiorcy działającego na danym rynku.
Przedsiębiorca, którego interes został zagrożony lub naruszony rozpowszechnianiem nieprawdziwych informacji na jego temat, może wystąpić z roszczeniami względem osoby, która dopuściła się takich naruszeń. Adekwatnym w takim przypadku roszczeniem może być zwłaszcza przewidziane przez art. 18 ust. 1 pkt 3) ustawy żądanie złożenia przez osobę, która dopuściła się naruszenia, jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Najczęściej stosowanym w takich przypadkach rozwiązaniem, jest zamieszczenie w pozwie żądania, aby sąd nakazał pozwanemu opublikowanie określonego oświadczenia. Należy przy tym pamiętać, że zarówno treść, jak i sposób złożenia oświadczenia, muszą być adekwatne do sposobu naruszenia. Przykładowo, treść oświadczenia może zmierzać do sprostowania rozpowszechnionych wcześniej nieprawdziwych informacji, nie może jednak mieć charakteru sankcji lub zemsty i być uwłaczająca dla osoby zobowiązanej do złożenia oświadczenia. Jeśli chodzi natomiast o wymóg, aby również sposób złożenia oświadczenia był adekwatny do naruszenia, to przykładowo nie można żądać publikacji w prasie ogólnokrajowej, jeśli rozpowszechnienie nieprawdziwych informacji miało zasięg lokalny (polegało np. na rozdaniu ulotek ograniczonemu kręgowi odbiorców). Formułując w pozwie żądanie nakazania publikacji oświadczenia, należy pamiętać nie tylko o precyzyjnym wskazaniu treści oczekiwanego oświadczenia, ale także o precyzyjnym wskazaniu sposobu jego publikacji (przez określenie np. konkretnego czasopisma, rozmiaru ogłoszenia zawierającego oświadczenie, strony na której ma się ono znaleźć itp.). Brak wskazania takich szczegółów, może skutkować późniejszym wykonaniem wyroku w sposób, który nie będzie satysfakcjonujący i nie wywrze pożądanego efektu (pozwany może np. zamieścić ogłoszenie małą czcionką, w mało eksponowanym miejscu dziennika, jeśli wyrok nie będzie precyzował tych kwestii). Zamieszczając w pozwie żądanie nakazania publikacji oświadczenia, można wnieść także o upoważnienie przez sąd do jego zamieszczenia na koszt pozwanego, jeśli pozwany sam nie zamieści oświadczenia w terminie. Takie sformułowanie żądania ułatwia późniejszą egzekucję.
Rozpowszechnianie nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd informacji o przedsiębiorstwie lub przedsiębiorcy, zgodnie z art. 26 ust. 1 i 2 ustawy może powodować także odpowiedzialność karną (za wykroczenie). Przedsiębiorcy, którzy padną ofiarą czynu nieuczciwej konkurencji w postaci rozpowszechniania nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd informacji, powinni jednak pamiętać, że ściganie tych czynów jako wykroczeń odbywa się na żądanie pokrzywdzonego.
Podsumowując, rozpowszechnianie nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd wiadomości o swoim lub innym przedsiębiorcy lub przedsiębiorstwie, w celu przysporzenia korzyści lub wyrządzenia szkody stanowi czyn nieuczciwej konkurencji. Poszkodowany przedsiębiorca, który padł ofiarą tego rodzaju działań, może wystąpić ze stosownym roszczeniem na drodze cywilnej (np. żądać nakazania złożenia stosownego oświadczenia) lub złożyć do organów ścigania żądanie pociągnięcia sprawcy do odpowiedzialności za wykroczenie.
Krzysztof Niepytalski, aplikant radcowski
M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna