Regulacje prawne
Internet pozwala na transakcje o każdej porze dnia i nocy, bez wychodzenia z domu, z płatnością za pomocą karty kredytowej lub przelewu z banku internetowego. To co jednak przyciąga klientów najbardziej (tak jak i w przypadku zwykłego sklepu), to często niższa cena, która może wynikać z obcięcia kosztów obciążających tradycyjny sklep (jak np. opłaty za lokal, magazyn). Właściciel sklepu musi jednak przekonać kupujących, że transakcje w jego sklepie są bezpieczne, a niższa cena nie jest oszustwem.
Proste zasady, szybka decyzja, nawet do 300 tys. zł. Sprawdź kredyty dla firm w FM Banku!
Jedną z podstaw prowadzenia sklepu internetowego jest zaufanie. Klient kupuje towar, którego nie widzi. Jeżeli nie będzie mu odpowiadał, to nie kupi drugi raz oraz nierzadko wystawi negatywną ocenę przedsiębiorcy. Należy więc postarać się, aby jakość usług świadczona przez nasz e-sklep była wysoka, a ceny konkurencyjne.
W Polsce handel internetowy regulują m.in. następujące ustawy:
• ustawa z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz.U. nr 22, poz. 271 z późn. zm.; dalej „ustawa o ochronie niektórych praw konsumentów”),
• ustawa z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz.U. nr 144, poz. 1204 z późn. zm.),
• ustawa z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. nr 141, poz. 1176 z późn. zm.; dalej „ustawa o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej”),
• ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. - Prawo własności przemysłowej (t.j. Dz.U. z 2003 r. nr 119, poz. 1117 z późn. zm.).
Oprócz tego materię tę regulują inne akty prawne, w tym przepisy podatkowe.
W jakiej formie działalność
Działalność gospodarcza w Polsce może być prowadzona w dowolnej dozwolonej prawnie formie:
• sklep tylko w Internecie - może znajdować się w każdym lokalu. Nie trzeba instalować drogiego sprzętu. Potrzebny jest adres internetowy i rejestracja działalności gospodarczej,
• typowa działalność handlowa - odbywa się podobnie do standardowej działalności gospodarczej. Firma ma siedzibę, biuro, magazyn. Ten rodzaj działalności budzi większe zaufanie - klient ma pewność, że firma nie zniknie z dnia na dzień. Do wyboru są następujące formy jej prowadzenia: indywidualna działalność gospodarcza osoby fizycznej, spółka cywilna, osobowa spółka prawa handlowego (jawna, komandytowa i komandytowo-akcyjna), spółka kapitałowa (akcyjna i spółka z o.o.)
PRZYKŁAD
Jacek K. chce założyć sklep internetowy we własnym mieszkaniu. Chce sprowadzać sprzęt komputerowy z Anglii i sprzedawać go w Polsce. Aby funkcjonować w obrocie prawnym, musi zapłacić za własny adres internetowy. Nie musi natomiast wynajmować lokalu. Może prowadzić firmę we własnym domu.
Rejestracja adresu internetowego
Pierwszym krokiem do założenia działalności w Internecie powinno być stworzenie strony internetowej. Sklep internetowy musi mieć założony własny adres, gdzie klient będzie miał możliwość obejrzenia towaru i dokonania ewentualnych zakupów. Adres strony www może wiele znaczyć i sporo kosztować. Strona internetowa jest skatalogowana pod określonym numerem IP (numer identyfikacyjny np. 209.331.10.34). Jest to zapis informatyczny, dla nas ważniejsze znaczenie ma adres tekstowy, czyli ten, na który będą wchodzić potencjalni klienci z poziomu przeglądarki internetowej.
Aby adres figurował w sieci, należy go zarejestrować. Nie trzeba robić tego samemu. W Polsce zajmują się tym profesjonalne podmioty tzw. firmy rejestrujące (lub rejestratorzy). Są to firmy, które pośredniczą pomiędzy rejestrującym domenę a administratorem rejestru. Rejestrator zbiera niezbędne do rejestracji informacje i przekazuje je administratorowi rejestru (firmie, która zarządza domenami, ma bazę adresów internetowych i czuwa nad ich poprawnością). Nadzorem nad systemem rejestracji domen, zatwierdzaniem nowych nazw i rozwojem tej części Internetu zajmuje się ICAAN - Internetowa Korporacja ds. Nadawania Nazw i Numerów. Jest to organizacja działająca na zasadach non-profit. W Polsce lokalnym odpowiednikiem i przedstawicielem ICAAN jest organizacja NASK - Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa.
Zapamiętaj
Po opłaceniu domeny nabywa się do niej pełne prawa, staje się jej prawowitym właścicielem. Od tej chwili żadna inna osoba czy firma nie może zarejestrować takiej domeny. Można ją ewentualnie odsprzedać.
Wniosek o rejestrację domeny można złożyć:
• bezpośrednio w firmie rejestrującej domeny najwyższego poziomu,
• w jednej z firm partnerskich NASK,
• do urzędu gminy lub uczelni, której NASK powierzył zarządzanie domenami,
• u dostawcy usług internetowych - rejestratora.
Z prawnego punktu widzenia domena jest znakiem o określonej wartości majątkowej. Domeny internetowe rejestrowane są na zasadzie „kto pierwszy, ten lepszy”. Oznacza to, że tylko jedna, określona domena może zostać zarejestrowana pod daną nazwą. Rejestracja domeny internetowej kreuje jedynie umowne prawa i obowiązki wynikające z umowy z rejestratorem, nie powoduje natomiast powstania po stronie jej dysponenta żadnego wyłącznego prawa podmiotowego do domeny internetowej. W praktyce mogą pojawić się sytuacje konfliktowe między dysponentem domeny internetowej a uprawnionym, np. z tytułu prawa do znaku towarowego. Przyjmuje się, że sama rejestracja domeny internetowej nie stanowi korzystania ze znaku towarowego w obrocie gospodarczym.
Założenie sklepu internetowego
Przyjmując, że decydujemy się na indywidualną działalność gospodarczą, pierwszą rzeczą jaką powinno się zrobić, jest rejestracja w gminie właściwej dla miejsca zamieszkania przedsiębiorcy. We wniosku o wpis do ewidencji działalności gospodarczej należy określić:
• nazwę firmy,
• imię i nazwisko właściciela oraz adres zamieszkania (zameldowania),
• imię i nazwisko pełnomocnika (opcjonalnie),
• rodzaj działalności - należy określić, czym się sklep internetowy będzie zajmował. Może to być czasem trudne ponieważ można założyć sklep, który będzie np. sprzedawał różnego rodzaju produkty, jak sprzęt komputerowy i części samochodowe.
• miejsce wykonywania działalności - siedziba firmy (przy prowadzeniu sklepu we własnym mieszkaniu zwykle adres będzie ten sam co zamieszkania, jednakże gdy będziemy wynajmować jakiś lokal, należy wpisać adres tego lokalu),
• datę rozpoczęcia działalności - należy wpisać faktyczny moment rozpoczęcia.
Wniosek o wpis do ewidencji działalności gospodarczej jest jednocześnie wnioskiem o wpis do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej (REGON); dzięki temu działalności zostaje nadany unikatowy numer REGON. Wpisu do ewidencji dokonuje wójt, burmistrz albo prezydent miasta, który jest też organem ewidencyjnym.
Po około 2-3 tygodniach należy zgłosić się po dokument wpisu naszej firmy do ewidencji działalności gospodarczej. Dokument ten oprócz nas otrzymują także Urząd Skarbowy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych i Urząd Statystyczny. Wszystkie zmiany dotyczące zmiany stanu faktycznego i prawnego (zmiany danych, które zostały podane przy wpisie) należy zgłosić organowi ewidencyjnemu w ciągu 14 dni od ich zaistnienia.
Działalność gospodarczą można w każdym momencie zawiesić i zlikwidować. Zajmuje się tym organ właściwy do spraw ewidencji.
Informacje o sklepie
Bezpieczeństwo obrotu gospodarczego wymaga, aby sklep funkcjonujący w Internecie był właściwie oznaczony. Jest to także w interesie prowadzącego sklep. Odpowiednia informacja pozwala konsumentom dotrzeć do właściwego adresu. Przepisy ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów określają, jakich informacji może żądać konsument od przedsiębiorcy, tak więc i od podmiotu prowadzącego sklep internetowy.
Informacje, które powinny być zamieszczone na stronie to:
• nazwa firmy,
• REGON,
• nazwa organu, który zarejestrował działalność gospodarczą,
• dane teleadresowe,
• cena oferowanych produktów, która powinna zawierać wszystkie dodatkowe opłaty (cła, podatki, koszty transportu etc.),
• regulamin określający rodzaje i zakres usług oraz warunki ich świadczenia, tryb postępowania reklamacyjnego, zasady zapłaty za towar. Konsument ma prawo do nieodpłatnego dostępu do regulaminu, w taki sposób, by mógł go odtwarzać i utrwalać w komputerze.
PRZYKŁAD
Janusz W. prowadzi sklep internetowy. Na dole swojej strony internetowej zamieścił ogłoszenie, że regulamin jest dostępny do ściągnięcia. Każdy więc może zapisać plik na dysku i zapoznać się z funkcjonowaniem sklepu.
Ponadto prowadzący sklep internetowy powinien poinformować o sposobach i terminie dostawy produktu. W razie braku odmiennych ustaleń, przedsiębiorca powinien wykonać umowę najpóźniej w ciągu 30 dni po złożeniu przez konsumenta oświadczenia woli o jej zawarciu. Na stronie należy zamieścić informacje o przetwarzaniu danych osobowych. Przedsiębiorca, który nie zamieszcza na stronie internetowej wymaganych informacji albo podaje nieprawdziwe dane, podlega karze grzywny.
Sprzedaż przez Internet
W momencie kiedy mamy już założoną działalność gospodarczą, własny adres oraz stronę internetową z podanymi potrzebnymi informacjami, możemy zacząć sprzedawać w Internecie.
Prowadzenie sklepu internetowego wiąże się z zawieraniem umów sprzedaży. Jest to przecież główny rodzaj działalności podjętej przez przedsiębiorcę. Umowę sprzedaży reguluje art. 535 i nast. ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.; dalej k.c.). Umowa sprzedaży, najogólniej mówiąc, polega po stronie kupującego na zapłacie ceny, a po stronie sprzedającego na wydaniu towaru. Dochodzi do skutku przez zgodne i dobrowolne oświadczenie woli stron.
Do obowiązków przedsiębiorcy prowadzącego sklep internetowy należy poinformowanie konsumenta o zawieraniu umowy sprzedaży. Sprzedawca powinien więc jasno ustalić, na jakich zasadach można kupować w jego sklepie. Do podstawowych sposobów zawierania umów elektronicznych należą:
• tryb ofertowy - polegający na przesłaniu przez konsumenta odpowiedzi na ofertę zamieszczoną na stronie sklepu internetowego. Jest to podstawowy tryb sprzedaży. W praktyce prowadzący sklep internetowy na stronie zamieszcza ofertę sprzedaży jakiegoś przedmiotu. Kupujący przegląda stronę i chcąc kupić, akceptuje ofertę,
• zawarcie umowy na bieżąco - polegające na zawarciu umowy w czasie rzeczywistym poprzez wypełnienie zamieszczonego na stronie formularza albo przez przeniesienie wybranego produktu do koszyka. Nie różni się on zbytnio od oferty, z tą różnicą, że to kupujący określa jej niektóre elementy (np. miejsce odbioru),
• licytacja internetowa - polegająca na oferowaniu wyższej ceny niż zaproponowana przez konkurenta.
Sprzedawca posługujący się formularzem musi zapewnić konsumentowi możliwość dokonywania poprawek. Niedopuszczalne jest także, aby kupujący nie mógł wycofać się z transakcji albo zmienić jej treści (np. telefonicznie zmienia miejsce odbioru). Przedsiębiorca posługujący się wzorem umowy w postaci elektronicznej powinien umożliwić konsumentowi przechowywanie i odtwarzanie tego wzoru. Sprzedawca musi również wskazać języki, w jakich umowa może być zawarta. Ponadto powinien on poinformować klienta o możliwych formach płatności (zapłata kartą kredytową, przelew oraz e-przelew, zapłata gotówką przy odbiorze) oraz pozostawić mu swobodę wyboru.
Istotną kwestią jest też określenie chwili i miejsca zawarcia umowy. Strony mają możliwość samodzielnego uregulowania zarówno miejsca, jak i daty jej zawarcia. Dopiero w sytuacji, kiedy strony nie określą w umowie tych elementów, zastosowanie znajdą postanowienia art. 70 k.c. Zgodnie z jego treścią, w razie wątpliwości umowę poczytuje się za zawartą w chwili otrzymania przez składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu, a jeżeli dojście do składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu nie jest wymagane - w chwili przystąpienia przez drugą stronę do wykonania umowy. Jeśli natomiast pojawią się wątpliwości co do miejsca zawarcia umowy, wówczas przyjmuje się, że została ona zawarta w miejscu otrzymania przez składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu, a jeżeli dojście do składającego ofertę oświadczenia nie jest wymagane albo oferta jest składana w postaci elektronicznej - w miejscu zamieszkania albo w siedzibie składającego ofertę w chwili zawarcia umowy.
Umowy zawierane na odległość
Należy jednak pamiętać, że sprzedaż produktów będzie polegała na braku bezpośredniego kontaktu pomiędzy sprzedającym a kupującym. Dlatego też ważne jest, aby informacje na stronie internetowej były podane w rzetelny i budzący zaufanie sposób. Zawarcie umowy sprzedaży ze sklepem internetowym podlega kategorii umów zawieranych na odległość. Są to umowy zawierane bez jednoczesnej obecności obu stron, przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość. Są one uregulowane w ustawie o ochronie niektórych praw konsumentów.
W odróżnieniu od tradycyjnej formy umowy sprzedaży klient sklepu internetowego ma prawo w ciągu 10 dni od dnia, w którym otrzymał zamówiony towar, do zwrotu towaru bez podawania przyczyny rezygnacji. Warunkiem skorzystania z tego uprawnienia jest złożenie przez kupującego oświadczenia sprzedającemu w podanym powyżej terminie. W oświadczeniu klient deklaruje zwrot towaru. To uprawnienie powoduje więc, że kupujący w sklepie internetowym ma ustawowe prawo do zwrotu zakupionego na odległość towaru. Może to zrobić w dowolnej formie (np. listownie, telefonicznie). Prawa tego nie można ograniczyć. Nie jest też dopuszczalne zastrzeżenie, że konsumentowi wolno odstąpić od umowy za zapłatą kwoty odstępnego. Kupujący ma prawo zwrócić prawie każdy towar. Wyjątkiem są produkty, których użycie wyklucza oddanie towaru w stanie nienaruszonym (np. produkty spożywcze).
Termin 10 dni na odstąpienie od umowy ulega wydłużeniu do 3 miesięcy i jest liczony od dnia wydania rzeczy, a gdy umowa dotyczy świadczenia usługi - od dnia jej zawarcia, jeśli przedsiębiorca nie przekazał konsumentowi określonych prawem informacji (art. 10 ust. 2 ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów).
Jeżeli klient zgłosi zamiar odstąpienia od umowy, jest zwolniony z wszelkich zobowiązań. Wyjątek stanowią koszty transportu zwracanego towaru, które to klient zobowiązany jest ponieść. Można się jednak umówić, aby to sprzedający za nie zapłacił.
PRZYKŁAD
Patryk J. zakupił 20 listopada 2009 r. w sklepie internetowym obuwie sportowe. Towar został dostarczony 22 listopada 2009 r. Po sprawdzeniu okazało się, że są o numer za duże. 25 listopada 2009 r. odesłał więc towar do sprzedawcy, który nie mógł odmówić przyjęcia go i oddania pieniędzy.
Jeśli od wydania towaru minęło 10 dni, kupujący traci uprawnienie do odstąpienia od umowy. Przysługuje mu natomiast prawo zgłoszenia reklamacji do sprzedawcy z tytułu niezgodności towaru z umową. Sytuację taką normuje ustawa o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej. Sprzedawca odpowiada za niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową w przypadku jej stwierdzenia przed upływem dwóch lat od wydania tego towaru kupującemu. Z zawiadomieniem o wykrytej wadzie kupujący nie może zwlekać, ma bowiem jedynie dwa miesiące na zgłoszenie sprzedawcy od momentu jej stwierdzenia. Po upływie tego terminu konsument nie będzie mógł domagać się naprawy ani wymiany wadliwej rzeczy.
Do zachowania tego terminu wystarczy jednak wysłanie zawiadomienia przed jego upływem (liczy się data stempla pocztowego).
Korzystając z uprawnień wynikających z niezgodności towaru z umową, reklamację składa się w miejscu wskazanym przez sklep internetowy. Sprzedawca ma obowiązek ustosunkować się do niej w terminie 14 dni od jej złożenia. Brak odpowiedzi w tym terminie oznacza uznanie reklamacji.
W przypadku stwierdzenia niezgodności towaru z umową konsument ma prawo:
• żądać naprawy towaru albo
• domagać się wymiany na towar zgodny z umową.
Gdy naprawa lub wymiana nie jest możliwa lub też jest bardzo kosztowna i naraża konsumenta na znaczne niedogodności może on żądać obniżenia ceny lub zwrotu pieniędzy.
Przetwarzanie danych osobowych
Przy transakcjach drogą elektroniczną zarówno strona sprzedająca, jak i kupująca potrzebuje wysłać pewne informacje osobiste. Tak samo jak przy zwykłej umowie sprzedaży, należy jasno określić strony umowy. Najczęściej osoba kupująca wypełnia te dane na stronie internetowej sklepu. Zazwyczaj do pomyślnego zakończenia transakcji wystarczy imię, nazwisko, adres i sposób płatności. Co się jednak dzieje z tymi danymi po zakończeniu transakcji?
Materię tę regulują zasadniczo przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (t.j. Dz.U. z 2002 r. nr 101, poz. 926 z późn zm.). Niemniej jednak do handlu przez Internet stosuje się ustawę o świadczeniu usług drogą elektroniczną. Art. 16 i nast. tej ustawy nakłada na przedsiębiorców wiele obowiązków, m.in. powinni oni dążyć do tego, by w czasie wykonywania usługi przetwarzać możliwie jak najmniej danych oraz powinni zablokować do nich dostęp po zakończeniu korzystania z usługi. Konieczne jest też poinformowanie o sposobie i celu przetwarzania zbieranych danych osobowych. Nie mogą być one przetwarzane dla innych celów niż te, dla których zostały pozyskane.
W przypadku gdyby przedsiębiorca zamierzał wykorzystać dane klienta w innym celu niż do realizacji lub wykonania umowy zawartej z klientem, wówczas powinien zwrócić się do niego o wyrażenie zgody na ich przetwarzanie. Ponadto na przedsiębiorcy spoczywa obowiązek bezpiecznego przetwarzania danych osobowych. Oznacza to, że przedsiębiorca ma obowiązek:
• przetwarzać dane zgodnie z prawem,
• zapewnić aktualność posiadanych danych,
• przetwarzać tylko te dane, które odpowiadają ich celowi,
• przechowywać dane nie dłużej, niż jest to niezbędne.
Zapamiętaj
Można się nie zgodzić na przetwarzanie danych osobowych. Przedsiębiorca nie ma prawa do tego nakłaniać.
Sprzedaż wysyłkowa
W momencie kiedy klient kupi rzecz w sklepie internetowym i wpłaci pieniądze, powstaje po stronie sklepu obowiązek wysłania towaru. Przedsiębiorca powinien zamieścić na stronie internetowej informacje o sposobie wysyłki. Zwykle wybiera się albo Pocztę Polską albo prywatną firmę kurierską.
Najczęstszym rozwiązaniem zawartym w regulaminie jest zapis mówiący, że zamówienie zostanie zrealizowane w ciągu określonej liczby godzin lub dni (np. zapis, że „towar wysyłany jest w ciągu 24 godzin”). Przy określaniu terminu realizacji dostawy należy pamiętać, że przedsiębiorca powinien wykonać umowę zawartą na odległość najpóźniej w terminie 30 dni po złożeniu zamówienia przez konsumenta.
Jeżeli okaże się, że towar jest niedostępny w sklepie oraz nie ma możliwości jego zdobycia lub wiązałoby się to z nadmiernymi kosztami, przedsiębiorca ma prawo odstąpić od umowy, pod warunkiem że:
• w ciągu 30 dni od zawarcia umowy poinformuje klienta o niemożności wykonania świadczenia,
• zwróci klientowi otrzymane pieniądze.
Kwestie podatkowe
Prowadzenie handlu w Internecie wiąże się też z obowiązkami podatkowymi. Przede wszystkim prowadzący taki sklep staje się podatnikiem podatku od towarów i usług (VAT) i podatku dochodowego od osób fizycznych (najczęściej, ewentualnie od osób prawnych - w formie spółki kapitałowej).
Podatek VAT
W pierwszej kolejności należy sprawdzić, czy działalność w sklepie internetowym podlega opodatkowaniu VAT. Jeżeli tak, to w świetle ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.) powinien dokonać rejestracji jako podatnik VAT i prowadzić stosowny rejestr VAT. Jest także zobligowany do składania deklaracji i rozliczania VAT, a także wystawiania faktur lub rejestrowania obrotu w kasie rejestrującej.
Obowiązek podatkowy w VAT powstaje w momencie wydania towaru lub wykonania usługi. Sprzedający jest więc zobowiązany zapłacić ten podatek w momencie, kiedy wysyła towar. Zwykle w cenie danego produktu umieszcza się na stronie informację, że cena ta zawiera VAT. Określenie momentu powstania obowiązku podatkowego, zależy od formy płatności. Przy przedpłacie (wpłaty na konto przed otrzymaniem towaru) obowiązek powstaje w chwili otrzymania zapłaty za towar (wpływu pieniędzy na rachunek bankowy). Przy zapłacie za zaliczeniem (płatność dokonuje się po odebraniu towaru) obowiązek powstaje w momencie zaksięgowania zapłaty za towar.
Podatek dochodowy
Prowadzenie sklepu internetowego łączy się z osiągnięciem przychodu. Zdarzenie to stanowi podstawę do obowiązku zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych. Podatek ten reguluje ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176).
Za przychód uważana jest cena wyrażona w umowie. Fizycznie zapłacenie więc umówionej ceny rodzi obowiązek podatkowy. Za koszty uzyskania przychodu uważa się wszelkie koszty poniesione przez sklep przy wykonywaniu działalności gospodarczej, czyli np. zakupu przedmiotu sprzedaży, koszty poniesione w związku z prowadzeniem strony internetowej. Prowadzenie dowodu wydatków i przychodów należy do obowiązków sklepu internetowego.
Za dzień powstania przychodu z działalności gospodarczej w podatkach dochodowych uważa się zasadniczo dzień wydania rzeczy, zbycia prawa lub wykonania usługi, ale nie później niż:
• dzień wystawienia faktury lub
• dzień uregulowania należności.
Osoba, która prowadzi sklep internetowy, zobowiązana jest więc do ujawnienia wszelkich źródeł dochodu i zapłaty podatku dochodowego.
Paweł Malinowski