W dniu 30 września 2010 r. Prezes Rady Ministrów przedstawił Sejmowi RP rządowy projekt ustaw związanych z realizacją ustawy budżetowej, w tym o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług, którego celem jest m. in. wprowadzenie zapowiadanej wcześniej zmiany w zakresie stawek VAT.
Pierwotny projekt nowelizacji ustawy o VAT został przedstawiony 9 września 2010 r. Rada Podatkowa PKPP Lewiatan przekazała 16 września 2010 r. opinie do projektu, w której wskazywaliśmy na konieczność wprowadzenia określonych przepisów przejściowych.
Przedstawiony teraz projekt nowelizacji w zakresie zmiany stawek zawarty (druk sejmowy nr 3430) zawiera, w odróżnieniu od pierwotnej wersji ustawy, pewne przepisy przejściowe, co przyjmujemy z uznaniem. Jednakże nie możemy nie zwrócić uwagi na fakt, że zaprezentowane przepisy przejściowe są nadal niewystarczające, a sam projekt nowelizacji ustawy o podatku od towarów i usług zawarty w projekcie ustawy o zmianie niektórych ustaw związanych z realizacją ustawy budżetowej nadal powoduje wśród podatników ogromne kontrowersje.
I. Przepisy przejściowe
Zdaniem Rady Podatkowej PKPP Lewiatan rząd, wprowadzając nowe stawki VAT powinien był zadbać o minimalizację wszelkich niezamierzonych ubocznych skutków podwyżek VAT, tam gdzie to jest ekonomicznie i prawnie możliwe.
Skutkiem obecnego brzmienia przepisów przejściowych będzie m.in. opodatkowanie tych samych czynności w tym samym czasie według różnych stawek VAT. Projekt zakłada, że decydującym kryterium przy określaniu stosowania stawki (sprzed lub po nowelizacji) jest moment wykonania usługi.
W przypadku usług o charakterze ciągłym za wykonanie usługi przyjmowane jest zakończenie okresu rozliczeniowego. W efekcie usługi wykonywane w sposób ciągły, dla których przyjęto roczny okres rozliczeniowy będą opodatkowane np. według stawki 23% VAT, jeśli tylko zakończenie okresu rozliczeniowego będzie miało miejsce już w nowym roku.
Przykładowo usługi, dla których przyjęto roczny okres rozliczeniowy od 15 stycznia 2010 r., a kończący się 14 stycznia 2011 r. będą w całości opodatkowane stawką 23%. Innym przykładem są usługi telekomunikacyjne, jeśli klient rozlicza się w okresie np. od 5 do 4 następnego miesiąca, usługi telekomunikacyjne wykonane w grudniu będą opodatkowane według stawki 23%, a te same usługi u klienta, który rozlicza się w okresie od pierwszego do ostatniego dnia miesiąca będą opodatkowane stawką 22%.
Sytuacja taka (opodatkowanie według różnych stawek identycznych czynności wykonywanych w tym samym okresie w zależności jedynie od przyjętego okresu rozliczeniowego) skutkuje naruszeniem konstytucyjnej zasady poszanowania praw nabytych, równości wobec prawa oraz zasady niedziałania prawa wstecz. Dodatkowo sytuacja taka narusza zasadę neutralności podatku VAT.
Zdaniem Lewiatana projekt powinien zostać uzupełniony o specyficzne regulacje dla pewnego rodzaju usług ciągłych, dla których obowiązek podatkowy powstaje w innym momencie niż wystawienie faktury i w innym momencie niż otrzymanie płatności (w szczególności chodzi o takie sytuacje gdy obowiązek powstaje z chwilą upływu terminu płatności).
Dotyczy to zarówno przypadków, gdy obowiązek podatkowy powstanie w starym roku a czynność będzie wykonana w nowym roku, jak i przypadków, gdy w starym roku zostaje przez podatnika wystawiona faktura (zgodnie z obowiązującymi regulacjami) a dopiero w nowym roku powstanie obowiązek podatkowy lub zostanie wykona czynność.
Polecamy: VAT 2011
Polecamy: Podatki 2011
II. Brak uwzględnienia specyfiki branż lub rodzajów działalności, w których cena jest regulowana urzędowo lub też, gdy odrębne regulacje wpływają na jej stosowanie.
Brak możliwości podwyższenia ceny przez podatnika w taki sposób, aby cena uwzględniała wzrost stawki VAT, spowoduje przeniesienie na podatnika ciężaru podwyżki. Jest to sprzeczne z podstawowymi zasadami funkcjonowania podatku VAT, który w sensie ekonomicznym jest podatkiem obciążającym konsumentów, a nie podatników (zasada neutralności).
Prawo zamówień publicznych
1. W związku z planowanym podwyższeniem stawek podatku VAT należy wprowadzić do ustawy Prawo zamówień publicznych przepis umożliwiający podwyższenie proporcjonalne wartości zawartych kontraktów na podstawie ofert złożonych na podstawie ustawy Prawo zamówień publicznych przed ogłoszeniem Ustawy o zmianie ustawy o VAT.
- Alternatywnie, zamiast powyższego można przyjąć przepis przejściowy utrzymujący dotychczasowe stawki VAT dla kontraktów zawartych na podstawie ofert złożonych przed ogłoszeniem Ustawy o zmianie ustawy o VAT.
- Powyższa zmiana ma pozwolić na zachowanie zasady neutralności podatku VAT, a tym samym uniknięcie ponoszenia ciężaru podatku VAT przez podatnika dokonującego dostawy lub świadczenia usług. Taki skutek byłby niezgodny z zasadami wspólnotowego VAT i naruszałby przepisy Dyrektywy 2006/112/WE.
Wynika to z faktu, że Ustawa Prawo Zamówień Publicznych odsyła do Ustawy o Cenach, zgodnie z którą w cenie uwzględnia się podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy, jeżeli na podstawie odrębnych przepisów sprzedaż towaru (usługi) podlega obciążeniu podatkiem od towarów i usług oraz podatkiem akcyzowym. Wykonawca podaje zatem w ofercie kwotę brutto, co oznaczać będzie dla niego (po zmianie/zmianach stawek) de facto obniżenie wynagrodzenia netto o 1 punkt procentowy.
Ceny sztywne i regulowane
2. Do ustaw nakładających na producentów obowiązek stosowania cen sztywnych lub wydrukowania na opakowaniu maksymalnej ceny detalicznej produktu (np. ustawa o podatku akcyzowym przy produkcji papierosów) należy wprowadzić przepis pozwalający na początku 2011 roku na czasowe stosowanie w sprzedaży towarów wyprodukowanych w 2010 roku ceny odpowiednio podwyższonej w związku ze wzrostem stawki podatku VAT, oraz wprowadzić analogiczne rozwiązanie dotyczące przełomu lat 2013/2014, gdy stawka podatku VAT będzie znowu wynosić 22%.
3. Należy zauważyć, że podana na paczce cena papierosów wprowadzonych na rynek w 2010 r., które zgodnie z przepisami, mogą być sprzedawane do końca lutego 2011 r. zawiera w sobie należny podatek akcyzowy oraz podatek VAT w kwocie wg obowiązującej w danym roku stawki, tj. 22% w 2010 r. Biorąc pod uwagę powyższe oraz konstrukcję podatku VAT (pośredniego, "przerzucalnego" na kolejne fazy obrotu), punkty sprzedaży uczestniczące w obrocie papierosami zostaną pozbawione prawa do pełnego przeniesienia dodatkowego 1% VAT na konsumenta.
Będzie to sprzeczne z ideą podatku VAT, a będzie to spowodowane tym, że nabywając produkt zawierający VAT wg stawki 22% i sprzedając po 1 stycznia 2011, a zatem w okresie, kiedy obowiązywać będzie 23%, podatnicy ci nie będą mieli możliwości zmiany ceny dla konsumenta, gdyż podwyższenie ceny wydrukowanej na paczce jest sprzeczne z ustawą o podatku akcyzowym.
III. Obowiązki informacyjne przedsiębiorców telekomunikacyjnych związane ze zmianami warunków umowy oraz cen na skutek zmiany przepisów prawa.
W przypadku usług telekomunikacyjnych zmiana cen wynikająca z proponowanego w projekcie okresowego podwyższenia stawki podatku od towarów i usług, jest skomplikowanym procesem regulowanym przepisami ustawy – Prawo telekomunikacyjne.
Ze względu na szczególne rozwiązania przewidziane w ustawie Prawo telekomunikacyjne, niezbędne jest dostosowanie tych rozwiązań do sytuacji, w której zmiana cen usług telekomunikacyjnych wynika wyłącznie ze zmiany stawki podatku, tj. okoliczności niezależnej od dostawcy tych usług.
Zastosowanie, bowiem obecnych przepisów ustawy prawo telekomunikacyjne byłoby niecelowe z powodu kosztów społecznych zastosowania obowiązków informacyjnych określonych w ustawie prawo telekomunikacyjne, co byłyby niewspółmiernie wysokie do zakresu zmiany (podwyższenie VAT o 1% nie będzie dla abonentów nadmiernie odczuwalne, zaś koszt dotarcia do każdego abonenta z indywidualną informacją o podwyżce podatku oraz sporządzenie aneksów do milionów umów byłby ogromny).
Koszty te ostatecznie musiałyby zostać przerzucona na abonenta lub pokryte z funduszy, które w normalnych okolicznościach byłyby przeznaczone na rozwój, w tym inwestycje i poprawę jakości usług).
Mając na uwadze powyższe, w związku z przewidywaną zmianą wysokości stawki podatku VAT, postulujemy wyłączenie stosowania przepisów Prawa telekomunikacyjnego obligujących do indywidualnego informowania abonentów o zmianach warunków umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych lub cennika takich usług z wyprzedzeniem co najmniej jednego miesiąca. Zamiast tego proponujemy wprowadzenie do projektu nowelizacji przepisu obligującego dostawcę publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych do podania tych informacji do publicznej wiadomości.
Ponadto, zgodnie z naszą propozycją, w przypadku jednostronnego rozwiązania przez klienta umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych z powodu braku akceptacji zmian w tej umowie lub w cenniku usług telekomunikacyjnych, dostawcy publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych przysługiwałoby roszczenie odszkodowawcze, a także zwrot ulgi, przyznanej abonentowi w momencie zawierania umowy.
IV. Rząd, zapowiadając podwyżkę VAT, nie uwzględnił również kosztów, które będzie musiała ponieść część przedsiębiorstw, takich jak:
wzrost jednorazowych wydatków na pokrycie kosztów administracyjnych i informatycznych związanych z koniecznością:
- wprowadzenia nowych stawek do systemów informatycznych i
- rozmieszczenia na produktach metek towarowych oraz
- wydrukowania i upowszechnienia nowych cenników.
Kkoszty te mogą być szczególnie wysokie w przypadku sieci firm handlowych i obniżyć marże na sprzedaży w przypadku niezmieniania z tego tytułu cen detalicznych.
Zdaniem Rady Podatkowej PKPP Lewiatan propozycje rządu nie będą neutralne dla gospodarki. Sama podwyżka stawki podstawowej VAT (zmiany pozostałych stawek dadzą także efekt wzrostu obciążenia dóbr i usług podatkiem pośrednim) wpłynie na wzrost inflacji, spadek popytu wewnętrznego, a także ograniczy tempo wzrostu przychodów przedsiębiorstw, co odbije się na wysokości podatków dochodowych płaconych przez firmy.
Źródło: Rada Podatkowa Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych Lewiatan