Globalny kryzys gospodarczy spowodował w świecie finansów i bankowości zaostrzenie wymagań przy udzielaniu kredytów, które w dobrych czasach były znacznie bardziej dostępne. Nawet cykl obniżek stóp procentowych przez Radę Polityki Pieniężnej i tym samym ekspansja polityki monetarnej, nie zdołały przekonać banków do bardziej przychylnego traktowania potencjalnych kapitałobiorców, którzy potrzebują środków na dalszy rozwój. Wobec tego, firmy w Polsce stanęły naprzeciw kolejnego dylematu - jaki rodzaj finansowania wybrać.
Należy pamiętać, że różne rodzaje finansowania różnie wpływają na kształt struktury bilansowej, szczególnie pasywów, gdyż środki pozyskane na dalszy rozwój są jednocześnie źródłem finansowania aktywów. W zależności od wielkości, fazy rozwoju i preferencji spółki, zarządy i współpracownicy zainteresowani są różnego rodzaju kapitałem. Z jednej strony może to być kapitał obcy w formie kredytu, obligacji lub też bonów komercyjnych, z drugiej strony może to być również inwestor, który zainwestuje własne środki, będące jednocześnie kapitałem własnym. Ponadto, spółka może pozyskać finansowanie przy pomocy Venture Capital, Private Equity, Business Angel bądź też poprzez emisję akcji na rynku kapitałowym. Pozyskując fundusze na finansowanie działalności należy mieć zatem na uwadze wiele czynników, które trzeba będzie spełnić, aby zainwestowany kapitał dał odpowiednią stopę zwrotu, tak by można było zaspokoić wymagania kapitałodawcy.
Jedną z najbardziej dostępnych form finansowania jest obecnie leasing. Firmy leasingowe udzielają firmom wsparcia stosunkowo częściej niż banki kredyt, jednak przekłada się to odpowiednio na jego cenę. Przedsiębiorstwa, które potrzebują dużych środków na działalność inwestycyjną nie są jednak w pełni usatysfakcjonowane z leasingu, gdyż ich potrzeby finansowe znacznie przekraczają
kapitał, jaki mogą pozyskać za pomocą tej formy, a do tego dochodzą jeszcze stosunkowo wysokie koszty finansowania.
Bardzo wygodną, aczkolwiek stosunkowo mało znaną formą finansowania dla przedsiębiorstw jest natomiast forfaiting i faktoring. Firmy coraz chętniej korzystają z tego typu usług, czemu sprzyja rosnąca konkurencja wśród instytucji finansowych. Firmy oferujące tego typu świadczenia zanim jednak zdecydują się na cesję należności najczęściej przeprowadzają gruntowną analizę finansową
przedsiębiorstwa, aby ograniczyć swoje ryzyko. W dobie obecnej sytuacji gospodarczej czynią to bardzo skrupulatnie, co niestety przekłada się na koszty. Dodatkowo w okresie kryzysu coraz więcej podmiotów ma problemy ze spłatą należności, w związku z czym wymogi co do dłużników są też bardziej restrykcyjne. W dalszym ciągu jest to jednak bardzo ciekawy sposób finansowania kapitałem obcym, który nie obciąża bilansu, co uznać można za dodatkowy atut.
Inną zewnętrzną formą finansowania przedsiębiorstw jest emisja akcji, która możliwa jest zarówno na rynku głównym, jak i na rynku NewConnect. Odmiennie jednak od leasingu i factoringu finansowanie kapitałem akcyjnym związane jest ze zwiększeniem kapitałów własnych, co skutkować może częściową utratą kontroli nad przedsiębiorstwem. Podmioty, które chcą skorzystać z tej formy finansowania dążą do sprzedaży swoich udziałów w spółce po jak najwyższej cenie. Sytuacja gospodarcza w ostatnim roku nie skłaniała jednak do wyboru tej formy pozyskania kapitału.
Alternatywną formą finansowania są natomiast fundusze Venture Capital, zajmujące się inwestowaniem w przedsięwzięcia o wysokim ryzyku. Firmy, które chcą pozyskać kapitał od funduszy wysokiego ryzyka muszą charakteryzować się dużym potencjałem wzrostowym oraz wysoką innowacyjnością. Szczególnie ważnymi branżami dla VC są zatem informatyka, telekomunikacja czy usługi internetowe. Firma pozyskująca kapitał od funduszy VC musi się również liczyć z utratą kontroli nad częścią firmy, gdyż fundusze te prowadzą bardzo aktywną politykę zarządzania. Przedsiębiorstwa, które nie mają opracowanego gruntownie planu rozwoju, czy też nie wykazują wysokiego stopnia innowacyjności działania nie będą zatem mogły skorzystać ze wsparcia tych instytucji.
Kwestia pozyskania kapitału przez przedsiębiorstwa dotyczy jednak firm na różnym etapie rozwoju, zarówno tych małych, jak i dużych. Wysokie zapotrzebowanie na ryzykowny kapitał reprezentują szczególnie podmioty w początkowej fazie rozwoju i to one mają duże trudności w jego pozyskaniu, szczególnie jeżeli mowa o kredycie bankowym. Nie dysponują one bowiem często żadnym zabezpieczeniem, ryzyko prowadzenia działalności jest stosunkowo wysokie, nie mają stabilnych rynków zbytu a ich pozycja rynkowa nie jest jeszcze ustabilizowana. Dla tych podmiotów bardziej dostępnymi, lecz droższymi formami są leasing oraz fundusze VC inwestujące w innowacyjne firmy we wczesnym stadium rozwoju. Najtrudniej jest pozyskać kapitał firmom, które nie rozpoczęły jeszcze swojej działalności, ale dysponują dobrym pomysłem na sukces. Dla nich jedynymi dostępnymi rozwiązaniami może być finansowanie działalności przez Aniołów Biznesu, Agencje Rozwoju, czy niektóre fundusze VC. Największe możliwości w wyborze form finansowania mają natomiast przedsiębiorstwa duże o ugruntowanej pozycji rynkowej.
Należy jednak podkreślić, że od kilku lat również prywatni inwestorzy, nazywani Aniołami Biznesu, inwestują w Polsce pieniądze w ciekawe przedsięwzięcia gospodarcze. Finansują oni przedsiębiorstwa głównie w fazie zasiewu, startu lub wczesnego rozwoju, co jest szczególnie ważne dla młodych firm. W Polsce wśród Aniołów Biznesu występują zarówno inwestorzy krajowi, jak i zagraniczni.
Oprócz metod oscylujących wokół tradycyjnych sposobów pozyskiwania kapitału, warto również zwrócić uwagę na te bardziej alternatywne, jak na przykład Salony Inwestycyjne organizowane przez Grupę IPO.pl. Dzięki tego typu projektom przedsiębiorstwa mają bowiem możliwość przedstawienia projektów inwestycyjnych potencjalnym inwestorom oraz otrzymania opinii ekspertów oceniających ich modele biznesowe.
W dobie obecnej sytuacji gospodarczej bardzo ceni się nowe możliwości, dzięki którym przedsiębiorca może zdobyć środki na finansowanie swojej działalności, zwłaszcza że tradycyjne metody są często zawodne. Wpływa to jednak na znaczy wzrost kosztów zarówno działalności podmiotów gospodarczych, jak i samych przedsięwzięć inwestycyjnych. Ważne jest zatem umożliwienie kontaktu przedsiębiorstwom z podmiotami, które dysponują kapitałem oraz gotowe są zainwestować w ciekawe pomysły.
Zobacz pełną wersję Raportu „Kapitał dla firm 2010”
Wojciech Demski