Aktem prawnym regulującym dopuszczalność kontroli w przedsiębiorstwie jest ustawa z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 155, poz. 1095 ze zm.). Przepis art. 82 cyt. ustawy wyraźnie stanowi, iż nie można równocześnie prowadzić więcej niż jednej kontroli działalności przedsiębiorcy. Oczywiście ustawodawca wprowadza szereg wyłączeń, dyktowanych pewnymi szczególnymi okolicznościami. Należą do nich między innymi takie sytuacje, jak niezbędność kontroli dla prowadzonego przeciwko przedsiębiorcy śledztwa lub dochodzenia, konieczność wyeliminowania zagrożenia życia, zdrowia lub środowiska naturalnego, zasadność dokonania zwrotu podatku od towarów i usług przed dokonaniem tego zwrotu bądź też dopuszczalność prowadzenia wielu kontroli została dopuszczona na mocy odrębnych przepisów. Oczywiście jako wyjątki od generalnego zakazu powadzenia wielu kontroli, i to nakładające na przedsiębiorcę określone obowiązki, sytuacje nie mogą być interpretowane w sposób rozszerzający, ich zastosowanie może dotyczyć ściśle sytuacji określonych w przepisach.
Jeżeli u przedsiębiorcy jest już prowadzona jedna kontrola i jednocześnie inny organ kontroli zamierzałby podjąć stosowne działania, to wówczas organ kontroli jest zobowiązany do odstąpienia od podjęcia czynności kontrolnych. W takiej sytuacji winien on ustalić z przedsiębiorcą termin przeprowadzenia kontroli w sposób niekolidujący z innymi działaniami kontrolnymi.
Co więcej, przepisy, nie tylko ograniczają dopuszczalność prowadzonych kontroli, ale także w sposób wyraźny ustalają dopuszczalny czas trwania kontroli. Przepis art. 83 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej wprowadza ograniczenia czasu kontroli.
Co do zasady, czas trwania wszystkich kontroli u przedsiębiorcy w jednym roku kalendarzowym nie może przekraczać w odniesieniu do mikroprzedsiębiorców, małych i średnich przedsiębiorców (w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej) - czterech tygodni, natomiast w odniesieniu do pozostałych przedsiębiorców - ośmiu tygodni. Niemniej jednak, należy pamiętać, iż są to terminy instrukcyjne, których przekroczenie nie powoduje nieważności bądź możliwości kwestionowania prowadzonej kontroli. Jak stwierdził Naczelny Sąd Administracyjny, limity czasowe mają dyscyplinować urzędy, ale ich przekroczenie nie powoduje, że nie można dalej prowadzić kontroli. W szczególnych sytuacjach, analogicznych jak dla prowadzenia więcej niż jednej kontroli, przewidzianych w przepisach, organy kontroli nie są związane limitami czasowymi.
SEBASTIAN KOCZUR
adwokat, Kancelaria Książek Koczur i Wspólnicy