Zgodnie z art. 91 ust. 1 Ustawy Zamawiający wybiera ofertę najkorzystniejszą na podstawie kryteriów oceny ofert określonych w specyfikacji istotnych warunków zamówienia. Z kolei art. 91 ust. 2 Ustawy stanowi, że kryteriami oceny są cena albo cena i inne kryteria odnoszące się do przedmiotu zamówienia, w szczególności jakość, funkcjonalność, parametry techniczne, zastosowanie najlepszych dostępnych technologii w zakresie oddziaływania na środowisko, koszty eksploatacji, serwis oraz termin wykonania zamówienia.
Zatem Ustawa nakazuje, aby w każdym przypadku kryterium oceny ofert była cena, natomiast inne kryteria ustala sam Zamawiający. Wskazany w ustawie katalog kryteriów oceny ofert ma charakter przykładowy. Można więc zastosować także inne kryteria odnoszące się do przedmiotu zamówienia, co potwierdza wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 12 lipca 2010 roku (KIO/UZP 1274/10).
Zamawiający, dokonując oceny ofert, zobligowany jest do przestrzegania ustalonych kryteriów, nie wolno mu od któregokolwiek kryterium odstąpić. Ponadto, Zamawiający ma obowiązek przypisać określoną wagę każdemu z kryteriów, tj. określić, jakie znaczenie przy ocenianiu będzie miał dane kryterium. Ustala się to w ten sposób, że każdemu z kryteriów Zamawiający przypisuje liczbę procentową, przy założeniu, iż wszystkie kryteria łącznie stanowią 100 %. Jak zwraca się uwagę w doktrynie oraz orzecznictwie sposób oceny ofert powinien być tak skonstruowany, aby ograniczyć subiektywne odczucia i osobiste preferencje. Dlatego kryteria powinny być przeliczalne.
Jak orzeczono w wyroku Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 15 lipca 2010 roku (KIO/UZP 1327/10) ocena ofert w zgodzie z zasadą uczciwej konkurencji i równego traktowania wykonawców może być dokonana tylko przy użyciu jasno opisanych, mierzalnych kryteriów oraz dokładnie określonego sposobu ich stosowania, ograniczającego do minimum wpływ subiektywnych odczuć i preferencji osób dokonujących oceny, a informacje o sposobie oceny muszą być podane do wiadomości wykonawców. Ponadto, szczególnej precyzji wymagają kryteria trudno mierzalne, stwarzające ryzyko dowolności oceny, takie jak estetyka, jakość, funkcjonalność, itp. Jeśli Zamawiający decyduje się na ich stosowanie, ma obowiązek wskazać w SIWZ szczegółowy opis sposobu ich zastosowania, tj. podać, co będzie brał pod uwagę przy ocenie ofert i jak będzie dokonywał punktacji.
Pamiętaj!
Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa cena nie musi być decydującym kryterium wyboru oferty.
Na uwagę zasługuje także wyrok KIO z dnia 28 czerwca 2010 roku (KIO/UZP 1168/10), zgodnie z którym Ustawa nie nakazuje stosowania wyłącznie mierzalnych (matematycznych, "automatycznych") sposobów oceny ofert. Zatem, jak stanowi niniejszy wyrok, nie można zarzucić Zamawiającemu naruszenia przepisów Ustawy w sytuacji, w której brak w opisie oceny ofert mechanizmów, które automatycznie pozwoliłby przyznawać punkty. Kryteria oceny ofert określone przez Zamawiającego mogą zawierać pewną dozę subiektywizmu, ustawowo dozwoloną, jeżeli nie narusza to w szczególności zasady równego traktowania i uczciwej konkurencji.
Analizując przepisy Ustawy, należy także odnieść się do dyrektywy 2004/18/WE Parlamentu Europejskiego I Rady z dnia 31 marca 2004 roku w sprawie koordynacji procedur udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy, usługi - zwanej dalej „Dyrektywą”. Dyrektywa znajduje zastosowanie w polskim porządku prawnym dotyczącym zamówień publicznych, w przypadku zamówień, których wartość jest równa lub przekracza progi unijne, będące przedmiotem regulacji Dyrektywy. Procedura wyboru najkorzystniejszej oferty unormowana jest w przepisach Dyrektywy w art. 53, a także uzupełniająco punktem 46 preambuły.
Zgodnie z art. 53 bez uszczerbku dla krajowych przepisów ustawowych, wykonawczych lub administracyjnych dotyczących wynagradzania z tytułu niektórych usług, kryteriami, na podstawie których instytucje zamawiające udzielają zamówień publicznych są:
a) w przypadku gdy zamówienia udziela się na podstawie oferty najkorzystniejszej ekonomicznie z punktu widzenia instytucji zamawiającej, różne kryteria odnoszące się do danego zamówienia publicznego, przykładowo jakość, cena, wartość techniczna, właściwości estetyczne i funkcjonalne, aspekty środowiskowe, koszty użytkowania, rentowność, serwis posprzedażny oraz pomoc techniczna, termin dostarczenia lub czas dostarczenia lub realizacji; lub
b) wyłącznie najniższa cena.
Jak pokazuje powyższe, w przypadku określenia w postępowaniu różnych kryteriów (w tym kryteriów środowiskowych), dyrektywa nie wymaga, aby największe znaczenie miała cena. Zamawiający dokonuje wyboru oferty najkorzystniejszej ekonomicznie z jego punktu widzenia, co pozwala na spojrzenie poprzez pryzmat celu określonego zamówienia.
Dyrektywa wskazuje na konieczność oszacowania przez instytucję zamawiającą wagi / znaczenia każdego z kryteriów wybranych w celu ustalenia oferty najkorzystniejszej ekonomicznie. Dyrektywa jednak dopuszcza możliwość odstąpienia przez instytucję zamawiającą, w określonych przypadkach, od obowiązku określania kryteriów wyboru najkorzystniejszej oferty wraz z podaniem ich znaczenia.
Zgodnie z art. 53 akapit 3 Dyrektywy jeżeli w opinii instytucji zamawiającej przedstawienie wag nie jest możliwe z oczywistych przyczyn, instytucja zamawiająca wskazuje w ogłoszeniu o zamówieniu w dokumentach zamówienia lub, w przypadku dialogu konkurencyjnego, w dokumencie opisowym kryteria w kolejności od najważniejszego do najmniej ważnego.
Podkreślenia wymaga fakt, iż zgodnie z Dyrektywą nie wymaga się, aby cena stanowiła dominujące w postępowaniu kryterium.
Ww. uregulowania pokazują, iż Zamawiający ma instrumenty prawne, za pomocą których ma możliwość kształtowania kryteriów oceny ofert w sposób nawiązujący do potrzeb i specyfiki konkretnego postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, jak również do obecnie promowanej idei „zielonych zamówień publicznych”. Co więcej, obecne unormowania dają gwarancję jednostkom publicznym, iż w przypadku zastosowania tego typu kryteriów, innych niż kryterium ceny, nie narażą się one na zarzut naruszenia ustawy lub naruszenia dyscypliny finansów publicznych.
Paweł Sendrowski
Wspólnik zarządzający
www.pzp.wgpr.pl, biuro@wgpr.pl