- „Schengen jest jednym z najbardziej cenionych osiągnięć europejskiej integracji. Układ ten jest powszechnie akceptowany przez obywateli UE oraz w dużym stopniu przyczynia się do osiągnięcia przez nas dobrobytu gospodarczego. Każdy powinien wnieść wkład w proces zachowania Schengen. Proces ten rozpoczyna się od regularnej debaty w Parlamencie Europejskim i Radzie, dla której przedstawione w dniu dzisiejszym sprawozdanie stanowi dobrą podstawę”. - oświadczyła Cecilia Malmström, komisarz do spraw wewnętrznych.
Pierwsze sprawozdanie obejmuje okres od 1 listopada 2011 r. do 30 kwietnia 2012 r.
Granice zewnętrzne strefy Schengen
Presja na granice zewnętrzne Schengen koncentruje się na ograniczonej liczbie kluczowych punktów, usytuowanych w szczególności we wschodniej części rejonu Morza Śródziemnego na trasie przez Turcję do Grecji.
W ciągu ostatnich trzech miesięcy 2011 r. wykryto na granicach zewnętrznych prawie 30 000 nielegalnych przekroczeń granicy, z czego około 75% miało miejsce na trasie we wschodniej części rejonu Morza Śródziemnego.
Po tym jak wykryto poważne niedociągnięcia w Grecji, Komisja uważa, że wysiłki podejmowane szczególnie w zakresie kontroli zewnętrznych granic lądowych i morskich muszą pozostać priorytetem.
W związku z tym UE powinna kontynuować wspieranie wysiłków tego państwa w zakresie zarządzania jego granicami zewnętrznymi, w szczególności poprzez wspieranie Grecji w bardziej efektywnym wykorzystaniu odpowiednich funduszy UE na rzecz zarządzania migracjami.
Stosowanie przepisów Schengen
W trakcie sześciomiesięcznego okresu objętego sprawozdaniem kontrole na granicach wewnętrznych zostały przywrócone jedynie w dwóch przypadkach:
- przez Francję na jej granicy z Włochami (w dniach 3-4 listopada 2011 r. przy okazji szczytu G20) i
- przez Hiszpanię na jej granicy z Francją i w portach lotniczych w Barcelonie i Gironie (w dniach 2-4 maja 2012 r. przy okazji posiedzenia Europejskiego Banku Centralnego).
Komisja będzie nadal czuwać nad pełnym wdrożeniem przepisów UE, w szczególności w odniesieniu do kontroli policyjnych i przeszkód na granicach wewnętrznych.
W kilku uczestniczących państwach prawidłowe stosowanie przepisów zostało poddane weryfikacji (za pośrednictwem mechanizmu oceny Schengen) w zakresie:
- granic powietrznych na Węgrzech, Malcie i w Słowenii,
- wiz w Republice Czeskiej, na Węgrzech, Malcie i w Słowenii,
- systemu informacyjnego Schengen (SIS)/Sirene w Finlandii i Szwecji,
- współpracy policyjnej na Malcie, w Słowenii, Szwecji, Islandii i Norwegii oraz
- ochrony danych w Republice Czeskiej, na Węgrzech, w Polsce, Słowacji i Islandii.
Choć ze sprawozdania wynika, że w niektórych przypadkach wskazano na pewne możliwości udoskonaleń, żadna z ocen nie wykazała niedociągnięć, które wymagałyby natychmiastowych działań ze strony Komisji.
Procedury wydawania wiz i systemy bezwizowe
Uruchomienie wizowego systemu informacyjnego (VIS) w dniu 11 października 2011 r. okazało się skuteczne w pierwszym regionie wdrażania (Algieria, Egipt, Libia, Mauretania, Maroko i Tunezja).
W ciągu dwóch lat wszystkie urzędy konsularne państw Schengen na świecie powinny zostać podłączone do wizowego systemu informacyjnego.
Wytyczne KE dotyczące wydawania (czasowych) dokumentów pobytowych i dokumentów podróży
Komisja Europejska podkreśla potrzebę powiadamiania przez państwo członkowskie pozostałych państw członkowskich i Komisji w odpowiednim czasie o decyzjach, które zamierza podjąć w odniesieniu do wydawania dokumentów pobytowych.
Jeżeli migrant nie spełnia warunków dla podróżujących w strefie Schengen, państwo członkowskie wydające (tymczasowe) zezwolenie na pobyt powinno wybrać możliwość wydania dokumentów pobytowych (na czas oznaczony), które nie stanowią odpowiednika krótkoterminowej wizy Schengen.
Państwa członkowskie powinny informować posiadaczy takich dokumentów w odpowiedni i skuteczny sposób o warunkach, na jakich mogą oni (lub nie mogą) podróżować w obrębie strefy Schengen.
Podróżowanie w obrębie strefy Schengen
Jakie dokumenty są potrzebne podczas podróżowania po Unii Europejskiej?
Wytyczne KE dotyczące działań policji w wewnętrznych strefach przygranicznych
Państwa członkowskie mogą korzystać z uprawnień policji w wewnętrznych strefach przygranicznych w celu sprawdzenia prawa danej osoby do pobytu w obrębie danego terytorium. Jednakże kontrole mogą być wyłącznie prowadzone na miejscu, odpowiednio do oceny ryzyka.
Przy ocenie zgodności kontroli policyjnych w wewnętrznych strefach przygranicznych z przepisami Schengen konieczne jest zbadanie, w jaki sposób te kontrole są przeprowadzane w praktyce.
Komisja powinna domagać się konkretnych informacji statystycznych od państw członkowskich; może w związku z tym zażądać od danego państwa członkowskiego przedstawienia informacji na temat kontroli przeprowadzonych na granicy w danym okresie, a także na temat tego, w jaki sposób przyczyniły się one do osiągnięcia celów ustanowionych w krajowym ustawodawstwie lub strategiach dotyczących np. zwalczania przestępczości transgranicznej.
Wcześniej, we wrześniu 2011 r. Komisja przedłożyła wnioski mające na celu zwiększenie skuteczności i wiarygodności systemu Schengen (IP/11/1036 oraz MEMO/11/606).
W swoim komunikacie „Ład Schengen - wzmocnienie obszaru bez kontroli na granicach wewnętrznych” Komisja przedstawiła szczegółowo swój zamiar przedkładania instytucjom UE dwa razy w roku przeglądu funkcjonowania Schengen.
Ocena funkcjonowania Schengen stanowi podstawę dla debaty w Parlamencie Europejskim i w Radzie, a także przyczyni się z pewnością do lepszego politycznego kierownictwa i współpracy między 26 krajami, które tworzą strefę Schengen (wszystkie państwa członkowskie UE z wyjątkiem Wielkiej Brytanii, Irlandii, Rumunii, Bułgarii i Cypru, oraz państwa spoza UE takie jak Islandia, Norwegia, Szwajcaria i Lichtenstein).
Źródło: Komisja Europejska