Prowadzę niewielki zakład usługowy. Posiadam jednak odrębną komórkę organizacyjną zajmującą się kadrami. Czy pracownicy kadr, ale również i inni, którzy będą mieć dostęp do akt personalnych pozostałych pracowników, powinni odbyć jakieś specjalne przeszkolenie w zakresie ochrony danych osobowych? W jaki sposób zapewnić bezpieczny dostęp do tych danych?
Podstawowym aktem prawnym w zakresie ochrony danych osobowych jest ustawa z 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (DzU z 2002 r. nr 101, poz. 926 ze zm. - zwana dalej ustawą). Przepisy ustawy nie nakładają na podmioty mające dostęp do akt osobowych innych osób obowiązku odbycia jakiegokolwiek przeszkolenia w tym zakresie. Osoby takie zobowiązane są jedynie do postępowania zgodnie z ogólnymi zasadami ochrony takich danych, o których szczegółowo stanowi ustawa.
Podmiotami mającymi najczęstszy dostęp do akt personalnych pracowników w zakładzie pracy są z reguły pracownicy zajmujący się kadrami. W związku ze świadczoną pracą, aby skutecznie i płynnie mogli wykonywać swoje obowiązki, powinni otrzymać od swojego pracodawcy, który jest zgodnie z ustawą administratorem danych osobowych (obciążonym w związku z tym licznymi obowiązkami, w tym podstawowym - zabezpieczeniem danych) w danym zakładzie pracy stałe (lub czasowe - w zależności od potrzeby), imienne upoważnienie uprawniające do dostępu do danych osobowych pracowników (art. 37 ustawy).
Przepisy nie nakładają obowiązku sporządzenia takiego upoważnienia w żadnej formie szczególnej. Ze względów dowodowych sugeruje się jednak jego wydanie na piśmie. Należy w nim precyzyjnie wskazać osobę uprawnioną do dostępu do danych osobowych pracowników, a także zakres przetwarzanych na jego podstawie danych. Jedną kopię tego upoważnienia otrzyma uprawniony pracownik, drugi egzemplarz należy przechowywać w jego aktach osobowych w części B (§ 6 rozporządzenia z 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika - DzU nr 62, poz. 286 ze zm.). Przykładowa treść takiego upoważnienia może mieć brzmienie: Na podstawie ustawy o ochronie danych osobowych upoważniam Pana/Panią do wglądu w akta personalne zawierające dane osobowe podległych Panu (i) zawodowo, strukturalnie lub merytorycznie pracowników. Jednocześnie informuję, że jest Pan (i) zobowiązany (a) do zachowania powyższych informacji w tajemnicy. Obowiązek ten istnieje również po ustaniu stosunku pracy.
Następnie na podstawie ważnego upoważnienia pracodawca, jako osoba zarządzająca danymi osobowymi pracowników, udostępnia wgląd do tych danych.
Należy wspomnieć, że również oprócz pracowników przetwarzających stale dane osobowe w związku z zajmowanym stanowiskiem upoważnienie do dostępu do tych danych powinni otrzymać m.in.:
• kierownicy poszczególnych jednostek organizacyjnych - w odniesieniu do danych osobowych podległych pracowników,
• osoby wykonujące na podstawie umów cywilnoprawnych zadania związane z dostępem do danych osobowych pracowników,
• praktykanci w danym zakładzie pracy, jeżeli wykonują prace związane z przetwarzaniem danych osobowych,
• osoby zarządzające w imieniu pracodawcy zakładem pracy,
• osoby dokonujące przeglądów serwisowych sprzętu czy oprogramowania.
Otrzymanie upoważnienia może być ponadto poprzedzone złożeniem przez pracowników dopuszczonych do pracy z danymi osobowymi dodatkowego zobowiązania do zachowania w tajemnicy informacji, z którymi zostaną zapoznani podczas korzystania z akt osobowych pracowników (np. Oświadczam, że nie będę udostępniał (a) osobom niezainteresowanym zawodowo danych, do których posiadam dostęp z racji wykonywanych czynności służbowych. Jednocześnie przyjmuję do wiadomości, że w przypadku naruszenia niniejszej tajemnicy podlegam sankcjom wynikającym z Kodeksu pracy do zwolnienia dyscyplinarnego włącznie oraz sankcjom wynikającym z ustawy o ochronie danych osobowych).
Podobnie jak przy udzielaniu upoważnienia również i w tym przypadku sposób takiego zobowiązania jest dowolny. Może ono wynikać wprost z umowy o pracę lub być w sposób ogólny unormowany w regulaminie pracy. W niektórych przypadkach upoważnienie dostępu do danych może wynikać wprost z przepisów prawa (np. w ramach prowadzenia postępowania karnego).
Naruszenie obowiązków w zakresie ochrony danych osobowych wiąże się z licznymi dolegliwościami dla upoważnionego pracownika, od nałożenia na niego kary porządkowej (upomnienia, nagany, kary pieniężnej) aż do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z powodu ciężkiego naruszenia obowiązków pracowniczych.
Jakub Kaniewski